دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر با هدف گسترش ارزش‌های انقلاب و اجرای برنامه‌های مناسب آموزشی، مذهبی و رفع مشکلات آموزشی و پرورشی دانش آموزان مناطق عشایری قرار است با ساختار جدید در راستای عدالت آموزشی اقدامات گسترده ای انجام دهد.
بسط و توسعه عدالت و رفع محرومیت آموزشی بواسطه گسترش انواع مدارس در مناطق کمتر توسعه یافته و عشایری از دیگر اهداف این دفتر است که با نیاز سنجی، شاخص سازی و شناسایی ابعاد مولفه های آموزش و پرورش مناطق کمتر توسعه یافته یعنی محروم، مرزی، روستایی و عشایری در راستای رفع موانع و مشکلات آموزشی این مناطق فعالیت می کند.
اهمیت توجه به عدالت آموزشی دانش‌آموزان مناطق کمتر توسعه یافته، عشایری و محروم سبب شد تا خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا با «محمدرضا سیفی» مدیرکل دفتر جدید توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر وزارت آموزش و پرورش که قرار است در سال تحصیلی ۹۹-۹۸ با ساختار نو به فعالیت ادامه دهد به گفت و گو بپردازد که در ادامه می خوانید:
ایرنا: دفتر توسعه عدالت آموزشی قرار است به صورت مشخص به چه اموری بپردازد؟
سیفی: دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری به منظور گسترش عدالت آموزشی در بین تمام دانش آموزان روستایی، عشایری و حاشیه شهر، اعم از دانش اموزان مناطق دوزبانه، دانش آموزان مناطق مرزی و در دایره شمول نوآموزان پیش دبستانی، دانش آموزان دوره اول و دوم دبستان، دانش آموزان متوسطه اول و دوم، هنرآموزان هنرستان ها، دانش آموزان مدارس شبانه روزی تاسیس شده است.
در وهله اول وظیفه دفتر نیاز سنجی است، یعنی مشخص کنیم که کجای کار هستیم و به چه نیاز داریم تا مسیر را ادامه دهیم یا مسیر را بهبود بخشیم، شاید شاخص سازی و شناسایی ابعاد مولفه های آموزش و پرورش در مناطق کمترتوسعه یافته خیلی آسان نباشد اما بر اساس مولفه‌های بومی، محلی، جغرافیایی و نیز کمک از تجارب دیگر کشورها می‌توانیم به ذی نفعان اصلی کمک کنیم.
به طور کلی ما دو نوع مخاطب داریم: دانش آموزان عشایری را ۱۸۲ هزار نفر دانست و گفت:
۱۸۲ هزار دانش آموز عشایری در ۱۹۶ منطقه، ناحیه یا اداره آموزش و پرورش کشور مشغول تحصیل هستند. دانش آموزان در چهار هزار و ۶۲۹ مدرسه ابتدایی، ۵۴۰ مدرسه متوسطه اول، ۲۴۹ متوسطه دوم با آمار جمعیتی به ترتیب ۱۱۵ هزار و ۲۶۱ دانش آموز در دبستان ها و ۳۱ هزار و ۷۶۳ دانش آموز دوره اول متوسطه، ۱۴ هزار و ۴۲۱ دانش آموز دوره دوم متوسطه حضور دارند، تعداد دانش آموزان دختر عشایری که در مدارس عشایری تحصیل می کنند، نیز ۸۶ هزار و ۳۹ دانش آموز که ۴۷.۷ درصد از جمعیت کل را شامل می شود و تعداد نوآموزان پیش دبستانی ۱۶۰۸ نفر و تعداد دوزبانه ثبت شده ۲ هزار و ۶۵۳ دانش آموز است.
تعداد کلاس های عشایری نیز ۱۲ هزار و ۲۹۷ کلاس است که از این تعداد ۶ هزار و ۶۴۱ کلاس چند پایه داریم و در مجموع تعداد مدارس ۶ هزار و ۸۰ مدرسه است که از این تعداد ۸۲۳ مدرسه چادری، ۴۵ مدرسه کپری، هزار و ۳۱۱ کانتینری و ۲۲۸ مدرسه شبانه روزی است.
