ایران- ارمنستان؛ فصلی نوین در تعاملات راهبردی

بی تردید روابط ایران و ارمنستان همواره دوستانه و بااهمیت بوده و با روی کار آمدن دولت نیکول پاشینیان شاهد نقطه عطفی در روابط تهران- ایروان هستیم. مقامات دو کشور آگاه از ظرفیت ها و پتانسیل های دو طرف آشکارا بر توسعه مناسبات در مسیر تعاملات استراتژیک تاکید کرده اند.

سفر اسفند سال گذشته نیکول پاشینیان به ایران،امضای توافق نامه های جدید میان مقامات دو کشور و عزم سیاسی جدی برای توسعه تعاملات نوید فصلی نوین در روابط میان دو کشور را داده است.

پس از استقلال ارمنستان در سال۱۹۹۱ روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ارمنستان و ایران، به تدریج در یک مسیر صعودی و برپایه گفتگوی فعال و همکاری های نزدیک در حوزه های مختلف در حال توسعه بوده است. ارمنستان با حدود ۳۰ هزار کیلومتر مربع مساحت و بیش از سه میلیون نفر جمعیت در منطقه قفقاز با ترکیه، گرجستان، جمهوری آذربایجان و ایران هم مرز است. این کشور منطقه قفقاز جنوبی به دلیل هم مرز بودن با ایران از اهمیت ویژه ای در مراوادات اقتصادی برخوردار بوده و می تواند پلی میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اورآسیا باشد.

در این میان گسترش روابط اقتصادی ایران و ارمنستان  و افزایش سطح تجاری ۳۲۰ میلیون دلاری فعلی اولویت اصلی خواهد بود که در این شرایط حساس در راستای منافع ملی جمهوری اسلامی خواهد بود.  بیشتر حجم مبادلات دو کشور براساس تبادل انرژی است که از جمله این صادرات گاز ایران به ارمنستان و واردات برق از این کشور به ایران بوده است. همچنین برای نمونه بیش از شش هزار تن گوشت طی چهار سال اخیر از ارمنستان به ایران وارد شده است.
مسئله مهم دیگر در روابط دو کشور عضویت ایران در اتحادیه اورآسیا است. عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا امکان استفاده از تعرفه‌های تجاری، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تسهیل روابط اقتصادی با کشورهای اتحادیه را فراهم می‌کند. تراز تجاری ایران با مجموع کشورهای عضو این اتحادیه منفی است اما با عضویت در آن، انتظار می‌رود با تسهیل فرآیند صادرات و ایجاد بازارهای جدید، شاهد بهبود روابط تجاری با اعضای این اتحادیه باشیم.

همکاری با این اتحادیه، امکان ارتباط تجاری با جمعیتی حدود ۱۸۴ میلیون نفری را فراهم می‌کند. جمعیت فعال اقتصادی در منطقه این اتحادیه ۹۴.۳ میلیون نفر هستند و تولید ناخالص داخلی منطقه در مجموع ۱.۹ هزار میلیارد دلار است که ۳.۲ درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهد.حجم تجارت میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال ۲۰۱۷ میلادی به ۲.۷ میلیارد دلار رسید.

 ۲ اقدام مهم در توسعه روابط اقتصادی دوجانبه

"آواگ آوانسیان" معاون وزیر اقتصاد ارمنستان در زمینه گسترش روابط اقتصادی دو کشور به خبرنگار ایرنا گفت: در مورد سطح روابط اقتصادی دو کشور باید بگویم که در حال حاضر راضی کننده نیست چون ما امکانات و ظرفیت های زیادی را برای توسعه این روابط داریم که مورد استفاده قرار نگرفته است. تُجار ارمنی علاقهمند به توسعه مراودات تجاری هستند و این علاقه مندی در طرف ایران نیز وجود دارد. شاهد اقداماتی برای گسترش روابط هستیم اما انتظارات را براورده نکرده است.

وی افزود: در این راستا اتاق بازرگانی ایران و ارمنستان و همچنین کمیسیون مشترک ایران و ارمنستان فعالیت هایی انجام می‌دهند که امیدوارکننده است. بیشتر حجم مراودات اقتصادی ما در حوزه انرژی است. ما سعی می کنیم به جز حوزه انرژی در حوزه های دیگر نیز همکاری هایی داشته باشیم. در این زمینه اتحادیه اورآسیا می تواند نقش مهمی را ایفا کند تا از این طریق سطح روابط اقتصادی ارمنستان و ایران بیش از پیش گسترش یابد.

