هرچه به اسفند ماه نزدیکتر می‌شویم،تحرکات انتخاباتی دو جریان سیاسی اصولگرا و اصلاح طلب پررنگتر می‌شود؛ این روزها هر کدام از دو طیف سیاسی کشور دغدغه‌های خاص خود را دارند اصولگرایان هنوز علت شکست خود در انتخابات های گذشته را انشقاق احزاب اصولگرا می‌دانند و تصور می‌کنند با ائتلاف بخش اعظم راه بهارستان را طی کرده‌اند.اصولگرایان نیم نگاهی هم به دوگانه‌سازی انتخاباتی دارند کما اینکه در هفته‌های اخیر حداد عادل از دوگانه اسلامگرا و غرب گرا سخن گفته بود.
اما جنس دغدغه‌های اصلاح طلبان متفاوت است. آنها باید ابتدا ببینند چه تعداد و چه افرادی موفق به اخذ تاییدیه از شورای نگهبان می‌شوند. بعد از آن نکته دوم نحوه مواجهه و پاسخگویی در قبال کارنامه‌ای است که حاصل ائتلاف اصلاح طلبان با کسانی است که در دوره پیشین تا درب بهارستان با آنها همراه بودند و بعد از آن راه خود را رفتند.
از جهاتی دیگر آنطور که از نشست‌ها ،میزگردها و مصاحبه‌های چهره‌های شاخص اصلاح طلبان برمی‌آید بحث‌های مطرح شده به نوعی دربردارنده وجوهی از سیاست عملی و سیاست نظری است و ابعاد تئوریک و عمیقتر مشارکت و رقابت سیاسی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند. در چنین بستری تحولات و تحرکات دو جریان سیاسی در هفته اخیر قابل ارزیابی است.
حدیث اختلاف از زبان اصولگرایان
اختلاف نظر درباره انتخابات و کم رنگ شدن رویای وحدت میان اصولگرایان این هفته از زبان چند چهره مطرح اصولگرا مطرح شد. «غلامرضا مصباحی مقدم» اختلافات موجود در این جناح را با تعبیر شاعرانه توصیف کرده و گفته است: به گفته آن شاعر عرب در قوم من همه رئیس هستند، مزرعه پیاز را دیده ای همه سرند. سخنگوی جامعه روحانیت مبارز ادامه داد: «علت پراکندگی میان اصولگرایان این است که به محوریتی که باعث وحدت و شکوه حرکتشان می‌شد، پایبند نماندند. این موضوع ریشه تاریخی دارد و به سال ۸۴ و حتی پیشتر برمی گردد که برخی‌ها گفتند دوران شیخوخیت پایان یافته است.»
«سعید جلیلی» فعال سیاسی اصولگرا را هم گفته است: «یکی از ایرادات آن ست که صرفا بخواهیم با ارائه لیست بر رأی مردم تاثیر بگذاریم اما در فاصله انتخابات، آنها را رها کنیم و تلاش لازم را به کار نبریم. نسبت به دغدغه آنها در طول این سال‌ها بی‌تفاوتیم و با مشکلات تنهایشان می‌گذاریم و توقع داریم به نامزد مورد نظر ما نیز اقبال کنند!
«حسن غفوری فرد» عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی گفته است: «از شواهد موجود برمی‌آید که در انتخابات مجلس اصولگرایان قطعاً به لیست واحد نخواهند رسید. ما تجربه ائتلاف در جمنا را داشتیم که موفق نبود و اکنون هم شورای ائتلاف نیروهای انقلاب راه افتاده است که هنوز نتوانسته وحدت ایجاد کند.»
حداد عادل هم در نشستی به دغدغه‌های انتخاباتی جریان اصولگرا پرداخت و در بخشی از سخنان خود گفت: «اگر در انتخابات جریان اسلام گرا و انقلابی نتواند به فهرست واحد برسد در سراسر کشور امیدی به پیروزی نمی‌شود داشت؛ زیرا این حقیقت تلخ را در انتخابات ۹۶ تجربه کردیم و بازی بزرگ را به دلیل تفرقه باختیم.»
دوگانه های ناصواب
اظهارات هفته گذشته «غلامعلی حداد عادل» چهره مطرح اصولگرا، گرچه به نوعی دغدغه های انتخاباتی این طیف را نشان می داد اما تقسیم بندی جریان های سیاسی از سوی او به ۲ گروه اسلام گرا و غربگرا یادآور دوگانه سازی هایی مانند ۹۶ درصد و ۴ درصدی ها در سال های قبل بود و واکنش‌هایی هم در پی داشت.
«اشرف بروجردی» فعال سیاسی اصلاح طلب در این زمینه گفته است: «در شرایط کنونی این گونه دسته بندی‌ها نشان دهنده تنگ‌نظری است و باعث می‌شود نتوانیم رویکرد مناسبی برای ارائه نظرات در جامعه داشته باشیم.»
