«چانگ خوآ» در آستانه جشن هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین در گفت و گو با روزنامه ایران افزود: برجام یک توافق چندجانبه است که در سال ۲۰۱۵ بین شش کشور و در پی گفت و گوهای ایران و اتحادیه اروپا محقق و نهایتا با تائید شورای امنیت سازمان ملل متحد به تصویب رسید. ما معتقدیم این توافق برای حفظ و تقویت ساختار منع گسترش تسلیحات اتمی، مفید بوده و علاوه بر آنکه موجبات صلح و ثبات در خاورمیانه را فراهم می آورد نمادی از حل و فصل موضوعی مهم از راه های سیاسی و قابل قبول بوده است.
مشروح این مصاحبه:
جناب آقای سفیر، من اطلاع دارم که ما در آستانه هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین قرار داریم، به همین جهت خدمت شما تبریک عرض می کنم! مطابق اطلاعات من، در طول تاریخ، چین همواره کشوری با استقلال کامل و به لحاظ جمعیت و منابع طبیعی از بزرگترین کشورهای جهان به حساب می آمده است؛ اما در قرون اخیر ما شاهد سیر نزولی در این کشور و تبدیل آن به مجموعه غیرصنعتی بودیم. در حال حاضر میزان تولید ناخالص داخلی چین رقمی بالغ بر ۱۳ هزار میلیارد دلار است و در رتبه های نخست جهانی قرار دارد. اگر ممکن است لطفا مسیر اقتصادی چین در هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین را تشریح کرده و بفرمایید به اعتقاد شما ایران می تواند از تجربیات چین چه درس هایی بیاموزد؟
در ابتدا می خواهم از تبریکات شما به مناسبت سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین قدردانی کنم و از این فرصت استفاده کرده و از طریق شما بهترین آرزوهایم را تقدیم ملت بزرگ ایران کنم.
نخستین روز از دهمین ماه میلادی سال جاری، هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین است. طی این هفتاد سال، در سایه هدایت حزب کمونیست چین، کشور ما از یک جامعه بسته که در سراشیبی سقوط قرار داشت به سوی درهای باز گرایش پیدا کرد، از رنجی که به واسطه کمبود مواد غذایی و پوشاک گرفته تا مسائل بهداشتی فراگیر شده بود، به سمت جامعه ای نسبتا مرفه و شکوفا گام برداشت، و به آفرینش معجزات مکرر در حوزه تاریخ توسعه انسانی آن هم یکی پس از دیگری اقدام نمود.
چین از وضعیتی اسف بار که در حوزه های مختلف از جمله فقر گریبانش را گرفته بود، مسیر توسعه را تا به امروز طی کرد تا به دومین قدرت اقتصادی، نخستین کشور تولید کننده، اولین کشور به لحاظ تجارت کالا، دومین مصرف کننده کالا، دومین کشور به لحاظ سرمایه گذاری خارجی و نخستین کشور به جهت ذخایر ارزی در جهان کنونی تبدیل شود. امروز تولید محصولات کشاورزی شاخص در چین به وضوح در بالاترین سطح دنیا قرار دارد و ما توانسته ایم کاملترین ساختار مدرن و جامع را در حوزه صنعت محقق کرده و در عین حال در حوزه فناوری و نوآوری ها علاوه بر آن در زمینه اجرای برنامه های زیرساختی به دستاوردهای قابل توجه و مشهودی دست یابیم.
با مرور تاریخ معاصر و بررسی تحولات تاریخی، می توان شاهد این حقیقت بود که قدرت های سرمایه داری غربی عموما پیشرفت و توسعه خود را مرهون دو امر استثمار داخلی و غارت خارجی بوده اند. تعداد کمی از کشورهای در حال توسعه نیز البته با طی کردن مسیر سرمایه داری، توانستند رشد سریع اقتصادی را در برهه هایی تجربه کنند اما با معضلاتی جدی از جمله دو قطبی شدن جامعه، تضادهای اجتماعی و وخامت اوضاع در حوزه های مختلف مواجه شدند.