با بررسی ساده این آمارها مشخص می شود که به عنوان مثال برای ۱۸۲ هزار دانش آموز، ۶ هزار مدرسه عشایری و بیش از ۱۱ هزار کلاس درکشور فعالیت دارد، یعنی برای هر ۳۰ دانش آموز یک مدرسه و برای هر ۱۶ دانش آموز یک کلاس درس تشکیل شده است که از نظر تراکم آماری متناسب و شبیه کشورهای پیشرو آموزشی است، اما واقعیت این است که ما حدود ۱۰۰ مدرسه عشایری با یک دانش آموز داریم که آنها نه تنها از آموزش با همسالان خود محروم هستند و این نوع یادگیری ناقص است بلکه در جمع نسبت دانش آموز به کلاس نیز این اشتباه پیش می آید و در جمع آماری تعداد کلاس درس، مدارس یک‌نفره به حساب می آیند در حالیکه در حقیقت مشخص می کند که برخی مدارس بالای ۴۵ دانش آموز در یک کلاس درس حضور دارند.
دسته دوم دانش آموزان مناطق کمتر برخوردار یا کمتر توسعه یافته هستند مناطق کمتر برخوردار ممکن است دانش آموزان مناطق روستایی و دور افتاده باشند یا ممکن است دانش آموزانی باشند که بخاطر مهاجرت از شهر یا روستا همراه خانواده در حاشیه شهرها ساکن شده اند، مقام معظم رهبری حاشیه نشینی را به عنوان یکی از ۵ معضل اساسی کشور نام می برند، برخی دانش آموزان که در این دسته جای می گیرند حتی در دل شهرهای بزرگ در شرایط دشوار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در یک بافت خاص جغرافیایی سکونت دارند و به عنوان دانش آموز محروم از عدالت آموزشی شناخته می شوند و شرایط متفاوتی (با اینکه در حاشیه شهر نیستند) نسبت به همسالان خود دارند.
ایرنا: مفهوم عدالت آموزشی چیست؟
سیفی: آنچه که بیشتر در خصوص مفهوم عدالت آموزشی بیان شده، بُعد کمّی آن است یعنی اگر ما بتوانیم تمام دانش آموزان لازم التعلیم را از سن ۶ سالگی وارد مدرسه کنیم، عدالت آموزشی محقق می‌شود. به تعبیر دیگر وقتی در نقطه صفر مرزی دانش آموز دوزبانه بتواند در زمان اعلام شده وارد کلاس درس شود و نیز در منطقه مرفه نشین شهر تهران نیز یک دانش آموز با شرایط سنی برابر همزمان وارد مدرسه شود، ما پوشش تحصیلی خوبی داشتیم و این به معنی عدالت آموزشی است.
در حالیکه در همان منطقه مرزنشین دانش آموز ممکن است به دلیل فقر اقتصادی، کمبود منابع فرهنگی ، نگذراندن دوره پیش دبستانی، کم سوادی یا بی سوادی والدین، فقدان دسترسی به کالاهای فرهنگی و بسته های فرهنگی و هنری مانند کتابخانه، فرهنگسرا و یا سینما یا مشکلات تردد زمانی شرایط ضعیف تری برای یادگیری داشته باشد.
مسئله این است که چطور نظام آموزشی می تواند این شرایط را به نفع این کودکان تغییر دهد.
به بیان ساده عدالت آموزشی فرصت های برابر یادگیری و یاددهی برای دانش آموزان در همه مناطق است که به کیفیت عوامل موثر در آموزش بر می گردد که شامل: معلم، همسالان، منابع یادگیری متنوع و تجهیزات و امکانات می شود و صرفا ثبت نام و تحت پوشش قرار دادن نیست، بلکه توزیع متوازن آموزش برای همه دانش آموزان به صورت یکسان است چه دانش آموز برخوردار، چه دانش آموز محروم روستایی و حاشیه شهر و عشایری.
