هم اکنون ۶۹ درصد زمین‌های قابل کشت این استان به کشت محصول باغی عمدتا پسته، انار و زردآلو و گیاهان با ارزش افزوده بالا مانند زعفران و گیاهان دارویی اختصاص دارد.
استان یزد در تولید روناس رتبه نخست، محصولات گلخانه‌ای رتبه دوم، پسته رتبه سوم، زردآلو رتبه چهارم، انار رتبه پنجم، زعفران رتبه ششم، خرما رتبه هشتم و زیتون رتبه نهم کشور را داراست که کسب این جایگاه برای استانی که در کانون کویر مرکزی ایران قرار دارد و از نظر میزان بارش در رتبه آخر یا یکی مانده به آخر کشور قرار می‌گیرد، مبین بهره‌وری قابل توجه فعالان حوزه کشاورزی استان است .
از ۱۷۰ هزار هکتار زمین‌های قابل‌کشت استان یزد، به دلیل تداوم ۲ دهه پدیده خشکسالی، هم اکنون ۱۱۶ هزار هکتار آن کشت می‌شود و از این میزان ۶۹ درصد آن مربوط به باغ‌ها و ۳۱ درصد مربوط به زمین های زراعی است.
افزایش ۵۰ درصدی تولید پسته استان یزد
تداوم ۲ دهه خشکسالی، ضرورت مدیریت مصرف آب را دو چندان کرده که با همت کشاورزان یزدی، میزان تولید برخی محصولات با رشد مواجه شده است.
یکی از محصولاتی که امسال در استان یزد با رشد تولید همراه بوده، محصول همیشه خندان پسته است که رشدی ۵۰ درصدی را امسال تجربه کرده و یزد را به قطب سوم تولید این محصول تبدیل کرده است، برداشت این محصول در ۴۱ هزار هکتار از باغ‌های پسته آغاز شده و تا اواخر مهرماه ادامه خواهد داشت.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد درباره وضعیت تولید این محصول در استان گفت: با وجود تداوم ۲ دهه خشکسالی در استان و تبعات ناشی از آن، امسال با افزایش میزان بهره‌وری از منابع آب موجود، متوسط تولید محصول پسته ۳۰ درصد و در بعضی از مناطق استان تا ۵۰ درصد نسبت به ۲ سال گذشته افزایش دارد.
سیدجمال سجادی پور در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: کشاورزان استان برای توسعه و ترویج گیاهان کم آبخواه مانند محصولات گلخانه‌ای، پسته، گیاهان دارویی، زعفران و گل محمدی در سال‌های اخیر تلاش زیادی کرده اند و شرایط مناسب آب و هوایی امسال و تلقیح گل‌ها و گردافشانی باعث شده متوسط تولید پسته خشک در هر هکتار حدود هزار و ۳۰۰ کیلوگرم باشد.
وی با بیان اینکه بیشترین ارقام تولید پسته استان را اکبری، احمد آقایی، کله قوچی و فندقی تشکیل می دهد، خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط امسال تولید محصول پسته استان حدود ۵۵ هزار تن پسته خشک به ارزش پنج هزار میلیارد تومان برآورد می شود.
رئیس جهاد کشاورزی یزد با بیان اینکه ۱۰ هزار هکتار از باغ‌های پسته استان به صورت نهال است، یادآور شد: سطح زیر کشت باغ‌های پسته استان در سال ۱۳۹۴ از ۳۲هزار هکتار به ۵۱ هزار هکتار افزایش یافته است.
سجادی پور تصریح کرد: شهرستان‌های خاتم با ۱۷ هزار هکتار، اردکان با ۱۰ هزار هکتار، مهریز با هفت هزار، ابرکوه با هشت هزار هکتار و تفت با ۶ هزار هکتار، بیشترین سهم تولید پسته را در استان به خود اختصاص داده‌اند.
وی ارزش محصول پسته صادره شده به خارج از استان را ۸۱۷ میلیارد ریال معادل ۱۳ میلیون دلار اعلام و اضافه کرد: ۸۰ درصد پسته خشک استان یزد به کشورهای عراق، چین، پاکستان، امارات، قطر، هند و ترکیه صادر می شود.
