به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، اشخاصی که این روزها با نام «سلبریتی» از آنان یاد می شود، در زمینه اظهارنظرات سیاسی و اجتماعی، پایگاهی ویژه برای خود دست و پا کرده اند و واکنش های گاه تند و گاه عجیب و غریب این چهره های سرشناس و برخوردار از محبوبیت و شهرت در صفحات اجتماعی، گاه سوژه داغ رسانه های خبری بوده است.
چند سالی است همراه با گسترش فعالیت مردم در صفحات اجتماعی، چهره های سرشناس هم به دنیای مجازی روی آورده اند؛ دنیایی که به آنان این امکان را می دهد تا مستقیم و بی واسطه با مخاطبان خود در ارتباط باشند و صفحات چند هزار نفری و یا چند میلیونی، به نوعی، تریبون آنان برای اظهار نظر و واکنش به رویدادهای اجتماعی و سیاسی شود.
این سلبریتی ها که اغلب به موجب فعالیت های ورزشی یا هنری شان، مشهور شده اند، نفوذ و تاثیر فوق العاده ای بر افکار عمومی دارند چرا که عامه مردم نظرات آنان را، چه کارشناسانه باشد و چه سطحی نگرانه، بی چون و چرا می پذیرند. بنابراین، می توان گفت تاثیرات گاه مثبت و گاه منفی بازگویی دیدگاه های سیاسی و اجتماعی از جانب چهره های سرشناس دنیای موسیقی، سینما و ورزش غیر قابل انکار است.
البته به نظر می رسد ورود و عرض اندام سلبریتی ها در موضوعاتی که در آنها سررشته ندارند، بیش از تاثیرات مثبت، تاثیرات منفی بر جای می گذارد چرا که مرجعیت بخشیدن فضای مجازی به سلبریتی ها و افزایش نفوذ دیدگاه های بعضا غیر کارشناسانه آنان در میان توده های مردم، ممکن است جریان هایی را راه اندازی کند که نه تنها منفعتی برای جامعه ندارند بلکه می تواند مقدمه بعضی آسیب های اجتماعی شود. این در حالی است که مرجع اصلی اظهارنظر در خصوص مسایل سیاسی، اجتماعی یا محیط زیستی، کارشناسان نخبه این حوزه ها هستند؛ کارشناسانی که شماری از آنان به موجب نبود فضای لازم برای اظهارنظر در این عرصه ها، خودحذفی را ترجیح داده اند و سکوت و گوشه نشینی اختیار کرده اند.
فضای مجازی، خاستگاه نظریه پردازی سلبریتی ها
در چند سال اخیر، تعداد کاربران فضای مجازی افزایش چشم گیری داشته؛ کاربرانی که روزانه ساعت های طولانی صفحات اجتماعی را ورق می زنند و تازه ترین اخبار و مطالب سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری را زیر و رو می کنند. در این میان، پرطرفدارترین مقاصد گردشگری در دنیای مجازی صفحات هنرمندان سرشناس و بازیگران، خوانندگان و ورزشکارانی است که به واسطه شهرت شان، بیش از سایر افراد دیده می شوند. بنابراین، به نظر می رسد صفحات مجازی فرصت مضاعف دیده شدن برای سلبریتی ها است و آنان را در کانون توجه میلیون ها نفر قرار می دهد؛ میلیون ها نفری که لحظه به لحظه صفحات آنان را رصد می کنند و از سبک خوراک و پوشش گرفته تا دیدگاه های اجتماعی و سیاسی، از سلبریتی ها الگو برمی دارند.
این در حالی است که تعدادی از همین چهره های سرشناس، ورود و اظهار نظرات سطحی در تمامی مسایل را از سوی سلبریتی ها، نادرست خوانده اند. «کوروش تهامی» بازیگر فیلم های «رگ خواب» و «به رنگ ارغوان» ، دی ماه سال ۹۶ در گفت و گو با رسانه ها از فضای متشنج صفحات مجازی و اظهار نظرات غیر حرفه ای از سوی بعضی هنرمندان انتقاد کرد. تهامی در این خصوص گفته است: «هنوز شناخت درستی نسبت به فضای مجازی وجود ندارد و انگار همه می خواهند صرفا در این فضا از هم انتقام بگیرند، من تمام تلاشم بر این بوده که در این سال ها جز در مسایلی که نسبت به آنها آگاهی دارم نظری را ارایه ندهم اما این نوع نگاه چندان همگانی نیست.» وی در ادامه تصریح کرده است: «متاسفانه برخی افراد از جمله هنرمندان بدون اینکه هیچگونه شناختی نسبت به آن شخص یا مساله داشته باشند در فضای مجازی اظهار نظر می کنند. اینگونه اظهار نظرات نه در خور هنرمندان و نه در جایگاه و شایسته مردم ایران است.»
