آیین علم شویی بندرعباس یکی از قدیمی‌ترین، ماندگارترین و تاریخی ترین مراسم‌های موجود در ایران است که مورخان قدمتی حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال را برای آن دانسته اند و از اواخر دوران قاجاریه مورد عنایت ویژه قرارگرفته است.
«گفته می شود روزگاری فردی تمامی بزرگان شهر را صدا زده و می‌گوید چوب‌هایی به شکل علم از کرانه دریای هند به سمت ساحل بندرعباس می‌آید، اهالی این چوب‌ها که از جنس صندل است را از آب گرفته و خشک می‌کنند و به نزدیک‌ترین محل یعنی مسجد ۱۲ امام می‌برند و مشاهده می‌کنند که بر روی هر کدام از این چوب‌ها اسم یک امام کنده کاری شده است و تا کنون معلوم نیست که این چوب‌ها از کجا آمده اند و چگونه این اسمای متبرک بر روی آن‌ها نقش بسته است.
بزرگان قدیم بر این باورند که این چوب‌ها به اذن خدا برای مردم این شهر فرستاده شده و به همین علت برایشان قداستی خاص دارد.»
«منبر گپ یا حسینیه ۱۲ امام با قدمتی ۴۰۰ ساله یکی از منبرهای بزرگ و قدیمی شهر بندرعباس است، که بانیان آن در مناسبت‌های مذهبی و بویژه ایام محرم و عزاداری اباعبدالله حسین(ع) به اجرای تعزیه خوانی، مداحی و سینه زنی برای مردم این شهر می پردازند. مسوول این منبر پیش از این مرحوم «ملامحمد ژیانفر» بود و اکنون پس از ایشان فرزندشان عهده دار این مسوولیت شدند.»
آیین علم شویی همه ساله در شامگاه دومین روز از ماه محرم الحرام با حضور فعالان حسینیه منبر گپ و جمع بسیاری از عزداران حسینی که در میان آن کودک ونوجوان نیز دیده می شود، در ساحل (سورو) شهر بندرعباس برگزار و ۱۲ علم به نیت و نماد ۱۲ امام در آب دریا که نماد پاکی و روشنی است، تطهیر می‌شوند.
عَلَم کَشان تا سینه به درون آب دریا می‌روند و با درود و صلوات بر محمد وآل محمد(ص) و خواندن دعاهای مخصوص، علم‌ها که از جنس چوب صندل است را با آب دریا غسل می‌دهند.
پس از شست و شو ۱۲علم به حسینیه منبر گپ آورده می‌شود وعزاداران بعد از نماز مغرب وعشا در مراسمی با نام آماده‌سازی علم‌ها آن‌ها را با پارچه‌های رنگی نذری اهدا شده مردمی تزیین کرده و بر روی آن‌ها پنجه (سَرشده) که از قبل با گلاب شست وشو داده شده، نصب می‌کنند.
از روز سوم تا نهم محرم خانواده‌هایی که به هر نیتی نذر کرده‌اند، علم‌ها را به خانه خود دعوت کرده و درمراسمی با حضور فعالان حسینیه و اقوام و همسایگان به سوگواری وعزاداری وسفره نذری می‌پردازند.
علم کشان در روز عاشورا در یک صف و در یک راستا قرار می‌گیرند و کسانی که حاجتی دارند و برای حاجت روا شدن نقل، شکلات بر سر علم‌ها می‌ریزند وبه نوعی تبرک می‌کنند و یا شربت وشیرینی پخش می‌کنند.
پارچه‌های تزیینی علم ها که نماد عزا هستند پس از پایان دهه محرم، باز می‌شود و برای محرم سال آینده در حسینیه منبر گپ نگه‌داری می‌شوند.
گفتنی است قدمت آیین سنتی علم شویی در بندرعباس به زمان حضور شیعیان حیدرآبادی در این شهر و ساخت منبر گپ بازمی‌گردد و دعاهایی که در این آیین نیز خوانده می‌شود نیز به دوران صفویه و سلجوقیان مربوط می‌شود.
«منبر گپ (میانشهر) یا منبر۱۲ امام یکی از قدیمی‌ترین و بنام‌ترین منبرهای شهر بندرعباس بوده که می توان گفت اولین منبری است که توسط مومنان مهاجر حیدرآباد از کشور هندوستان که در واقع ایرانی الاصل بوده و در محل میدان بلوکی سابق (اطراف ساختمان زیتون) زندگی می کرده‌اند، ساخته شده است.»
علم گردانی نیز یکی از مراسم‌های سنتی و منحصر به فرد هرمزگان است که در گوشه و کنار این استان با شور و حال خاصی برگزار می شود؛ این مراسم تاریخی که سابقه چند ۱۰۰ ساله دارد که با آغاز ماه محرم شروع می‌شود از این رو نام هر کدام از معصومان(ع) روی یک علم می‌بندند و بعد از آن به همراه دسته‌های سینه زنی آن را در شهر می‌گردانند که به اصطلاح محلی «پرسه» می‌نامند.
اغلب حسینیه‌های سنتی هرمزگان بویژه در شهر بندرعباس، میناب و قشم در آستانه ماه محرم علم می‌بندند که علم حضرت ابوالفضل(ع)، دوعلمان، امام رضا(ع)، زین العابدین(ع)، امام حسن(ع)، علم رسول الله(ص)، علم ۱۲ امام وعلم صاحب الزمان(عج) از مشهورترین آن‌ها است.
استان هرمزگان با پیشینه‌ی تاریخی، فرهنگی و آیینی خود همواره در ارایه فرهنگ‌ها، آیین‌ها و سنت‌ها پیشتاز بوده وآیین علم شویی در کنار سایر آیین‌های ماندگار همچون سینه زنی نشسته، علم گردانی، پخت حلیم جم، چک چکو و تعزیه خوانی در ثبت فهرست آثار ملی کشور قرار گرفته است.
عزاداری دهه محرم در استان هرمزگان باتوجه به این‌که بیشتر اقوام ایرانی را درخود جای داده نسبت به سایر شهرهای کشور متمایز کرده که این آیین متفاوت در تلفیق با فرهنگ‌های بومی، رنگ وبویی متفاوتی به خود گرفته است
هزار و ۶۰۰ هیات مذهبی درهرمزگان از سوی اداره کل سازمان تبلیغات اسلامی ساماندهی شده است.
۷۱۹۵/۶۰۴۸
نظر شما