«جلال میرزایی» دیگر چهره اصلاح طلب در این زمینه گفته است: «نباید فراموش کنیم که حذف یا تخریب رقیب با استفاده از هر ابزاری به جای انتقادات سازنده مورد قبول کسانی که کار حزبی می‌کنند نیز نخواهد بود، چون حذف رقیب باعث می‌شود علاوه بر محروم ساختن جامعه از توان نخبگان منسوب به آن جناح، آنان را به لجاجت می‌کشاند و زمینه نافرمانی را فراهم می‌آورد.»
«همه» با کدام استراتژی می آیند
با افزایش تحرکات انتخاباتی میان جریان های سیاسی مواضع اصلاح طلبان درباره حضور یا عدم حضور هم روشن‌تر از گذشته به گوش می‌رسد. شواهد نشان می‌دهد که حضور با تمام قوا در عرصه انتخابات از سوی بیشتر این جریان سیاسی استراتژی غالب است هرچند حضور مشروط یا کناره گیری هم طرفداران خاص خود را دارد.
سخنان رئیس دولت اصلاحات مبنی اینکه انتخابات نباید از سوی جریان اصلاح طلب تحریم شده و به سردی مورد استقبال قرار گیرد، به نوعی تعیین تکلیف برای این جریان سیاسی بود. در این میان اما هنوز مشخص نیست که اصلاح طلبان با چه استراتژی قرار است در انتخابات آینده حضور اثرگذار داشته باشند.
«محمود صادقی» نماینده کنونی مجلس و عضو فراکسیون امید مجلس تشکیل لیستی مانند فهرست امید را در انتخابات سال آینده ناممکن نمی‌داند و با تشریح سناریوهای احتمالی اصلاح طلبان برای حضور می‌گوید: «هر چه نیروهای تایید صلاحیت شده اصلاح طلب کمتر باشد، استفاده از سناریوهای بعدی بیشتر می‌شود و به لحاظ راهبردی، فرض ائتلافی شبیه به لیست امید هم پیش‌بینی شده است.»
«محمدرضا عارف» رئیس این فراکسیون هم استراتژی اصلاح طلبان درباره انتخابات را اینگونه تشریح کرده است: «راهبرد ما در انتخابات پیش رو ارائه یک لیست کاملا اصلاح‌طلبانه است، دنبال لیست تاثیرگذار هستیم اما ممکن است باتوجه به شرایط به سمتی برویم که اقلیت تاثیرگذار باشیم زیرا معتقدم ضربه‌ای که از لیست امید خوردیم باید یک درس جدی برای جریان اصلاحات باشد.»
«محمود میرلوحی» عضو شورای عالی سیاستگذاری را تا انتخابات اسفند ۹۸ تنها سازوکار اصلاح طلبان دانسته و به منتقدان گفته است اگر نسخه بدیلی دارند ارائه دهند.
برخی از اصلاح طلبان هم مانند «علی محمد نمازی» عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران مهم ترین استراتژی انتخاباتی این جریان را مذاکره با شورای نگهبان دانسته و گفته است: «اصلاح‌طلبان به طور حتم باید با شورای نگهبان باب مذاکره را باز کنند. بنابر شرایط فعلی کشور مشارکت حداکثری مردم در انتخابات یک نوع تضمین کننده اقتدار نظام است، بر همین اساس به نظر می‌رسد در رابطه با تائید صلاحیت‌ها گشایش‌هایی از سوی شورای نگهبان انجام گیرد.»
کارگزاران و شایعه خروج از اصلاحات
گفت و گوی روز سه شنبه «غلامحسین کرباسچی» دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی و انتقادهای او به عملکرد شورای عالی سیاستگذاری و اشاره به ضرورت تعریف رهبری برای اصلاحات، در همان ساعات نخست انتشار مورد توجه قرار گرفت و واکنش های بسیاری در پی داشت. در نخستین واکنش کانال خبری نزدیک به «محمدرضا عارف» رئیس شورای عالی سیاستگذاری مواضع کرباسچی را به معنای خروج این حزب از زیرمجموعه اصلاحات تفسیر کرد و رسانه های خبری جناح رقیب هم همین خط خبری را پی گرفتند. ساعاتی بعد «محمد قوچانی» عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران و سردبیر روزنامه سازندگی خروج کارگزاران از جبهه اصلاحات و عبور این جریان از رهبر اصلاحات را تکذیب کرد و گفت: امکان ندارد کارگزاران از اصلاح طلبی خارج شوند.
