هنرمند شیروانی که موسیقی خراسان شمالی را به ازبک‌ها شناساند

به گزارش ایرنا، این هنرمند شیروانی که اواخر تیرماه گذشته جایزه ۵۰۰ دلاری جشنواره موسیقی اقوام راه ابریشم کشور ازبکستان را از آن خود کرد، پیش از این هم در جشنواره های ملی و بین المللی مختلف افتخارات زیادی کسب کرده بود.

شهرستان شیروان ظرفیت های زیادی در عرصه موسیقی دارد که کسب رتبه های برتر در سطح ملی و جشنواره های بین المللی نشان از اهمیت جایگاه موسیقی این دیار در بین علاقه مندان به هنر موسیقی اصیل دارد اما، هنرمندان از نبود حمایت مردم و مسئولان به هنر موسیقی و نبود فضای مناسب برای تمرین هنرمندانگلایه مندند.

استاد حسین ولی نژاد می گوید: برای شرکت در جشنواره هنری ازبکستان از ۴۰ اثر ارسال شده به این جشنواره، فقط اثر من  از جمهوری اسلامی برگزیده شد و برای اجرا دعوتنامه ارسال شد.

ویا با بیان اینکه در این جشنواره هنرمندان ۲۷ کشور حضور داشتند،  اظهار داشت:  استقبال بی نظیری از سوی مردم پس از اجرای برنامه شد بطوریکه در هنگام اجرا، ۵ نوبت مورد تشویق قرار گرفتم  و پس از پایان مراسم عکس های یادگاری زیادی گرفتم که اینها نشان وجود فرهنگ مشترک بین دو کشور است.

این جشنواره به مدت ۶ روز در ازبکستان برگزار شد و استاد ولی نژاد سه اجرا به زبان های مختلف شامل آوای قمری به زبان ترکی، بحر طویل زبان فارسی و لیاله به زبان کرمانجی داشت.

تلویزیون ازبکستان با تمجدید فراوان از استاد ولی نژاد اعلام کرد که تنها اثری که خیلی مورد تشویق و استقبال مردم و شرکت کنندگان قرار گرفت اجرای هنرمند ایرانی بود.

عکس و پوسترهای استاد ولی نژاد هم در محل اجرای برنامه و همچنین برخی میادین تاشکند پایتخت ازبکستان نصب شده بود.

استاد ولی نژاد می گوید:مسئولان هنری کشور ازبکستان پس از استقبال بی نظیر مردم این کشور همسایه و دوست از موسیقی ایرانی بویژه خطه خراسان شمالی، از من برای اجرای چند برنامه دعوت به عمل آمده است.

اما، این استاد عرصه موسیقی گلایه هایی دارد و می‌گوید: زمانی موسیقی مقامی مورد استقبال گسترده و بی نظیر مردم و جوانان کشورمان قرار می گرفت و هنرمندان بدون هیچ چشم داشتی و با وجود کم و کاستی های فراوان در این عرصه با عشق و علاقه، به اجرا می پرداختند اما، امروز بی مهری های نسبت به این رشته هنری می شود.

استاد حسین ولی نژاد صاحب نام موسیقی مقامی شیروان به عنوان داور سیزدهمین جشنواره موسیقی جوان  در بخش نواحی که ۱۴ مرداد ماه امسال در تالار رودکی برگزار شد انتخاب شد.

وی متولد سال ١٣٤٠ است که از سال ٦٧ فعالیت خود را در حوزه موسیقی مقامی (دوتار) آغاز کرده که تاکنون در جشنواره های مختلف بین المللی، ملی و استان حضور داشته و مقام هایی از جمله کسب رتبه نخست جشنواره بیت و حیران ٩ سال پیاپی و... و داوری چندین جشنواره را بر عهده داشته است.

استاد ولی نژاد فرزند استاد مرحوم (بخشی سلطان رضا) از دوتار نوازان و خوانندگان برجسته شیروان می باشد.

این هنرمند سرشناس شهرستانی، استانی و کشوری آموزش دوتار را نزد پدرش و در محضر اساتیدی همـچون همراه بخشی گلـیانی، حاج حیدر کارگر، علی اکبر بخشی گلیانی فرا گرفته است که  بیش از ۳۰ سال سابقه فعالیت مستمر در حوزه موسیقی مقامی و در جشنواره های مختلف موسیقی موفق به  کسب مقام های برتر شده است.