آوانسیان خاطر نشان کرد: انتظار داریم در حوزه مواد غذایی، در حوزه های فنی از جمله تولید قطعات ماشین آلات همکاری های بیشتری داشته باشیم. بازار ارمنستان برای تُجار ایران جذاب است و ما قوانینی داریم که تجار ایرانی را می تواند جذب کند. باید از پتانسیل مرز مشترک دو کشور نیز به عنوان همانند پلی ارتباطی با اتحادیه اورآسیا استفاده کرد. بازار ایران نیز برای ارمنستان خیلی مهم است. ایران جمعیت زیادی دارد و ما به دنبال ورود به این بازار هستیم. ما از طریق خاک ایران می توانیم به کشورهای مختلف در خاورمیانه و حوزه خلیج فارس ارتباط داشته باشیم.

معاون وزیر اقتصاد ارمنستان در ادامه با اشاره به تحریم های امریکا علیه ایران گفت: باید پذیرفت که تحریم ها اثر منفی بر حجم مبادلات تجاری دو کشور دارند اما ما در حال استفاده از مکانیزم هایی هستیم که کمترین تاثیر را بگذارند. تجار دو کشور در حال مذاکره برای استفاده از مکانیزم هایی هستند که دو طرف بتوانند حتی در مواجهه با تحریم ها فعالیت های خود را بدون مشکل ادامه دهند.

ما در چارچوب قوانین بین المللی به مراودات اقتصادی مان با ایران ادامه می دهیم. دولت نیز حمایت می کند تا شرکت های طرفین بتوانند همکاری داشته باشند. دولت ارمنستان و وزارت اقتصاد به دنبال مکانیزم های جدید در روابط اقتصادی با ایران در زمان تحریم ها علیه تهران هستند. دولت ایروان می خواهد موانع پیش روی همکاری شرکت های ارمنی و ایرانی را از میان بردارد. این به نفع دو طرف است . هدف دولت افزایش حجم مبادلات تجاری دو جانبه است.

این مقام دولتی ارمنستان تصریح کرد: باید بپذیریم که سطح روابط اقتصادی دو کشور کم بوده و باید ابتدا حجم روابط دوجانبه را به سطح مورد انتظار برسانیم. چالش اصلی در روابط اقتصادی دوجانبه این است که نمی توانیم به طور کامل از ظرفیت ها و پتانسیل موجود در مراودات اقتصادی استفاده کنیم. یکی دیگر از راهها در مسیر گسترش روابط، یافتن موانع و مشکلات میان طرفین و حل و فصل آنهاست. باید مشخص شود که طرف ارمنی چه قدم هایی و طرف ایرانی چه قدم های باید بردارند. باید مشخص شود چالش ها در پیشبرد روابط اقتصادی مربوط به چه طرفی است تا به راحتی حل و فصل شوند.

آوانسیان ضمن تاکید بر ایجاد قوانین و شرایط آسان در تبادلات تجاری فعالان اقتصادی دو کشور خاطر نشان کرد: یکی از اهداف ما اتخاذ تدابیر کوتاه مدت و دزارمدت و همچنین ایجاد سیستمی پایدار برای تداوم همکاری های اقتصادی است. تلاش می کنیم هرچه سریعتر از طرف ارمنستان هرگونه موانع برداشته شود و روند مراودات تسهیل شود. می خواهیم مکانیزم های مشترکی میان ارمنستان و ایران ایجاد شود تا تجار طرفین بتوانند شرایط بهتر و راحت تری در مبادلات داشته باشند.

در مسیر ایجاد مکانیزم درازمدت باید واقع بینانه عمل کنیم و باید بدانیم که موانعی در این مسیر وجود دارد اما تحت هر شرایطی تلاش می کنیم این مکانیزم ها اجرایی شوند. لازم است قوانین بازار دو کشور را آسان کنیم تا تجار بتوانند در  شرایط اقتصادی مناسب فعالیت کنند. باید شرایطی را فراهم کنیم تا تجار و فعالان اقتصادی دو کشور دسترسی آسان تری به بازارهای دو کشور داشته باشند.  ۲ اصل مهم را باید در روابط اقتصادی رعایت کنیم: آسان کردن قوانین بازار طرفین و دسترسی راحت تر تُجار و فعالان اقتصادی به بازارهای یکدیگر.

گسترش روابط اولویت اصلی دولت ایروان

"ولادیمیر کاراپتیان" سخنگوی نخست وزیری ارمنستان نیز در گفتگوی  اختصاصی با خبرنگار ایرنا گفت: ارمنستان همواره در مسیر گسترش روابط با ایران در همه حوزه ها گام برداشته و آقای نخست وزیر نیز به این موضوع بارها اشاره کرده است.

وی در ادامه خاطر نشان کرد: نقش رسانه ها در راستای توسعه مناسبات دو کشور مهم است. هر دو کشور می دانند برای یکدیگر شرکای مهمی هستند. در کمیسیون مشترک دو کشور مقامات در مورد برنامه های مختلف مورد نظر دو طرف مذاکراتی داشته اند. شاهد اراده سیاسی خوبی میان دو کشور برای گسترش روابط هستیم.