تاکنون جواز ۲۲۴ واحد ترمینال پسته با ظرفیت ۲۱۰ هزار و ۳۶۰تن در سال برای متقاضیان و سرمایه گذاران در بخش صنایع تبدیلی صادر شده که از این تعداد ۹۴ واحد آن با ظرفیت ۷۶ هزار و ۹۷۰ تن فعال است و همچنین تاکنون جواز ۴۴ واحد فراروری پسته در استان صادر شده که از این تعداد ۱۹ واحد آن فعال است.
رشد ۲۰ درصدی برداشت زردآلو در استان
یکی دیگر از محصولات پر طرفداری که در استان تولید می شود زردآلوست که رتبه چهارم کشور را یزد در تولید این محصول دارد و امسال با توجه به وضعیت مناسب بارندگی رشد ۲۰ درصد را تجربه می کند.
در این خصوص مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد گفت: برداشت زردآلو از ۲ هزار و ۷۰۸ هکتارباغ‌های استان با پیش بینی ۳۹ هزار و ۶۵۳ تن محصول آغاز شد که این میزان نسبت به سال زراعی ۹۷ – ۹۶، حدود ۲۰ درصد افزایش دارد.
اکبر شیخ علیشاهی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، علت افزایش تولید را شرایط مطلوب آب و هوایی و بارندگی مناسب در سال آبی ۹۸ -۹۷ ذکر کرد و افزود: تاکنون ۸۰ درصد باغ‌های زردآلوی استان به روش آبیاری نوین تجهیز شده است.
به گفته وی، پارسال طرح آبیاری نوین در چهار هزار و ۵۷۲ هکتار باغ‌های استان اجرا شد و این طرح هم اکنون در ۲ هزار و ۶۶۰ هکتار از باغ‌ها در دست اجراست.
وی با بیان اینکه محصول زردآلو ابرکوه پیش رس و متوسط تولید در واحد سطح ۱۸ تن است و در بعضی باغ‌های شهرستان به ۵۰ تن در هر هکتار گزارش شده است، یادآور شد: تولید زردآلو در استان از نظر سطح زیر کشت در جایگاه دهم و از نظر میزان تولید در رتبه چهارم کشور قرار دارد که مبین بازدهی بیشتر این محصول در استان یزد در مقایسه با متوسط کشور است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد ارقام محصولات زردآلوی استان را از نوع نوری، قیسی، تخم گردی، فلکه‌ای، خیاری، زرقانی، خانی و محلی ذکر و از دهستان فراغه بخش مرکزی ابرکوه به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده زردآلوی استان یزد یاد کرد و گفت: محصول آن علاوه بر عرضه در بازار استان‌های مختلف از جمله تهران، اصفهان و فارس به کشورهای حوزه خلیج فارس هم صادر می‌شود.
تولید پنج میلیون شاخه گل زینتی در استان
یکی از تولیدات صادراتی استان یزد در بخش کشاورزی، گل‌های زینتی است که در مناسبت‌های مختلف همچون شادی، عزا و غم، تولد و عیادت بیمار استفاده می شود و طراوت بخش زندگی انسان‌هاست.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد در این خصوص بابیان اینکه ۱۴ هکتار زمین کشاورزی در استان به کشت گل‌های زینتی اختصاص دارد از تولید پنج میلیون شاخه گل زینتی در استان از ابتدای امسال خبر داد و گفت: ۹۰ درصد گل‌های زینتی تولید شده در بازار سایر استان‌ها عرضه شده است.
شیخ علیشاهی افزود: برای ترویج و توسعه کشت گل‌های زینتی در استان برای هر هکتار تا سقف ۳۰ میلیارد ریال تسهیلات ارزان‌قیمت به کشاورزان پرداخت می‌شود.
مدیر باغبانی جهادکشاورزی یزد تعداد واحدهای گلخانه‌ای پرورش گل‌های زینتی استان را ۲۶ واحد اعلام و خاطرنشان کرد: شهرستان‌های تفت، یزد، مهریز و اشکذر از مناطق عمده تولید گل‌های زینتی در استان هستند.
وی گونه گل‌های زینتی استان را رز، گلایول، مریم، ژربرا و لیسیانتوس ذکرکرد و یادآور شد: بیشتر مراکز تولید گل و گیاه استان در مناطق کوهستانی و کوهپایه ای قرار دارد.
