ظهر عاشورا زمان اوج اجرای آیین شبیه خوانی در نیشابور و روستای "فدیشه" نقطه کانونی برپایی آن در این شهرستان است. عاشورای امسال ۷۰ هزار سوگوار حسینی از اقصی نقاط خراسان رضوی و ایران در آیین شبیه خوانی روستای فدیشه گردهم آمدند.
شبیه خوانی نوعی هنر نمایشی است که بازیگران آن بدون کارگردان با استفاده از متن های محفوظ در حافظه هایشان و ملبس به لباس رزم منتسب به هزار سال پیش، وقایع دهمین روز محرم‌الحرام سال ۶۱ هجری قمری یا عاشورای خونین حسینی در سرزمین کربلا را برای سوگواران دوستدار اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بازسازی می کنند.
هر یک از بازیگران صحنه شبیه خوانی که این هنر را بطور سینه به سینه از پیشینیان فراگرفته اند، کار خود را طی زمان گام به گام از نقش سیاهی لشکر شروع می کنند تا به مرحله "مخالف خوانی" همچون نقش شمر یا "موافق خوانی" در نقش حضرت امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) صعود کنند.
اما این روزها هنرمندان شبیه خوان در نیشابور از بی توجهی مسئولان گلایه مند هستند و معتقدند این هنر رو به فراموشی است.
سید احمد حصاری از شبیه خوانان پیشکسوت به خبرنگار ایرنا گفت: هنر شبیه خوانی سینه به سینه منتقل می شود و به دلیل اینکه حمایت های لازم صورت نمی گیرد رو به فراموشی است.
وی که ۲۵ سال سابقه مخالف خوانی در نقش شمر را دارد افزود: در مخالف خوانی باید با تحرک و فنون خاص شبیه خوانی مظلومیت حضرت امام حسین (ع) را برای مخاطبان به نمایش بگذاریم تا تاثیر گذار باشد و مشکل ترین بخش شبیه خوانی مقتل زمانی است که خیمه ها را آتش می زنند.
وی اظهار داشت: مراسم تعزیه خوانی حدود هشت ساعت طول می کشد و از تعزیه چهار سردار شروع می شود و با ورود کاروان حضرت امام حسین (ع) ادامه می یابد و در ادامه با شهادت حر، حضرت عباس (ع)، حضرت علی اکبر (ع) و حضرت امام حسین (ع) و در انتها با نمایش وقایع معروف به بازار شام پایان می یابد.
حصاری گفت: اجرای نقش اشقیا یا در اصطلاح تعزیه خوانان مخالف خوانی بسیار سخت تر از اجرای نقش های موافق است زیرا باید با وجود تضاد احساسات درونی به گونه ای نقش را اجرا کنیم که برای مخاطب باور پذیر باشد و به خوبی تداعی کننده ظلمی باشد که به حضرت امام حسین (ع) شده است.
وی افزود: مراسم شبیه خوانی و تعزیه خوانی حضرت امام حسین (ع) رو به فراموشی است و حمایت های لازم از سوی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حفظ این هنر انجام نمی شود حتی مکانی برای تمرین در اختیار ما قرار نمی دهند.
وی اظهار داشت: سه سال از طریق صندوق اعتباری هنرمندان بیمه بودم که دیگر نتوانستم ادامه بدهم و اکنون هیچ بیمه ای ندارم.
سرپرست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیشابور هم گفت: در حال حاضر حدود ۱۰ نفر از شبیه خوانان این شهرستان از طریق صندوق اعتباری هنرمندان زیرپوشش هستند و تلاش می کنیم این خدمات را گسترش دهیم.
رمضانعلی بیات افزود: یکی از تقاضاهای فعالان این عرصه داشتن مکان مناسب برای تمرین است که امسال فرهنگسرای وکیلی در اختیارشان قرار گرفت و برای داشتن مکان اختصاصی و مناسب نیازمند بودجه هستیم.
وی اظهار داشت: عاشورا و تاسوعای امسال حدود ۲۰ گروه تعزیه خوان به اجرای مراسم در نیشابور و شهرهای اقماری پرداختند که شامل اجرای مراسم به صورت خیابانی در مکان های تعیین شده و در فرهنگسراها بود.
رئیس اداره میراث فرهنگی نیشابور نیز گفت: برگزاری مراسم روز عاشورا و شبیه خوانی در فدیشه قدمت طولانی دارد که با همت اهالی این روستا طی سالهای اخیر مورد توجه عموم قرار گرفته است.
اسماعیل اعتمادی افزود: مراسم شبیه خوانی و حلیم پزان از جاذبه های گردشگری فدیشه محسوب می شود و سالهای گذشته گردشگرانی از کشورهای آلمان، ترکیه، سوئیس، کویت، افغانستان، پاکستان و عراق برای دیدن این مراسم به فدیشه آمده اند.
وی اظهار داشت: مراسم آئینی علم گردانی در روستاهای نیشابور چهار سال قبل به شماره ۶۳۴ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده و امیدواریم با پیگیری های انجام شده به زودی شاهد ثبت ملی حلیم نیشابوری نیز باشیم.
وی گفت: مراسم فدیشه نیز قابلیت ثبت دارد و گروهی از کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی در حال تهیه این پرونده هستند.
مشاور و پژوهشگر ثبت میراث ناملموس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز گفت: پرونده میراث ناملموس "تعزیه فدیشه" در حال گردآوری مستندات و مدارک برای ثبت است.
موسی الرضا غربی افزود: روند اجرایی ثبت تعزیه فدیشه به پیشنهاد جامعه محلی و اداره کل آغاز شده و دارای ابعاد فرهنگی و اجتماعی مختلف است.
وی اظهار داشت: ایجاد شبکه اجتماعی و حضور فعال شبکه اجتماعی از حدود ۴۰ روستا در این مراسم از شاخصه های تعزیه فدیشه است که قدمت آن به دوره قاجار می رسد.
هاشم اخباری از پیشکسوتان و تعزیه گردان فدیشه نیز به خبرنگار ایرنا گفت: اگر کمک ها و عشق و علاقه مردم به حضرت امام حسین (ع) نبود مراسم تعزیه خوانی تعطیل شده بود و تنها دلگرمی شبیه خوان ها استقبال مردمی از آنان است.
وی افزود: شبیه خوان ها تنها از روی عشق و علاقه و بدون چشمداشت کمک مادی به اجرای مراسم شبیه خوانی می پردازند و در حقیقت نذر خود را به حضرت امام حسین (ع) این گونه ادا می کنند.
مرکز شهرستان ۴۵۰ هزار نفری نیشابور در ۱۲۷ کیلومتری غرب مشهد واقع است.
۹۸۶۹/۶۰۵۳
نظر شما