هم اکنون ۱۵۰ نفر در عرصه موسیقی مقامی شیروان فعالیت دارند.  
تاکنون شماری از هنرمندان این شهرستان در زمینه موسیقی مقامی موفق به کسب مقام های کشوری و بین المللی شده اند و این زمینه خوبی برای ترویج این رشته از موسیقی است.  
پیشتر، مسئولان شهرستان از پی گیر راه اندازی نخستین آموزشگاه موسیقی در این شهرستان خبر داده بودند.  
شهرستان ۱۵۷ هزار نفری شیروان در شرق بجنورد واقع است که بیشتر مردمان این خطه به زبان کرمانجی تکلم می کنند و موسیقی مقامی هم با زندگی آنها عجین گشته است.  

سال 1394 نیز استان خراسان شمالی میزبان برگزاری فستیوال بین‌المللی موسیقی مقامی با حضور پنج کشور آسیای میانه بود. 
کشورهای ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان و افغانستان در این جشنواره شرکت و به اجرای برنامه های متنوع موسقایی پرداختند. 
اکثر کارشناسان و مسئولان حوزه موسیقی کشورهای مختلف، هدف از برگزاری اینگونه جشنواره ها و فستیوال ها را تقویت ارتباط نسل امروز با موسیقی مقامی، زمینه‌سازی برای مطرح کردن استانهای مختلف و نواحی آنها در زمینه موسیقی مقامی، جلوگیری از انزوای هنری و تقویت بخش گردشگری آن کشورها عنوان می کنند. 
البته همزمان با برگزاری هفته ها و روزهای فرهنگی ایران و ازبکستان در دو کشور نیز اجرای برنامه های موسیقایی محلی، مقامی و سنتی و ... نیز همواره در دستور کار این رویدادهای بزرگ فرهنگی و هنری بوده که بعضا با حضور مقامات و شخصیت های فرهنگی و هنری دو کشور برگزار شده است. 

 نگاهی به موسیقی مقامی ازبکستان 
شش‌مقام موسیقی سنتی فرارود (بیشتر تاجیکستان و ازبکستان) است. ترانهٔ این موسیقی دربارهٔ عشق عرفانی است. سازهای به کار رفته در این موسیقی عبارت اند از: بربط، دایره، دف و تنبور. شش‌مقام از مقام‌های بزرگ، راست، نوا، دوگاه، سه‌گاه و عراق تشکیل شده است. یونسکو در سال ۲۰۰۰ میلادی، شش‌مقام را در فهرست کهن‌ترین سبک‌های موسیقی و هم‌چنین سرمایه‌های غیرمادی به ثبت رساند. 

مقام در موسیقی 
مقام یک نوع طبقه‌بندی موسیقی است که در دوره‌ها مختلف تاریخ از جمله دوران معاصر، برای طبقه‌بندی موسیقی ایرانی، ترکی، عربی و آذربایجانی به کار می‌رفته‌است یا می‌رود. 
ماهیت و تقسیم‌بندی مقام‌ها در طول تاریخ ثابت نبوده، و بین موسیقی ایرانی، ترکی و عربی نیز کاملاً مطابقت ندارد اگر چه اشتراکات زیادی بین آن‌ها وجود دارد. 
در معتبرترین متون، تعداد مقام‌های اصلی در موسیقی ایرانی ۱۲، در موسیقی ترکی ۱۳، و در موسیقی عربی تا ۱۴عدد ذکر شده است. 
تحولاتی که در تئوری موسیقی مناطق مختلف خاورمیانه در سده‌های هجدهم تا بیستم میلادی رخ داده، منجر به طبقه‌بندی‌های مختلف برای مقام‌ها، و شکل‌گیری روش‌های مختلفی برای نت‌نویسی مقام‌ها شده‌ است. 
در موسیقی عربی و ترکی این تحولات با بازآرایی مقام‌ها در گروه‌های جدیدتر همراه بوده، و در موسیقی ایرانی مفهوم مقام با مفهوم دستگاه جایگزین شده‌است. 
 

۷۱۸۶/۶۰۴۲