غریب آبادی: کاهش تعهدات برجامی را با جدیت دنبال می کنیم

کاظم غریب آبادی این مطلب را روز چهارشنبه در اجلاس شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح کرد.

وی ضمن فراخواندن همه طرف ها به انجام تعهدات خود ذیل برجام، افزود: جمهوری اسلامی آمادگی دارد تا به گفتگو با طرف های باقی مانده در برجام در تمامی سطوح ادامه داده و متناسب با اجرای تعهدات آنها، مجدداً به اجرای کامل برجام بازگشت نماید.

متن سخنرانی سفیر و نماینده دائم کشورمان در این نشست، به شرح زیر می باشد.

همکاران محترم،

        همانطور که در اکثریت قاطع سخنرانی های ارائه شده در این اجلاس مطرح گردید، جمهوری اسلامی ایران نیز معتقد است برجام یک دستاورد مهم بین المللی است که باید از تلاش ها برای جلوگیری از فروپاشی آن حمایت کرد. بدون شک، از دست دادن این توافق، یک شکست جدی برای دیپلماسی و چندجانبه گرایی خواهد بود.

     گزارش اخیر منتشره توسط مدیرکل موقت، شانزدهمین تائید متوالی تعهد ایران در همکاری با آژانس در راستی آزمایی اجرای برجام می باشد. به علاوه، در همین چارچوب، مدیر کل موقت آژانس به دنبال دعوت جمهوری اسلامی و به عنوان بخشی از تعاملات و همکاری های موجود بین ایران و آژانس، از تهران بازدید نمود. در این بازدید، همکاری ها بین ایران و آژانس مرور شد.

     این، یک حقیقت غیرقابل انکار است که برجام یک توافق چندجانبه می باشد که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ (سال ۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل تائید شده و مسئولیت ها و حقوقی را برای هر یک از طرفین در بر دارد. اجرای این توافق فقط توسط یک عضو آن، نه یک انتظار مشروع، و نه یک امکان عملی می باشد.

     با خروج آمریکا از برجام، که نتیجه حاکمیت مثلث مخرب تندروهای جنگ طلب بود؛ واز سرگیری تحریم های یکجانبه غیرقانونی آمریکا در تناقض کامل با تعهداتش ذیل برجام؛ و نیز عدم توانایی اتحادیه اروپا به اجرای تعهداتش ذیل برجام، جمهوری اسلامی ایران بیش از یک سال صبر راهبردی از خود نشان دادو تدابیر هوشمندانه و اصول-پایه ای را اتخاذ نمود. 

     فقط پس از اینکه به طور شفاف مشخص شد توازن بین حقوق و تعهدات در این توافق به طور کامل علیه منافع ایران از بین رفته و ایران تنها بازیگر مسئولیت پذیر است و بقیه اعضاء قادر به استیفای تعهداتشان نیستند، جمهوری اسلامی ایران برخی تدابیر را برای توقف جزئی تعهداتش در چارچوب اجرای بندهای 26 و 36 برجام اتخاذ نمود، با این هدف که تعادل از بین رفته بین تعهدات برجامی را بازگرداند و اجرای تعهدات طرف های دیگر را طلب نماید. در عین حال، و به عنوان یک نشانه انعطاف راهبردی، ایران بارها اعلام کرده است که این توقف تعهدات، متناسب با اجرای تعهدات برجامی اعضای باقیمانده و همچنین تعهدات ناشی از بیانیه های کمیسیون مشترک از ۸ می ۲۰۱۸ به بعد، قابل برگشت خواهد بود.

     اگرچه طی هفته های گذشته گفتگوهایی به منظور تحقق درخواست های مشروع جمهوری اسلامی برگزار گردید، با این حال، به دلیل ناتوانی اعضای برجام در اجرای تعهدات خود و به دلیل خروج یکجانبه آمریکا از برجام، گام سوم توقف برخی تعهدات از سوی ایران از ۵ سپتامبر ۲۰۱۹ آغاز گردید. طبق این گام، تمامی محدودیت‌های مربوط به تحقیق و توسعه ذیل برجام برداشته شده و سازمان انرژی اتمی موظف گردید تا بلافاصله درخصوص هر آنچه که کشور در زمینه تحقیق و توسعه هسته ای نیاز دارد، اقدام کند. همانگونه که توسط مدیرکل موقت نیز گزارش شد، فعالیت های ایران در این زمینه، تحت راستی آزمایی آژانس قرار دارد.

    جمهوری اسلامی ایران با در نظر داشتن ابتکارات سطح بالا توسط برخی اعضای برجام، به منظور نشان دادن حسن نیت خود، اعلام کرده که آمادگی دارد تا به گفتگو و کار در تمامی سطوح ادامه داده تا برجام را به اجرای کامل آن توسط تمامی اعضای باقی مانده برساند. در واقع، ایران دوباره یک فرصت شصت روزه دیگری را برای دیپلماسی در جهت حفظ برجام فراهم نموده است.