این مقام دولت ایروان در مورد نقش اتحادیه اورآسیا در روابط اقتصادی ایران و ارمنستان گفت: توافق ایران با اتحادیه اوراسیا مهم است و شراکت ارمنستان به عنوان یک عضو این اتحادیه با ایران تحت این توافقتامه می تواند مستحکم تر شود. ارمنستان می تواند پل ارتباطی مورد اعتمادی میان ایران و اتحادیه اورآسیا باشد. ایران به عنوان یک کشور بزرگ منطقه می تواند نقش مهمی در اتحادیه اوراسیا ایفا کند.

نقش محوری رسانه ها در توسعه مناسیات

همچنین "هُوهانس مُوسیسیان" رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی دفتر نخست وزیری ارمنستان به خبرنگار ایرنا گفت: نقش رسانه ها در شناخت بهتر جوامع ارمنستان و ایران از یکدیگر بسیار مهم است.

وی در دیدار با هیات رسانه ای ایران در ایروان ضمن تاکید بر گسترش روابط رسانه ای میان ایروان - تهران خاطر نشان کرد: ما اخیرا به ایران سفر کرده و با مقامات رسانه ای این کشور دیدار کردیم . مذاکرات خوبی با نمایندگان رسانه های ایران داشتیم. از جمله موضوعات مورد بحث آینده همکاری های رسانه ای میان ارمنستان و ایران بود.

وی افزود: زمانیکه دو کشور می خواند واقعا روابط عمیق و خوبی از جمله روابط رسانه ای گسترده داشته باشند، داشتن اراده و عزم قوی در این راستا امری مهم به شمار می رود. به نظر من در گام اول باید مردم ارمنستان و ایران از یکدیگر شناخت خوبی داشته باشند که در این مسیر نقش رسانه ها بسیار مهم است. در راستای گسترش روابط دو کشور باید همکاری های رسانه های ارمنستان و ایران تقویت شود. همکاری های رسانه ای دو کشور باید بر جامعه دو کشور نیز تاثیر بگذارد.

رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی دفتر نخست وزیری ارمنستان در ادامه خاطر نشان کرد: یکی از اهداف ما در راستای دعوت از خبرنگاران ایرانی برای سفر به ایروان گسترش روابط رسانه ای دوجانبه بوده است. تاکید می کنم که باید سفرهای خبرنگاران ارمنستان و ایران به کشورهای یگدیگر ادامه یابد.

موسیسیان افزود: ما همچنین با برخی اندیشکده ها در ایران ارتباط داریم. در سفر اخیرم به ایران علاوه بر بازدید از برخی رسانه ها دیداری از مرکز مطالعات سیاسی وزارت خارجه ایران و مرکز ایراس نیز داشتم. از شماری از  روسای رسانه ها از جمله آقای دکتر هاشمی مدیرعامل ایرنا دعوت کردیم به ارمنستان سفر کنند. 

یادآور می شود هوانس موسیسیان پیشتر در اواخر خرداد سال جاری به همراه «آرمن ایسرائیلیان» استاد ایرانشناسی، دانشگاه ایروان ضمن بازدید از دفتر مرکزی ایرنا در تهران با سیدضیاء هاشمی مدیرعامل دیدار و از بخش های مختلف اتاق خبر سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی دیدن کردند.

ایران و ارمنستان همواره روابط خوب و عمیقی داشته اند و مقامات دو کشور از جمله حسن روحانی رئیس جمهوری ایران و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان بارها بر توسعه روابط دوجانبه در زمینه های مختلف تاکید کرده اند.

پاشینیان در مصاحبه با هیات رسانه ای از ایران ضمن مهم توصیف کردن اجلاس آتی اورآسیا و نقش آن در گسترش روابط ایروان - تهران گفت: کارهای بسیار زیادی بویژه در حاشیه اتحادیه اورآسیا در دستور کار داریم که در آینده باید انجام شود.

وی افزود: امیدوارم سفر جناب آقای حسن روحانی رئیس جمهوری ایران به ارمنستان در زمان برگزاری این اجلاس انجام شود. می توانیم در حاشیه اتحادیه اورآسیا در خصوص مسائل مختلف که برای منافع دو کشور مهم است، مذاکره کنیم. ارمنستان تنها کشور عضو اتحادیه اورآسیا است که با ایران مرز زمینی دارد. این عامل بسیار مهمی است که باید از این فرصت استفاده کنیم و مسیر ارمنستان - ایران به عنوان یک جاده ترانزیتی برای انتقال کالاهای ایران به اتحادیه اورآسیا که برای ما اهمیت بسیاری دارد، باید برای همگان معرفی شود.