فعالیت رسانه‌ها بدون مخاطب شناسی عمیق، محکوم به شکست است

حسن نمکدوست تهرانی، روز پنجشنبه در کارگاه علمی آموزشی«مخاطب امروز، رسانه امروز» در اصفهان اظهار داشت: از دست دادن شمار زیادی از مخاطبان و عدم تاثیرگذاری مناسب در جامعه را باید نماد بحران رسانه‌ها دانست و حل آن نیز بدون مخاطب‌شناسی و تحلیل ذائقه و علاقه مخاطبان و تغییر رویکرد در این زمینه، میسر نیست.
وی با تاکید بر ضرورت شناخت گونه‌های(تیپ) شخصیتی که در زیر مجموعه‌های مخاطب‌شناسی قرار می گیرد، خاطرنشان کرد: وضعیت کنونی جامعه‌ها از جنبه‌های مختلف با جوامع گذشته تفاوت دارد بر همین اساس رسانه‌ها نیز باید سازوکار خود را بر مبنای نگاه فعلی مخاطب شکل دهند زیرا با بی اهمیتی به این اصل نمی‌توان شاهد تاثیرگذاری آنها بود.
این استاد دانشگاه با تاکید بر فراگیری اصول مخاطب شناسی و مطالعه نظرات دانشمندان این عرصه و همچنین انجام تحقیقات میدانی در داخل کشور گفت: علومی که از مخاطب شناسی در جوامع دیگر وجود دارد تا حد زیادی می‌تواند در ایران ما نیز کارگشا باشد، اما در عین حال باید بکوشیم تا بر اساس جنبه‌های بومی و با شناخت فرهنگ خودمان، مدل‌ها و نظریات کاربردی مرتبط در این زمینه را مطرح کنیم.
نمکدوست با بیان مثالی گفت: مجله "تایم اوت" (Time Out) با موضوع اوقات فراغت، در بسیاری از نقاط جهان دفتر و شعبه دارد و در جنبه‌های متعدد مخاطب‌شناسی مشتمل بر اجتماعی و فرهنگی کار کرده است.
وی با بیان اینکه نشریه یادشده دو عنوان جدید حوزه مخاطب شناسی یعنی "ماجراجویی اجتماعی" و "کاشفان فرهنگی" را در کار خود لحاظ می‌کند، اظهار داشت: چگونگی رفتار مخاطب و تاثیر مطالب تولید شده بر او، از جنبه‌هایی است که در این نشریه و سایر نشریه های مهم جهان بشدت دنبال می‌شود و آنها بنیان فعالیت و تولیدات محتوایی خود را بر این اصل بنا می‌کنند.
این پیشکسوت رسانه با اشاره به اینکه انسان‌ها بر مبنای رفتار، انگیزه، علاقه و مدل رستوران، نوع غذایشان را انتخاب می کنند، گفت: در موضوع رسانه ها نیز اینکه کدام وسیله ارتباطی و کدام مطلب، مورد مطالعه و علاقه مخاطب قرار می‌گیرد، رفتاری مشابه با آنچه در مورد غذا وجود دارد، برمی‌انگیزد.

نمکدوست خاطرنشان کرد: رسانه‌ها باید جریان‌های اصلی موجود در کشور و منطقه را بشناسند و عناصر کم اهمیت را در جنبه‌های پایین‌تر مورد بررسی قرار دهند، برای مثال نوع غذا، جریان اصلی را می سازد و ادویه ای که به آن می افزائیم، عناصر زیر مجموعه را تشکیل می‌دهد.
این محقق علوم ارتباطات و رسانه افزود: برای نمونه مخاطبان بویژه مخاطبان سیاسی کشورمان مطالب احمد توکلی از طیف اصولگرا و صادق زیباکلام از طیف اصلاح‌طلب را بیشتر مطالعه و به افرادی که در نهایت و شدت بیشتری از اصولگرایی یا اصلاح طلبی قرار دارند، کمتر توجه می‌کنند.

