تهران و واشنگتن در هزار توی تحریم‌ها

این امر دو روز پس از آن صورت گرفت که با ادعای واشنگتن و ریاض مبنی بر مسئولیت ایران در حمله به دو مرکز نفتی عربستان، ترامپ دستور تشدید تحریم‌های ایران را صادر کرده بود. هر چند تحریم بانک مرکزی ایران از سوی آمریکا امری مسبوق به سابقه بوده است، اما این‌بار بهانه این تحریم‌ها تامین مالی تروریسم عنوان شده است. پیش از این سال گذشته ایالات متحده آمریکا همزمان با خروج از توافق هسته‌ای بانک مرکزی ایران را در قالب بازگشت تحریم‌های ثانویه مورد تحریم قرار داده بود.
شخص رئیس‌ ایالات متحده آمریکا در این رابطه مدعی شده که ساده‌ترین راه برای ما هدف قرار دادن 15 نقطه در ایران است‌ اما قدرت واشنگتن در خویشتنداری است. همزمان با این موضوع تحرکات دیگری نیز از سوی مقامات آمریکایی در رابطه با ادعای جدیدشان صورت گرفته، به طوری که مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا در نشست خبری روز جمعه خود بار دیگر مدعی شد که ایران در پشت حملات هفته گذشته به آرامکو قرار دارد و مایک پمپئو وزیر خارجه این کشور نیز در پی برگزاری یک نشست ضد ایرانی با برخی از کشورهای منطقه در حاشیه هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل است.
افزایش نظامیان آمریکایی در عربستان
کمپین فشار حداکثری آمریکا علیه ایران که از اردیبهشت ماه امسال تشدید شده در حالی ادامه دارد که تنش‌ها نیز در منطقه خلیج فارس به واسطه تحرکات معنادار این کشور افزایش یافته است. در همین رابطه و در حالی که آمریکایی‌ها بهار امسال نیروهای نظامی خود در خلیج فارس را افزایش داده و بمب‌افکن‌های استراتژیک‌شان را نیز در قطر مستقر کرده‌اند، دیروز ترامپ بار دیگر با اعزام نیروهای نظامی آمریکا به خاورمیانه به خصوص عربستان برای تقویت پدافند هوایی و موشکی این کشور موافقت کرد.
این امر در حالی صورت گرفته که گفته می‌شود پنتاگون در حال آماده‌سازی طرح‌هایی به منظور پاسخگویی به حملات آرامکو است و سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده نیز مدعی شده که آمریکا قصد دارد در آینده بانک‌های بیشتری از ایران را هدف تحریم قرار دهد.
توپ در زمین آمریکا است
در همین راستا و در حالی نگرانی‌های بین‌المللی از وضعیت منطقه افزایش یافته است، در نخستین واکنش‌های داخلی به اقدام اخیر آمریکا، محمدجواد ظریف که در نیویورک به سر می‌برد، اقدام اخیر آمریکا را خطرناک و غیر قابل قبول توصیف کرده و گفت که چنین مسئله‌ای با هدف اخلال در دسترسی مردم ایران به غذا و دارو صورت گرفته است. ظریف همچنین این اقدام را نشانه استیصال و شکست آمریکا دانست و تصریح کرد: وقتی آمریکا به طور مکرر یک نهاد را تحریم می‌کند معنایش این است که تلاش آنها برای به زانو درآوردن ملت ایران زیر فشار حداکثری شکست خورده است.
ظریف همچنین به خبرنگاران گفت که ایالات متحده نمی‌تواند همزمان با تروریسم اقتصادی خواستار مذاکره با ایران شود. پیوستن این کشور به 1+4 ضرورتش پایان دادن به جنگ اقتصادی علیه ایران است.
از سوی دیگر در حالی که دیروز برخی رسانه‌های غربی از حملات سایبری به برخی از مراکز نفتی و حیاتی این خبر داده بودند و این خبر از طرف مرکز مدیریت راهبردی افتای ریاست جمهوری تکذیب شده است، سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان، تحریم بانک مرکزی را در راستای تحریم‌های قدیمی و سیاستی شکست خورده از سوی کاخ سفید عنوان و اظهار کرد که ما راه تعامل را باز گذاشته و هم اکنون توپ در زمین آمریکایی‌ها است تا آنها به اشتباه خود در نقض برجام پی برده و طبق راه‌کارهای پیش‌بینی شده توافق هسته‌ای با کشور ما تعامل کنند.