خانم رئیس،

      اینکه آمریکا هدف نخست خود را اعمال فشار حداکثری به ایران قرار داده است، ممکن است در فرهنگ و دیدگاه جهانی آمریکائی ها یک رویکرد شدنی باشد، ولی تجربه جمهوری اسلامی ایران نشان داده است که این سیاست، محکوم به شکست است و حل و فصل مسائل، جز از طریق قانون و پایبندی به تعهدات و مقررات پذیرفته شده بین المللی میسر نیست.

      رفتار مخرب آمریکا و تروریسم اقتصادی دولت کنونی این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورها باید متوقف شود. آمریکا با نقض قطعنامه شورای امنیت و اعمال تحریم های غیرقانونی و یکجانبه خود علیه جمهوری اسلامی ایران، تنها دستاورد دیپلماسی منطقه در دهه های اخیر را به مخاطره انداخته است. جامعه بین المللی باید همچنین در مقابل این عادت غلط آمریکا که از قدرت دلار به عنوان یک سلاح علیه دولت های مستقل استفاده می کند، بایستد.

     برخی تفاسیر متفاوت در مورد "همکاری به موقع و فعالانه ایران با آژانس" ارائه گردید. باید تاکید کنم که ایران نه تنها در راستی آزمایی اجرای برجام، بلکه در مورد موافقت نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی نیز در حال همکاری به موقع و فعال با آژانس می باشد. در همین زمینه، و به منظور ترسیم گوشه ای از میزان همکاری های ایران با آژانس برای اعضای شورای حکام، مایلم برخی آمارهای برگرفته شده از گزارش اجرای پادمان را ارائه کنم. تنها در سال ۲۰۱۸، از ۴۲۱ بازرسی انجام شده در ۵۰ کشور که موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی را اجراء می کنند ولی جمع بندی گسترده تر ندارند (جمعبندی نهایی آژانس مبنی بر عدم انحراف مواد و فعالیت های هسته ای اظهار شده و اظهار نشده)، ۳۵۸ مورد (معادل ۸۵ درصد) از ایران انجام شده است. در همین سال، یک هزار نفر- روز بازرسی، معادل ۸۸ درصد بازرسی ها بر اساس نفر-روز در این گروه نیز از ایران انجام شده است. همانگونه که مدیرکل فقید آژانس، آمانو و مقامات آژانس مکرراً اظهار داشته اند، برنامه هسته ای ایران تحت قوی ترین مکانیزم راستی آزمایی قرار دارد. توصیه من این است که باید این وضعیت مورد قدردانی قرار گیرد، نه اینکه بخاطر برخی اغراض سیاسی، آن را در مخاطره قرار دهند. 

     متاسفانه یکبار دیگر، تعدادی ارجاع به برخی موضوعات بی اساس و غیر مرتبط با آژانس و همچنین دستورکار این نشست شورای حکام مطرح شد. کاملا مشخص است که ادعاهای بی اساس مطرح از سوی اندکی هیات ها از جمله رژیم صهیونیستی اسرائیل، چیزی جز بازی سیاسی برای تخریب روند مثبت کنونی در همکاری میان ایران و آژانس نیست. این رژیم عضو هیچ معاهده عدم اشاعه و خلع سلاحی نیست، تمامی انواع سلاح های کشتار جمعی را تولید کرده، بارها به همسایگانش تجاوز نموده، و خون مردم بی گناه فلسطین را ریخته است. بعلاوه، با سابقه بی پایان چنین رژیمی در عدم پایبندی به تمامی هنجارها و استانداردهای بین المللی، نماینده این رژیم در جایگاهی نیست تا دیگران را در مورد موضوعاتی که رژیمش به آن ها احترام نمی گذارد، نصیحت کند. صحبت کردن رژیم اسرائیل درباره پایبندی به عدم اشاعه، شبیه این است که مافیا درباره پایبندی به قوانین مبارزه با جرائم سازمان یافته صحبت کند.

    از دو روز قبل از آغاز اجلاس شورای حکام، شاهد یک توطئه آمریکایی- اسرائیلی با کمک رسانه های وابسته به آنها هستیم. اظهار نظر جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی، در همان شبی که مدیرکل موقت آژانس عازم تهران بود و تعیین دستورکار برای بازدید وی، فضاسازی های رسانه ای توسط دو رسانه برای توسعه این اظهارات و نمایش شب گذشته نخست وزیر رژیم صهیونیستی، حاکی از یک پروژه مشترکی است که هر یک از بازیگران در آن هدف اختصاصی خود را دنبال می کنند. این اقدامات نمایشی با هدف اعمال فشار به آژانس، وارد کردن آخرین ضربات به برجام به عنوان نماد چندجانبه گرایی، و ارائه داده های انحرافی به کشورها و افکار عمومی صورت می گیرد. جمهوری اسلامی ایران ارزشی برای این نمایش ها قائل نیست و بر اساس مصوبه شورایعالی امنیت ملی، گام های تعیین شده برای کاهش تعهدات برجامی را در دوره های ۶۰ روزه با جدیت دنبال می نماید و تحت تاثیر این فضاسازی ها قرار نمی گیرد. از این رو،  مایلم تاکید کنم که هر تلاشی برای انحراف همکاری فعالانه و سازنده بین ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی و اعمال فشار نامناسب بر آژانس در این مورد، اقدامات مناسب ایران را به دنبال خواهد داشت.

