توافق ترکیه و آمریکا برسر ایجاد منطقه امن در شمال سوریه

هر چند گفته می شود که ایجاد این مرکز عملیات مشترک بیشتر یک توافق سیاسی است و به منظور کاستن از تنش های کنونی در سوریه صورت گرفته و جزئیات زیادی نیز درباره این توافق وجود ندارد، اما در کنار آن مواردی به چشم می خورد که گویای برخی حرکت های متناقض و ناهمگن میان این دو بازیگر در شمال سوریه است.

تنش‌ها بین آمریکا و ترکیه در خصوص شمال سوریه از یک سال پیش شدت گرفته است و شبه‌نظامیان کُرد (نیروهای دموکراتیک سوریه) شهر «منبج» را از اشغال گروه تروریستی داعش خارج کردند و کنترل آن را به دست گرفتند.

ترکیه همواره نسبت به تحولات شمال سوریه ابراز نگرانی کرده و خواستار قطع روابط آمریکا با نیروهای کُرد موسوم به «ی.پ.گ» شده است.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه پیشتر طی سخنانی اعلام کرده بود که نتیجه مذاکرات با آمریکا درباره ایجاد منطقه امن، هرچه باشد، آنکارا در تخریب گذرگاه های متعلق به کردها در شرق سوریه مصمم است.

وی پس از گفت وگو با طرف آمریکایی، اظهار کرده بود که بر سر ایجاد مناطق امن در شمال سوریه به همراه تأسیس یک مرکز عملیات مشترک با آمریکایی ها به توافق رسیدیم.

"مولود چاووش‌اوغلو" وزیر خارجه ترکیه نیز پیشتر در سخنانی از برنامه های آمریکا در برقراری منطقه امن در شمال سوریه شدیدا انتقاد کرده بود. 
وی گفته بود که ترکیه به ایالات متحده اجازه نخواهد داد که مذاکرات برای ایجاد مناطق امن در شمال سوریه را مختل کند، همانطور که در مورد شهر منبج سوریه انجام شد، جایی که واشنگتن تعهدات خود را در مورد آنکارا حفظ نکرد.
خلوصی آکار وزیردفاع ترکیه نیز گفت: منطقه امن در شمال سوریه در چارچوب زمانبندی ارائه شده بدون اتلاف وقت تاسیس خواهد شد و تمام برنامه ریزی های ترکیه در این راستا است و در این خصوص هماهنگی و اقدامات مشترک با آمریکایی ها در حال جریان است.

وی افزود: بعد از آغاز اولین مرحله از اقدامات عملی برای تاسیس منطقه امن در شمال سوریه هیات های نظامی ترکیه – آمریکا یک بار دیگر در آنکارا دیدار خواهند کرد. مرکز فرماندهی این مقر عملیات مشترک از سوی یک ژنرال آمریکایی و یک ژنرال ترک اداره می شود.

آکار تصریح کرد: اولین مرحله از اقدامات عملی برای تاسیس منطقه امن آغاز شده است. در همین راستا هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه در 14 آگوست در آسمان شرق فرات به پرواز درآمد. همچنین تخریب سنگرها و مواضع متعلق به تروریست ها در شرق فرات آغاز شده است.

دیوید باتر، کارشناس و تحلیلگر مسائل خاورمیانه در موسسه چتم هاوس لندن، به رسانه های ترکیه گفته است که این بیشتر یک توافق سیاسی است و بیشتر به منظور کاستن از تنش های کنونی در سوریه صورت گرفته است.

وی افزود: در واقع، این یک توافق کامل در مورد ایجاد منطقه امن نیست و بیشتر می توان آن را ایجاد نوعی سازگاری میان واشنگتن و آنکارا خواند.

پژوهشگر حوزه مسائل خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده چتم هاوس لندن پیش بینی کرد که در آینده ای نزدیک، تغییراتی اساسی در مسائل شمال سوریه روی نخواهد داد و آمریکا در حال حاضر از هر گونه اقدامی از سوی ارتش ترکیه (علیه کردها) جلوگیری می کند. وی هشدار داد که هر گونه اقدام غیرمنتظره از سوی ترکیه خطراتی به همراه دارد، بنابراین، انتظار نمی رود که ترکیه اقدامی غیرمنتظره در شمال سوریه انجام دهد.

اندیشکده امریکن ثینکر نیز ایجاد منطقه امن در شمال سوریه را اقدام مناسبی برای جلوگیری از بحران و از جمله، احتمال اقدام نظامی ترکیه علیه کردهای سوریه خوانده است.

وزارت خارجه سوریه نیز روز پنجشنبه ۸ آگوست ۲۰۱۹ (۱۷ مرداد) اعلام کرد، دمشق با توافق آمریکا و ترکیه در باره ایجاد منطقه امن در خاک این کشور به شدت مخالف است و این طرح را با قاطعیت تمام رد می‌کند.

وزارت خارجه سوریه تأکید کرد: دولت دمشق این توافق را تجاوزی آشکار به حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه از سوی آمریکا و ترکیه دانسته و آن را نقض فاحش اصول حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد می‌داند.

دو هزار نظامی آمریکا از سپتامبر ۲۰۱۴ میلادی به عنوان بخشی از راهبرد دولت وقت آمریکا برای کمک به معارضان مسلح سوریه به این کشور اعزام شدند.

واشنگتن یک سال پیش از این اقدام، سازمان مرکزی اطلاعات(سیا) را مأمور اجرای یک برنامه مخفیانه با هزینه سالانه یک میلیارد دلار برای تسلیح و تجهیز شبه‌نظامیان در حال پیکار با دولت سوریه کرده بود.

بر این اساس به نظر می رسد که اقدامات همسوی ترکیه و آمریکا در شمال سوریه بیش از آنکه در راستای تامین امنیت منطقه باشد، به نوعی بازی با اقوام ساکن در این منطقه است که بخشی از شهروندان سوریه را تشکیل می دهند. اکرادی که از یک سو ممکن است از طرف نیروهای ترک مورد تهاجم واقع شوند، و از سوی دیگر به عنوان یک سپر انسانی از طرف آمریکایی ها مورد بهره برداری قرار بگیرند و منطقه در اختیار آنان به عنوان یک دالان امن برای جولان احتمالی عناصر تروریستی و به ویژه صهیونیست هایی که زیاد مایل نیستند سنگرهای نیروهای مقاومت در شمال سوریه در برابر آنان شکل بگیرد، مورد استفاده قرار بگیرد.