شیخ علیشاهی با تشریح مزیت‌های تولید محصول کشاورزی در فضاهای بسته که منجر به‌صرفه جویی در مصرف آب و با ارزش اقتصادی بالا می‌شود، اضافه کرد : در استان یزد سه هزار و ۵۰۰ گلخانه‌دار در بخش کشاورزی مجوز فعالیت دارند.
وی بیان کرد: این استان با وجود محدودیت منابع آب‌های زیرزمینی و کاهش بارندگی، هم‌اکنون از لحاظ تولید برخی محصولات کشاورزی و دامی برحسب نوع محصول در رتبه‌های دوم الی پنجم کشور قرار دارد و رتبه تولید محصولات کشاورزی و دامی یزد بالاتر از برخی استان‌های مستعد و برخوردار از منابع آب و خاک است.
اختصاص هزار و ۴۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی یزد به کشت گیاهان دارویی
مردم یزد به طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی اعتقاد زیادی دارند به همین دلیل تعداد واحدهای عطاری سنتی در شهر زیاد است و همین امر موجب شده تا توجه ویژه‌ای به کشت گیاهان دارویی صورت گیرد.
در این خصوص رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد اظهار داشت: هزار و ۴۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی این استان با هدف صرفه جویی در مصرف آب، افزایش ارزش افزوده و کمک به درآمد خانوارهای بهره‌بردار به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد.
سجادی پور با بیان اینکه در پنج سال آینده سطح زیرکشت گیاهان دارویی در استان به هزار و ۹۰۰ هکتار و تولید آن به هزار و ۷۰۰ تن خواهد رسید، اظهار امیدواری کرد، امسال هزار و ۲۰۰ تن انواع گیاهان دارویی برداشت شود.
وی با اشاره به تولید ۳۷۷.۵ تن گل محمدی از ۲۰۲ هکتار از گلستان‌های استان خاطرنشان کرد: ۱۴ رقم گیاه دارویی در استان کشت می‌شود که عمده آن زعفران، به لیمو، آویشن، نعناع فلفلی، مریم گلی، گل گاوزبان، شاتره، کاسنی، گل محمدی و زیره است.
رئیس جهاد کشاورزی یزد، تولید گیاهان دارویی را بخاطر کم آبخواه بودن نسبت به دیگر گیاهان و برخورداری از بازار فروش، مقرون به صرفه تر از سایر فعالیت در بخش‌های مختلف کشاورزی عنوان کرد و گفت: با توجه به چالش کم آبی و شرایط بحرانی منابع آب‌های زیرزمینی، ظرفیت‌های خوبی برای توسعه کشت گیاهان دارویی و محصول گلخانه‌ای در استان وجود دارد.
برداشت گل محمدی از ۲۰۲ هکتار گلستان‌های استان یزد
یکی از گیاهان دارویی معطر و پرطرفدار، گل محمدی است که در این استان با استقبال خوبی روبرو شده و هر سال بخشی از فرآورده‌های آن همچون گلاب حتی برای شست و شوی خانه خدا نیز اهدا می شود.
در این خصوص کارشناس امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد با اشاره به برداشت گل محمدی از سطح ۲۰۲ هکتار گلستان های استان گفت: در سال جاری ۳۷۷.۵ تن محصول تولید و روانه بازار مصرف شد.
حمید حمزه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بخشی از گل محمدی در واحدهای گلاب‌گیری، استحصال و بخشی هم بعنوان گیاهان دارویی به صورت خشک در بازار عرضه می‌شود.
وی بابیان اینکه بیشترین سطح زیرکشت گل محمدی مربوط به شهرستان‌های تفت، مهریز، اشکذر، خاتم، اردکان و ابرکوه است، افزود: سطح زیرکشت این گیاه از ۲۰۰ هکتار در یک برنامه پنج‌ساله به ۶۰۰ هکتار در استان افزایش خواهد یافت.
این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه کشت محصولات کم آبخواه به‌ویژه گیاهان دارویی که محصولی زود بازده دارند در اولویت این سازمان است و تصریح کرد: افرادی که متقاضی توسعه و کشت گلستان‌های گل محمدی هستند، این سازمان علاوه بر پرداخت وام خود اشتغالی کم‌بهره، در اجرای کاشت با توزیع نهال یارانه‌ای با آنها همکاری می‌کند.
به گفته حمزه، هم‌اکنون ۱۱۷ هزار مترمربع از اراضی تفت، یزد، مهریز و اشکذر که از مناطق عمده تولید گل‌های زینتی استان است به پرورش این گیاه اختصاص دارد.