چند ادعا در برخی از بیانیه های قرائت شده در این جلسه مطرح شد، که باید به برخی از آنها بپردازم.

آژانس به طور منظم تائید کرده که به راستی آزمایی در مورد عدم انحراف مواد هسته ای اعلام شده در تاسیسات هسته ای و مکان های خارج از تاسیساتی که مواد هسته ای به طور معمول در آن ها مورد استفاده قرار می گیرند و توسط ایران ذیل توافقنامه پادمانش اعلام شده، ادامه می دهد. و ارزیابی ها درمورد عدم فعالیت ها و مواد هسته ای اعلام نشده برای ایران، کماکان در حال انجام است. باید ذکر شود که بر اساس گزارشات اجرای پادمان، ارزیابی در مورد عدم فعالیت ها و مواد هسته ای اعلام نشده برای بیش از ۵۰ عضو دیگر در حال انجام است. در همین راستا، مایلم مجددا تاکید کنم که همه فعالیت های هسته ای در ایران در بالاترین سطح شفافیت صورت می پذیرد و تحت نظارت و راستی آزمایی آژانس بوده و هیچ فعالیت هسته ای مخفی وجود ندارد.

همچنین برخی ارجاعات در برخی بیانیه ها برای تصویب پروتکل الحاقی توسط ایران وجود داشت. مهم است تاکید کنم که ایران در حال اجرای موقت و داوطلبانه پروتکل الحاقی بر اساس بند ۶۴ برجام است، در حالی که همچنان شاهد قصور اساسی در برداشتن تحریم ها طبق برجام هستیم. تصویب پروتکل الحاقی یک تعهد متقابل براساس بند ۱/۲۲ برجام بوده، و زمانی مرتبط خواهد بود و تعهدات مربوط به همه طرف ها محقق گردد.

ایران تاکنون نشان داده که مدافع حفظ برجام است. نصیحت ما به آنهایی که به ایران توصیه می کنند تا به اجرای کامل تعهدات هسته ای اش ذیل این توافق ادامه دهد، این است که چنانچه از آن خارج شده اند، به آن برگردند؛ و آنهایی که تعهداتشان را اجراء نمی کنند و به دنبال حفظ برجام با هزینه ایران هستند، وظیفه خود را انجام داده و مسئولانه عمل کنند. سرزنش ایران و ابراز نگرانی در مورد اقدامات جبرانی اخیر ایران، در حالی که در همان زمان نسبت به علت اصلی وخیم تر شدن کل اوضاع صرفاً ابراز تاسف می شود، نشانه یک رویکرد غیر مسئولانه می باشد.

جمهوری اسلامی ایران، خواهان بهترین رابطه با کشورهای همسایه خود در خلیج فارس می باشد و از تمامی پیشنهادهای گفتگو و تنش زدا استقبال می کند. ایران، تاکنون پیشنهادات مختلفی را در همین خصوص از جمله ایجاد "مجمع گفتگوی منطقه ای" و "امضای معاهده عدم تعرض بین کشورهای منطقه" ارائه کرده است. این یک حقیقت بسیار ناامید کننده می باشد که برخی کشورهای منطقه، مشخصاً عربستان سعودی و امارات، بقای خود را در تداوم اختلاف، جنگ و تنازع در منطقه می بینند. این کشورهای معدود برای پوشاندن ضعف های خود، بر خریدهای تسلیحاتی خود می افزایند و به جای استفاده از پشتوانه حمایت مردمی، بر پشتوانه حمایت کشورهای صادرکننده تسلیحات متکی هستند.

عربستان سعودی در حال توسعه و اجرای یک برنامه بسیار غیرشفاف هسته ای می باشد. علیرغم اینکه عربستان عضو ان.پی.تی می باشد و توافقنامه جامع پادمان دو جانبه در حال اجراء با آژانس دارد، ولی متاسفانه هنوز "پروتکل مقادیر کوچک" را در حال اجراء دارد که این کشور را از تعهد پذیرش بازرسی های پادمانی آژانس، استثناء می کند. آژانس، مدل ۳۰ ساله "پروتکل مقادیر کوچک" خود را در سال ۲۰۰۵ به روز رسانی نمود که صلاحیت کشورها را در مقایسه با مدل قبلی آن محدود تر می کند. متاسفانه علیرغم درخواست های مکرر چند ساله آژانس، این مدل جدید کماکان از سوی عربستان پذیرفته نشده است.

متاسفانه، افشاء شده که چنین رفتار غیرمسئولانه عربستان سعودی، با پاداش دولت ترامپ، ذیل رویکرد سودمحور و معامله گرایانه سیاست گذاری خارجی این دولت همراه شد، که انتقال دانش هسته ای به عربستان را طی هفت مرتبه، از جمله در اوایل اکتبر ۲۰۱۸ تصویب کرد. دولت ها بایستی این را برای عربستان سعودی شفاف کنند که جامعه بین المللی هرگونه انحراف را از یک برنامه هسته ای صلح آمیز قبول نخواهند کرد.