از نظر گفتمانی خروج کارگزاران از اصلاح طلبی به معنی خروج از هویت خود بوده و امکان پذیر نیست و از نظر تشکیلاتی هم تا این لحظه در همه ارکان اصلاحات حضور دارد و با تمام جریان های اصلاح طللب در حال همکاری است. موضوعی که کرباسچی بیان کرد تلاش و رایزنی به رهبری و محوریت رئیس دولت اصلاحات، برای بازسازی و نوسازی جبهه اصلاحات است. معنی این سخنان اصولا نمی‌تواند عبور از رئیس دولت اصلاحات باشد چون همچنان محوریت این تلاش‌ها وی هست.»
ساعاتی بعد کرباسچی هم در توضیحات خود با تاکید براینکه مصاحبه ام را دوباره بخوانید گفت: «اینکه می گویم اشکالات اصلاحات باید برطرف شود به معنای خروج از اصلاحات نیست؛ این را کسانی به «خروج» تعبیر کردند که آن معایب را دارند و نمی‌خواهند اصلاح شود توصیه می‌کنم اگر فردی شبهه ای دارد دوباره مصاحبه را بخواند.»
«محمد عطریانفر» دیگر عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی هم موضوع خروج را تکذیب می کند و می گوید: «برداشت‌ها، برداشت‌های ناصوابی است که از مصاحبه دبیرکل (کرباسچی) صورت گرفته است. کارگزاران همچنان به اصلاحات پایبند بوده و از این جریان سیاسی اعلام خروج نکرده است.
شخصیت های دیگر اصلاح طلب هم در پی این حواشی به حمایت تمام قد از رهبری سید محمد خاتمی بر جریان اصلاحات ایستادند. فاطمه راکعی، جواد امام، محمدصادق جوادی حصار و حسین نورانی نژاد در این زمینه اظهارنظر کردند. مجموع این اظهارات روشن کرد که کارگزاران با وجود انتقادات به برخی عملکردها به ویژه در شورای عالی سیاستگذاری، همچنان پایبند بر سازوکار اصلاحات هستند و رهبری معنوی رئیس دولت اصلاحات یکی از نقاط مشترک آن ها با اصلاح طلبان دیگر است.
دیدگاه ها درباره ائتلاف‌های محتمل دو رقیب
پس از شایعه خروج کارگزاران سازندگی از زیرمجموعه اصلاحات، گمانه زنی ها درباره ائتلاف این جریان با اصولگرایان معتدل قوت گرفت. موضوعی که قوچانی آن را تکذیب کرد و گفت: «تاکنون در حزب کارگزاران درباره ائتلاف با دیگر جریان‌های خارج از جبهه اصلاحات بحثی نشده و مصوبه ای وجود نداشته است و ما وقتی عضو ائتلاف جبهه اصلاحات هستیم، نظر خود را درباره تصمیم این جبهه بیان خواهیم کرد و به عنوان یک جز مستقل هرگز تصمیم گیری نمی‌کنیم.»
«محمدرضا خباز» فعال سیاسی اصلاح طلب هم از ائتلاف انتخاباتی سخن گفته و تصریح کرده است: «اینکه برای انتخابات چهره‌های شاخص وارد مجلس شوند نیازمند ائتلاف است و اصلاح‌طلبان نیز باید به دنبال استفاده از ظرفیت سایر گروها باشند تا به اهداف مدنظر خود از جمله پیروزی در انتخابات دست پیدا کنند چرا که بدون ائتلاف حضور در انتخابات و جلب نظر مردم بسیار دشوار خواهد بود.»
«علی صوفی» اما از نظر نه چندان مساعد رئیس دولت اصلاحات درباره ائتلاف خبر می دهد و می گوید: «از حرف‌های آقای خاتمی در پیش گرفتن سیاست ائتلاف برنمی‌آید، ایشان نظرشان به کاندیداهای خالص اصلاح طلب است یعنی شرط این است که نامزدهای اصلاح طلب به اندازه‌ای باشند که بتوانیم لیست ارائه دهیم.»
میرلوحی هم دیدگاه چندان مثبتی درباره ائتلاف نداشته و گفته است: اصلاح طلبان تجربه خوبی از ائتلاف ندارند. واقعیت امر این است در زمینه ائتلاف ما از اصولگرایانی که با نردبان اصلاحات به مجلس رفتند گله‌مند هستیم، شما می بینید همین افراد برخی کمیسیون ها را به جبهه پایداری دادند که نشانه‌های خوبی نیست.»
چه کسانی می آیند؟
«علی لاریجانی» رئیس کنونی مجلس است که گمانه زنی های زیادی درباره حضور او در انتخابات اسفندماه وجود دارد. هرچند بسیاری از هم اکنون در پی رقابت و یا حتی ائتلاف با او هستند اما او هنوز تصمیمی برای حضور در انتخابات نگرفته و گفته است: «بنده هنوز درباره اینکه کاندیدا انتخابات مجلس و یا اینکه از حوزه انتخابیه قم کاندیدا شوم تصمیم نگرفته‌ام»
نظر شما