دو دیدگاه درمورد تحریم‌ها
کارشناسان درمورد تشدید تحریم‌های ایران توسط ایالات متحده دو نظر متفاوت را پیگیری می‌کنند. برخی بر این عقیده هستند که آمریکا در سیاستی قدم به قدم، هزینه‌های جنگ تجاری برای ایران را افزایش می‌دهد. به همین منظور با به‌روزرسانی تحریم‌ها قصد دارد تا ایران را از راهبرد مقاومت حداکثری منصرف کرده و پای میز مذاکره بنشاند. اما در مقابل برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که قرار دادن تحریم‌های جدید بر پایه تحریم‌های گذشته چیز جدیدی را جهت افزایش یا کاهش فشارها درپی ندارد و تنها این سیگنال را می‌رساند که توجیه کننده راهبرد ناموفق ایالات متحده جهت اعمال فشار به ایران در میان افکار عمومی بین‌المللی است. در این میان شخص ریچارد نفیو معمار تحریم‌های ایران در زمان باراک اوباما در کتابش به نام هنر تحریم‌ها، هدف از سیاست تحریمی را فشارهایی می‌داند تا یک بازیگر را متقاعد به تغییر رفتار کند. وی تاکید می‌کند درصورتی که این فشارها طی مدت زمان مشخصی نتیجه‌ای در بر نداشته باشد، منجر به شکست راهبرد تحریمی می‌شود؛ چیزی که در زمان صدام حسین عملاً کاخ سفید آن را تجربه و فهم کرده است. نفیو همچنین تصریح می‌کند که تحریم ابزاری است که یک هزارتو را طراحی کرده و درنهایت اگر بازیگر هدف از این هزارتو خارج نشود، راهبرد آن موفقیت آمیز قلمداد نخواهد شد.
در همین راستا است که عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی ایران هم دیروز اقدام اخیر آمریکا در تحریم بانک مرکزی و صندوق توسعه ملی را نشان دهنده دست خالی کاخ سفید در یافتن اهرم فشارهای تازه علیه ایران دانست و تاکید کرد که اقتصاد ایران تاب‌آوری در مقابل تحریم‌ها را در طول یک سال گذشته ثابت کرده و اکنون تهران از دوره دور زدن تحریم‌ها به دوره تحریم ناپذیری تجارت خارجی عبور کرده است.
فرصت دیپلماتیک ایران در مجمع عمومی امسال
راهبرد آمریکا در قبال تشدید فشارها علیه ایران به خصوص در سال جاری بیانگر سیاست قدم به قدم کاخ سفید به منظور یافتن بهانه‌هایی جهت به نتیجه رساندن آنها است. ایالات متحده در طول سال گذشته تلاش زیادی را برای انداختن هزینه‌های خروجش از برجام و ایجاد یک ائتلاف جهانی علیه ایران صورت داده و امسال نیز مانورهای واشنگتن از حملات مشکوک به چهار نفتکش در دریای عمان تا حمله حوثی‌ها به آرامکو در نوسان بوده است. عمده تلاش آمریکا به گفته ناظران ایجاد ایران‌هراسی و متعاقب آن ائتلاف‌سازی جهت مقابله با تهران است. از همین رو حمله گسترده به دو منطقه نفتی عربستان که سبب قطع شدن روزانه 5.7 میلیون بشکه نفت از بازار جهانی شده و سعودی‌ها را در یک روز 500 میلیارد دلار متضرر کرده است موجب شده تا ایالات متحده همزمان با مانورهای نظامی و تهدید به رویارویی مستقیم، تلاش‌های فراوانی را برای کشاندن موضوع به شورای امنیت داشته باشد. در این میان هرچند که با وجود چین و روسیه بعید به نظر می‌رسد طبق سال‌های گذشته این موضوع درصورت تحقق منجر به صدور قعطنامه علیه ایران شود، اما نمی‌توان منکر شد که در این صورت آمریکا در صحنه شورای امنیت بازیگر مسلط خواهد بود.
از این رو در شرایط کنونی هر چند که سیاست‌های اعمالی تحریم‌ها، تکراری و تنها در قالب جنگ روانی طرح‌ریزی شده باشد، اما با توجه به تجارت کلانی که دشمنی با ایران اکنون در میان سیاستمداران آمریکا وجود دارد و سناتورهای تندور و متنفذی که آن را حمایت می‌کنند، نیاز به یک کارزار دیپلماتیک همه جانبه از سوی ایران برای خنثی کردن طرح ائتلاف‌سازی و بلند کردن دیوار ایران‌هراسی وجود دارد؛ امری که کارشناسان داخلی امیدوارند روحانی و ظریف از میدان هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی هفته جاری از آن بهترین بهره‌برداری را داشته باشند.