یزد رتبه ششم کشور در تولید طلای سرخ
زعفران یا طلای سرخ نیز از جمله گیاهان دارویی درآمدزایی است که با مناطقی از استان یزد انس گرفته و مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است و در واقع، روزگار بسیاری از مردم دیار کویر با این محصول خوش عطر و بو می گذرد.
درباره وضعیت کشت این محصول در استان رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد گفت: زعفران تولیدی در این استان به دلیل شرایط آب و هوایی و خاک مناسب، از کیفیت بالایی برخوردار است و یزد رتبه ششم تولید این محصول را در کشور دارد.
سیدجمال سجادی پور در گفت و گو با ایرنا بابیان اینکه ۲ هزار و ۷۶۰ کیلو زعفران در استان تولید می شود، افزود: امسال با افزایش ۱۰۴ هکتار به مجموع زیرکشت زعفران در استان، سطح زیرکشت آن به ۸۵۰ هکتار افزایش یافته و میزان برداشت این محصول به حدود سه هزار کیلوگرم افزایش می یابد.
وی با بیان اینکه در هر هکتار از مزارع زعفران حدود ۲۵ نفر اشتغالزایی ایجاد می شود، اظهار کرد: بیشترین سطح زیرکشت این محصول در استان یزد در شهرستان‌های بهاباد، بافق، مهریز و ابرکوه است.
رئیس جهاد کشاورزی یزد یادآور شد: زمان آبیاری این محصول در پاییز است و در مقایسه با سایر محصولات به آب کمتری نیاز دارد و از سوی دیگر بازدهی آن هفت‌ساله است و برای بازدهی دوباره باید بعد از هفت‌سال، پیاز گیاه را جابجا کرد.
سجادی پور از فعالیت حدود چهار هزار کشاورز استان در تولید زعفران خبرداد و گفت: درآمد عمده مردم برخی مناطق استان از جمله ابرکوه، خاتم و بهاباد از طریق کشاورزی تأمین می‌شود، به همین دلیل تغییر الگوی کاشت محصولات، توسعه کاشت گیاه زعفران و گیاهان دارویی به کشاورزان ضروری است.
کاهش ۵۵ درصدی خرید تضمینی گندم در استان یزد
با وجود رشد در برخی محصولاتی که از آنها یاد شد و با وجود وضعیت مناسب بارندگی‌های امسال، شاهد کاهش برخی محصولات استراتژیک همچون گندم و جو در استان یزد هستیم به گونه ای که آمار از کاهش ۵۵ درصدی خرید تضمینی گندم نسبت به سال قبل حکایت دارد.
مدیر تعاون روستایی یزد در این خصوص گفت: از ابتدای خردادماه امسال تاکنون چهار هزار و ۳۴۱ تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان استان خریداری شده است.
یدالله جوادپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: پایین بودن قیمت خرید تضمینی گندم نسبت به نرخ بازار آزاد باعث کاهش خرید این محصول شده است.
وی اظهارکرد: امسال از مجموع گندم تحویل شده، یک هزار و ۵۲۰ تن توسط تعاونی‌های روستایی، یک هزار و ۸۲۰ تن توسط کارخانه‌های تولید آرد و یک هزار تن نیز توسط اتحادیه تعاونی‌های روستایی برای تولید بذرخریداری شده است.
وی با بیان این که گندم مازاد بر نیاز کشاورزان توسط ۹ مرکز شرکت‌های تعاونی روستایی به ارزش افزون بر ۷۶ میلیارد ریال خریداری شده، بیان کرد: تاکنون ۹۹.۵ درصد بهای گندم خریداری شده به حساب کشاورزان استان واریز شده است.
مدیر تعاون روستایی یزد بابیان اینکه، بیشترین میزان گندم در استان از کشاورزان شهرستان‌های ابرکوه و خاتم خریداری شده، خاطرنشان کرد: امسال کشاورزان خاتم هزار و ۸۲۰ تن و ابرکوه هم هزار و ۳۰۰ تن گندم مازاد برمصرف خود را به دولت فروخته‌اند که شهرستان خاتم رتبه نخست تحویل گندم استان را کسب کرده است.