ایرنا: تغییر نام دفتر آموزش و پرورش عشایر ، توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر چه پیامدهای دارد؟
سیفی: به نظر می رسد این تغییر نام یکی از موارد بسیار مهم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را در کانون توجه قرار می دهد و آن موضوع مهم عدالت آموزشی است، هر چند عدالت آموزشی باید رویکرد همه فعالیت های واحدهای مختلف باشد اما شناسایی دقیق مناطق لازم التوجه و افراد لازم التوجه می تواند پیامد تمرکز کار بر روی عدالت آموزشی باشد.
از دیگر پیامدها می تواند گفتمان سازی در خصوص مفهوم کامل عدالت آموزشی و تهیه نقشه راه و برنامه عمل به منظور ارتقای کیفیت عناصر یادگیری در محیط آموزشی باشد.
ارتقا توانایی و مهارت حرفه ای معلمان و ارزشیابی عملکرد آموزشی نیروهای انسانی شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته و عشایری از مهمترین برنامه‌های این دفتر برای تحقق عدالت آموزشی است.
ایرنا: مهمترین برنامه های شما برای توسعه عدالت آموزشی چیست ؟
سیفی: تهیه برنامه عمل برای ارتقای کیفیت آموزشی در مناطق لازم التوجه با برنامه ریزی برای مشارکت معلمان، دانش آموزان ، خانواده ها و سایر نهادهای فرهنگی و اجتماعی برای رشد کیفی برنامه ها و توسعه آنها در مناطق کمتر توسعه یافته و عشایری از جمله برنامه های پیش رو است.
ترویج و بکارگیری روش های نوین یاددهی، یادگیری و ایجاد تحول در شیوه ها و روش ها و استفاده از فناوری نوپدید آموزشی در مدارس عشایری با هماهنگی واحدهای مرتبط ، جلب همکاری نهادها و دستگاه های دولتی و غیر دولتی مرتبط برای رشد کیفی برنامه های آموزشی و پرورشی در مناطق کمتر توسعه یافته و عشایری، اهتمام دراجرای کامل اساسنامه مدارس عشایری، تاکید بر مهارت آموزی بومی و تخصصی در هنرستان های عشایری و مناطق کمتر توسعه یافته، تقویت و گسترش مدارس شبانه روزی عشایری و اهتمام در اجرای قانون پوشش تحصیلی همگانی، اجباری و رایگان نوآموزان پیش دبستانی عشایری از دیگر برنامه های آینده است.
ایرنا: در دولت تدبیر در حوزه آموزش و پرورش چه پیشرفت هایی داشته ایم؟
سیفی: تعداد جذب دانش آموزان عشایری و تحت پوشش قرار دادن آنها از ابتدای دولت تدبیر و امید ۷.۴۳ درصد رشد داشته است. شاید مهمترین اقدام تصویب اساسنامه عشایری است که به امضای ریاست جمهوری رسیده و این اساسنامه مهمترین سند ملی برای آموزش و پرورش عشایر است که مبتنی بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است.
همچنین از ابتدای دولت تدبیر و امید تعداد مدارس شبانه روزی ۱۱ درصد رشد داشته است و ۶۰درصد معلمان عشایری با مدرک تحصیلی کارشناسی مشغول خدمت شده اند که این آمار بسیار عالی است و در کیفیت آموزشی خیلی موثر است، تعداد مدارس کانتینری عشایری ۲۸ درصد کاهش پیدا کرده و معلمان شاغل با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد ۳۹ درصد افزایش داشته است و تعداد سرباز معلمان از هزار و ۴۹۲ نفر در سال ۱۳۹۲ به ۵۴۳ نفر کاهش پیدا کرده که این نشان از اهتمام دولت برای تسری عدالت آموزشی دارد.
علاوه بر این، به میزان ۲۲ درصد زیر پوشش قرار دادن نوآموزان پیش دبستانی در مناطق عشایری بالا رفته که این نرخ رشد، نمادی از توسعه آموزشی و گسترش عدالت در مناطق محروم و لازم التوجه است و برگزاری اردوی سراسری دانش آموزان عشایری کشور و زیارت اولی ها و اجرای پروژه تامین امنیت نیروی انسانی در استان های سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، کرمانشاه و خوزستان و در سال جاری کرمان از دیگر دستاوردها به شمار می رود./
نظر شما