رییس مرکز آموزش و پژوهش روزنامه همشهری با بررسی موضوع عرضه و تقاضا تصریح کرد: درست است که تا تقاضا وجود داشته باشد عرضه ای صورت نمی‌گیرد، اما دنیای کنونی به گونه‌ای است که سازمان‌های اقتصادی و رسانه‌های قدرتمند و اصلی در جهان، تقاضا را شکل و بر مبنای آن محصولات خود را ارائه می‌دهند بر این اساس توانسته اند به قدرت‌های بزرگ فکری اقتصادی جهان تبدیل شوند که برای مثال می توان به "استیو جابز" در شرکت "اِپل" یا "بیل گیتس" در شرکت "مایکروسافت" اشاره کرد.

این استاد روزنامه نگاری با بیان مشکلات رسانه‌های ایران افزود: بسیاری از آنها موارد مختلف کنونی ایران را با بازتاب نمی‌دهند و به نوعی خط اصلی جامعه را از دست داده اند.

نمکدوست گفت: باید پذیرفت که رسانه‌های ایران دچار بحران شده اند زیرا هنوز به این نکته واقف نشده‌اند که جهان مخاطب فعلی با جهان مخاطب گذشته، تفاوت فاحش دارد.

وی با تاکید بر ضرورت برخورداری از اخلاق حرفه‌ای از سوی فعالان رسانه ای چه در فضای کاری و چه در شبکه های اجتماعی تصریح کرد:  نمی‌توان پذیرفت که یک روزنامه نگار در ساعات کاری خود دقت، صحت، اخلاق حرفه ای و مسوولیت اجتماعی داشته باشد اما در فضای مجازی و صفحات شخصی خود به گونه ای دیگر رفتار کند، زیرا همگان از او انتظار دارند که در فضای فعالیت رسمی و مجازی، رویکرد و رفتاری یکسان داشته باشد.
این پژوهشگر حوزه خبر اضافه کرد: آنچه علاقه مخاطب را جلب می کند جنبه اطلاع رسانی دارد و آن چه حاضر است برایش هزینه کند مطالبه‌گری نامیده می شود اما در کشور ما پیش از آنکه مطالبه‌گری وجود داشته باشد اطلاع رسانی مطرح است، به همین دلیل مشکلات حل نمی‌شود.

مدیر فرهنگسرای تخصصی رسانه وابسته به سازمان فرهنگی، اجتماعی، ورزشی شهرداری اصفهان در حاشیه برگزاری این کارگاه در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: با رواج شبکه‌های مجازی و اطلاع رسانی به لحظه در فضای سایبر، مدل‌های ارتباطی در مقایسه با قبل تغییر کرده و شیوه‌های گذشته دیگر کارساز نیست، چرا که مخاطبان غیرحرفه ای که شهروندان عادی هستند بخشی از فرایند تولید خبر را شامل می‌شوند.  

فاطمه شفیعی گفت: روزنامه نگاران علاوه بر مهارت‌های خبرنویسی و روزنامه نگاری باید به فضای جریان‌های اطلاعاتی در فضای مجازی  و زمینه‌های تازه ای که مخاطبان از تولید تا توزیع خبر توسط شبکه های مجازی  ایجاد می‌کنند، تسلط داشته باشند.  
وی افزود: روزنامه‌نگاری با وجود چنین مخاطبانی که بعضاً اخبار را بسیار حرفه ای، دست به دست و بصورت بسته‌های خبری تولید می کنند، حرفه ای بس دشوار شده و باید در مقابل این کُنشگران فعال و به روز، حرفه ای و هوشیارانه عمل کرد.
مدیر فرهنگسرای تخصصی رسانه تصریح کرد: این کارگاه‌ها با هدف ارتقای سطح سواد رسانه ای در اصفهان برگزار می‌شود و همچنان نیز ادامه خواهد داشت.

کارگاه علمی آموزشی «مخاطب امروز، رسانه امروز» به همت فرهنگسرای تخصصی رسانه، روز پنجشنبه از ساعت ۹ تا ۱۶ با تدریس حسن نمک دوست و با حضور فعالان رسانه‌ای و علاقمندان به این عرصه در سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی اصفهان برگزار شد.

۶۰۲۰/۶۰۲۷