همچنین «پگاه آهنگرانی» بازیگر فیلم های «دختری با کفش های کتانی» و «دربند» که در سال های اخیر در برخی زمینه های اجتماعی و سیاسی فعال بوده است، حالا از کناره گیری خودش از عرصه اظهار نظرات سیاسی و اجتماعی در فضای مجازی، می گوید.
وی چندی پیش در یک گفت و گوی تصویری، از بازیگرانی که در فضای مجازی درباره همه چیز اظهار نظر می کنند انتقاد کرد. آهنگرانی در این باره می گوید: «خیلی وقت است که نه در فضای مجازی هستم، نه از کسی حمایت کرده‌ام نه حرفی زده‌ام، البته این از سر ترس نیست زیرا حمایت از چهره های سیاسی ترسی که ندارد هیچ، اتفاقا بعدا امتیازاتی هم می‌توانی بگیری.»
وی در ادامه می گوید: بازیگران فکر کرده‌اند چون چند میلیون دنبال کننده دارند حق دارند راجع به همه چیز حرف بزنند، مگر ما که هستیم و چه برتری نسبت به دیگر مردم داریم که باید راجع به همه چیز نظر دهیم؟» او همچنین کمپین های راه اندازی شده از سوی هنرمندان را بی فایده خواند، چرا که معتقد است مردم نسبت به تمامی این کمپین ها احساس نیاز واقعی ندارند و تنها به دلیل هواداری از یک سلبریتی به آن می پیوندند و نهایتا این نوع کمپین ها عمر کوتاهی خواهند داشت.
این گفته ها که البته آهنگرانی آن را مربوط به مصاحبه دو سال و اندی پیش خود می داند، با واکنش «مهناز افشار» سلبریتی نام آشنا مواجه شد و در نهایت به کش و قوسی مجازی میان این دو بازیگر و همچنین «منیژه حکمت» کارگردان سینما و مادر پگاه آهنگرانی کشید؛ رخدادی که موضوعیت این مبحث را برجسته تر ساخت.
برخی می گویند سلبریتی ها که اکنون به لطف شبکه های اجتماعی، دایره مخاطبان گسترده تر و در نتیجه تاثیرات بیشتری بر افکار عمومی دارند، باید در خصوص بازگویی دیدگاه های سیاسی- اجتماعی شان سنجیده تر عمل کرده و از عرصه ابراز نظر درباره اموری که در آن تخصص و یا شناختی ندارند، کناره گیری کنند.
انزوای نخبگان و تریبونی که در دست سلبریتی ها است
واضح است واکنش چهره های مشهوری چون بازیگران، خوانندگان، فوتبالیست ها و سایر ورزشکاران، به رویدادهای خارج از دایره تخصص آنان، یا همان پدیده نو ظهوری که به آن «سلبریتیسم» گفته می شود، کناره گیری یا حذف نخبگان از عرصه نظریه پردازی و فعالیت های اجتماعی و سیاسی را به دنبال دارد، چرا که متاسفانه به نظر می رسد، نخبگان همانند سلبریتی ها به تریبون های چند میلیونی دسترسی ندارند و هر چند به نسبت آنان، نظریات تخصصی تری ارایه می دهند اما واقعیت این است که نخبگان کمتر از سلبریتی ها دیده و شنیده می شوند.
به عبارتی اگر چه چهره های سرشناس دنیای موسیقی، ورزش و بازیگری که به واسطه شهرت جایگاه ویژه تری در جامعه دارند، می توانند در جهت پویایی کارزارهای سیاسی، جنبش های اجتماعی و پویش های فرهنگی، نقش موثری ایفا کنند اما از آن جایی که اظهار نظر قطعی در خصوص امور این چنینی نیازمند آگاهی از پیچیدگی های سازوکارهای سیاسی و اجتماعی است، در این زمینه ها نخبگان باید حرف اول را بزنند نه سلبریتی ها. از این رو، به نظر می رسد باید نخبگان وارد عرصه شوند و شرایط این حضور بیش از گذشته برایشان فراهم آید. انزوای نخبگان و روی گردانی آنان از جامعه بی شک تاثیرات مخربی بر علم، سیاست، فرهنگ و جامعه می گذارد، نخبگانی که اکنون نبودشان به شدت احساس می شود و در کمال تعجب و ناباوری در جامعه ما سلبریتی ها جای آنان را گرفته اند.
نظر شما