امیر دژاکام روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با یادآوری این نکته که نمایش های آیینی ایران قدمت و سابقه ای به درازنای تاریخ تمدن جهان دارند، یادآور شد: تلخ است که امروزه بسیاری از آیین‌ها و سنت‌های نمایشی کشورمان به فراموشی سپرده شده اند. یا در بهترین حالت شاهد حیات آنها به شکل موزه ای هستیم؛ اما نباید از این نکته غافل شویم که با ایجاد فاصله میان هویت فرهنگ ملی و بومی خود گامی برای تهی شدن آثار تئاتری و نمایشی مان در مواجهه با مخاطب از دو بعد محتوا و معنا برداشته ایم.
وی ادامه داد: اگر این مهم را بپذیریم که هنرمندان به عنوان رسولان فرهنگی جوامع به شمار می‌روند؛ در این نکته شکی باقی نمی ماند که فعالیت و تلاش برای احیا و اشاعه مفاهیم عمیق فرهنگی و بنیان ساز به نسل های آینده که اصلی ترین رکن آنرا جوانان تشکیل می‌دهند؛ بر عهده همین هنرمندان است. مهمترین نکته در تحقق این مهم؛ نهفته در داشته های فرهنگی و هویت بخشی است که با تلاش پیشینیان و گذشتگان در حفظ میراث ارزشمند فرهنگ ملی، بومی و آیینی خود به دست ما رسانده اند و حال رسالت هنرمندان عصر حاضر، سپردن این امانت خطیر به آیندگان است.
کارگردان نمایش رویاهای خلیج‌فارس با هشدار نسبت به شیب نزولی تولید آثار تئاتری و نمایشی در کشورمان طی یک دهه اخیر با استناد به فرهنگ، دانش و ادبیات ملی سرزمینمان گفت: اگر امروزه در نقدهای اجتماعی از زبان کارشناسان و پژوهشگران از کمرنگ شدن فرهنگ ملی و چیره شدن فرهنگ غربی می شنویم؛ مهمترین دلیل و بازتاب آن را باید به بی توجهی نسبت به داشته های آیینی و سنن هویت بخش کشورمان در تولید آثار فرهنگی و هنری جستجو کنیم.
به گفته دژاکام امروز جای تاسف دارد که شاهدیم بسیاری از کشورهای جهان تمام سعی و کوشش خود را بر این مساله استوار کرده‌اند که با استفاده از دانش، پیشینه و عقبه فرهنگی - هنری خود بتوانند داشته‌های حیات فرهنگی و هنری جامعه و مردمان خود را تضمین کنند. اما ما متاسفانه در کشوری مانند ایران با سابقه، عقبه و پشتوانه فرهنگی تمدن‌سازمان؛ هر ساله شاهد کمرنگ و کمرنگ تر شدن فعالیت هنرمندان به ویژه در عرصه تئاتر با استناد به داشته های ملی، آیینی و سنت های نمایشی خود هستیم.
این مدرس و پژوهشگر تئاتر خاطرنشان کرد: نسل جوان کشورمان امروز، هملت، مکبث، اتللو، ارسطو و افلاطون را بیشتر از گیو، گودرز، رستم، مولوی و عطار می شناسند. بر هم خوردم توازن و تعادل میان داشته های فرهنگی هر کشور در ذهن مردمان آن در قیاس با اطلاعاتشان نسبت به داشته های فرهنگ غربی می تواند زنگ خطری برای کندشدن حرکت و توسعه دامنه فرهنگ ملی و شناسنامه هویت بخش سرزمینمان باشد.
کارگردان نمایش دزدآب، با ابراز تعجب از برگزاری دوسالانه جشنواره‌ای مانند نمایش های آیینی و سنتی که هدف و رسالت آن معرفی، حفظ، اشاعه و گسترش مفهوم تئاتر آیینی و سنتی و در نگاهی کلان تر نمایش ملی کشورمان است یادآور شد: وقتی نگاه مسئولان نسبت به بن‌مایه ای چون تئاتر ملی نگاهی با فاصله دو سالانه و نه امری مستمر است؛ چگونه می توان از هنرمندان و در نگاهی وسیع تر از مخاطبان تئاتر در آن کشور انتظار داشت که نسبت به پیشینه و داشته های آیینی و سنتی در فرهنگ نمایشی خود نگاه مستمر و مطالبه ای جدی داشته باشند.
به گفته دژاکام، تلاش برای خصوصی سازی در عرصه تئاتر بدون توجه به ایجاد زیرساخت ها از اصلی ترین آسیب ها در مسیر کمرنگ شدن تولید نمایش هایی با اتکا به مفهوم هویت ملی و داشته‌های آیینی و سنتی کشورمان است.
وی یادآور شد: وقتی سنگین تر شدن کفه اقتصاد تئاتر برای سرمایه گذار و هنرمند جهت بازگشت سرمایه و در نگاهی وسیعتر دستیابی به سود حاصل نسبت به محتوا و مضمون در اولویت قرار می گیرد؛ آن زمان است که متوجه این آسیب می شویم که مسئولان باید گام نخست در مسیر خصوصی سازی را با صبر و حوصله بیشتر بر می داشتند.
این عضو هیات علمی دانشکده هنر و معماری گفت: اما وقتی تلاشی برای تزریق سرمایه و کمک به هنرمندانی که در مسیر تئاتر ملی و آیین‌های نمایشی گام برمی‌دارند صورت نمی گیرد، شاهد این هستیم که از میان ۱۲۰ اجرایی که طی هر شب در تهران به صحنه می رود شاید تنها ۱۰ یا ۱۵ نمایش با نمایشنامه ایرانی به صحنه می روند و مابقی آثاری با برچسب هویت خارجی و فرهنگی متفاوت با فرهنگ ایران زمین و مخاطبان آن اجرا می شوند.
وی ادامه داد: آسیب این امر شاید اکنون به چشم نیاید اما استمرار این امر با گذشت یک دهه و یا یک نسل می‌تواند به ایجاد فاصله میان نوجوانان آن عصر با داشته های هنر آیینی و سنت‌های نمایشی خود منتج شود. آن زمان است که برای رسیدن به آسیب شناسی و برطرف کردن آن دیگر دیر شده و زمان گرانبهایی را از دست داده ایم.
نوزدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی از تاریخ ۱۹ تا ۲۶ مردادماه حدفاصل دو عید قربان تا غدیر در تهران و کاشان برگزار می شود.
نظر شما