تولید جو در استان ۱۰ درصد کاهش یافت
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی یزد با اشاره به کاهش ۱۰ درصدی تولید محصول جو در استان گفت: هشت هزار و ۵۵۰ تن محصول جو در سال زراعی جاری از ۲ هزار و ۸۵۰ هکتار از اراضی استان برداشت شد.
محمدعلی حاتمی زاده در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه بخش عمده این محصول به مصرف دام‌های استان می‌رسد، اظهار کرد: دولت خرید تضمینی هر کیلوگرم جو را ۱۱۶ هزار و ۳۹۰ ریال تعیین کرد در حالی که قیمت آن در بازار آزاد ۲۲۰ تا ۲۵۰ هزار ریال در نوسان است.
وی مناطق عمده تولید این محصول را ابرکوه، خاتم و بهاباد ذکر کرد که به گفته وی امسال ۱۰ درصد سطح زیر کشت به دلیل تغییر الگوی کشت و تداوم خشکسالی، کاهش داشته است.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی یزد با اشاره به اهمیت راهبردی محصولاتی مانند گندم، جو و ذرت تاکید کرد: عمده سطح زیرکشت محصول زراعی استان اختصاص به گندم و جو دارد.
یزد، نهمین استان تولید کننده زیتون کشور
یزد در تولید محصولات باغی با ۲هزار و ۴۵۲ هکتار باغات زیتون از ۷۹ هزار هکتار محصول باغی این استان، از نظر سطح زیرکشت و تولید این محصول، نهمین استان تولید کننده زیتون کشور محسوب می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی یزد گفت: از این میزان باغ، هزار و ۷۳۸ هکتار بارور و ۷۱۴ هکتار به صورت نهال بوده که عمدتا در شهرستان‌های یزد و اردکان قرار گرفته اند.
محمدحسین ملانوری، با بیان اینکه امسال بیش از ۲هزار و ۴۰۰ تن محصول زیتون از باغات استان برداشت می شود، خاطرنشان کرد: از کل محصول برداشت شده هزار و۶۸۰ تن زیتون سبز برای کنسرو و ۷۲۰ تن زیتون رسیده برای استحصال روغن به واحدهای فرآوری ارسال می شود.
وی افزود: امیدواریم امسال بیش از ۷۲ تن روغن از محصول زیتون استحصال شود که در این زمینه ۶ واحد روغن گیری در سطح استان آماده ارائه خدمات به زیتون کاران هستند.
این مسئول با بیان اینکه امسال برداشت محصول با حداقل ۱۰ درصد افزایش نسبت به سال گذشته به سه هزار و ۱۵۰ تن می‌رسد، یادآور شد: زمان برداشت محصول زیتون مهرماه است.
به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی یزد، با ۱۰۰ میلیارد ریال بودجه از محل اعتبار باغبانی در سال‌های گذشته، تعدادی دستگاه روغن‌کشی خریداری شده و در شهرستان‌های اردکان، میبد، تفت و شاهدیه یزد راه‌اندازی شده است.
وی با بیان اینکه شهرستان‌های یزد با ۸۸۷ هکتار و اردکان با ۳۸۹ هکتار بیشترین سطح زیرکشت درختان زیتون استان را دارند، اضافه کرد: هم اکنون ۱۰۰ هکتار برنامه توسعه باغ‌های جدید زیتون در مناطق مستعد استان در دستور کار است.
ملانوری خاطرنشان کرد: از ۲ سال قبل در اجرای طرح توسعه باغ‌های زیتون سالانه ۲ هزار نهال زیتون به صورت یارانه‌ای در اختیار باغداران قرار گرفته است.
استان یزد به دلیل اقلیم خشکی که دارد و کمبود آبی که همواره و در طول قرنها با آن دست و پنجه نرم کرده نتوانسته فضای سبز مناسبی داشته باشد و همین امر سکونت در آن را با سختی هایی مواجه کرده با این حال به مدد سختکوشی مردمان این دیار، نه تنها کشاورزی بلکه صنعت آباد و پردرآمدی را دارد.
تأکید بر تولید محصولات کم آبخواه و بهینه سازی و مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی ضمن تدوام فعالیت و تولید محصولات کشاورزی، تداوم حیات در این خطه از کویر مرکزی ایران را تضمین می کند.
گزارش از : محمودرضا رحمانی
۱۹۶۸/ ۶۰۱۴/
نظر شما