هفتاد سال قبل، طی هر دو مسیر یادشده برای چین به عنوان کشوری که در عرصه های اقتصادی و فرهنگی دچار عقب ماندگی بود، به هیچ وجه هموار نبود. چیزی که احتیاج به آن حس می شد لزوم تغییر در وضعیت فقر و ضعفی بود که کشور را فراگرفته بود، جامعه با سرنوشت غم انگیز فشارهای داخلی و خارجی دست و پنجه نرم می کرد و لزوم احیای مجدد ملی بیش از هر زمانی به چشم می آمد تا کشور به کشوری غنی و مردم به مردمی با آینده روشن و مبارک مبدل شوند، حقیقت این است که هیچ مدل حاضر و آماده ای در کار نبود و باید طرحی نو در انداخته و راهی نو در پیش گرفته می شد و این راه نو همان مسیر سوسیالیسم با ویژگی های چینی بود.
مسیر سوسیالیسم با ویژگی های چینی، با هدایت حزب کمونیست چین، منافع ملی را مبنای حرکت خود قرار داده و با تعیین سازندگی اقتصادی به عنوان هدف مرکزی و پیگیری جدی سیاست اصلاحات و درهای باز، رهاسازی و توسعه در حوزه قدرت تولید جامعه را پیگیری نموده و از رهگذر این رویکرد چارچوب های سوسیالیسم را مستحکم و بهبود بخشیده است. چین با این نگاه در راستای تحقق گام به گام رفاه برای تمام اقشار جامعه و ایجاد یک جامعه سوسیالیستی قدرتمند، مردم سالار، با فرهنگ، هماهنگ، مرفه و زیبا اقدام نموده است.
شی جین پینگ، رهبر چین نیز به این موضوع اشاره داشته که چین نه در پی تقلید از الگوهای غربی و وارد کردن آن ها بوده و نه به دنبال صادر کردن الگوهای چینی؛ بر همین اساس چین در پی کپی برداری کشورهای دیگر از الگوهای داخلی اش نیز نبوده است. ما همواره بر این باور بوده ایم که مسیر توسعه هر کشوری باید متناسب با شرایط همان کشور هدفگذاری و تعیین گردد. "الگوی چینی" برای توسعه نیز مسیری است که مردم چین در راه تحقق سوسیالیسم با ویژگی های چینی و در پی مبارزات و تلاش های خستگی ناپذیرشان در آن گام برداشته اند. ما اطمینان داریم که در سایه توسعه بی وقفه سوسیالیسم با ویژگی های چینی، ساختارهای ما روز به روز پخته تر می شوند و کارآمدی آن روشن تر، به اعتقاد ما به هر میزان که مسیر ما عریض تر و حرکت مان گسترده تر باشد طبعا تاثیرات روند توسعه در چین بر جهان نیز به همان میزان گسترش خواهد یافت.
مائو زه دونگ، رئیس جمهور فقید چین در سال ۱۹۷۶ از دنیا رفت و همزمان با بازگشت دنگ شیائو پینگ، اصلاحات اقتصادی به مهم ترین رسالت رهبران چین و اصلی ترین موضوع مورد توجه آن ها مبدل شد. نقطه آغاز اصلاحات روند توسعه اقتصادی چین چه بود؟ در آن ایام و در سایه توسعه اقتصادی چین، کشور چه تغییراتی را تجربه کرد؟ از عمده ترین عواملی که تعدیل اساسی سیاست های آن روز چین و اصلاحات اقتصادی را در پی داشت به چه مواردی می توان اشاره کرد؟ سیاست اصلاحات و درهای باز چین بیشتر بر چه مواردی متمرکز بود؟ اصلی ترین اهداف توسعه اقتصادی چیست؟ و سیاست اصلاحات و درهای بازی در مجموع چه دستاوردهایی را در پی داشته است؟
در روند توسعه چین نو، دو دوره پیش و پس از سیاست اصلاحات و درهای باز وجود دارد، این دو دوره، در واقع دو دوره مرتبط به هم و در عین حال کاملا متفاوت از یکدیگر هستند، البته هر دو دوره فرآیندی بوده که مردم چین تحت هدایت حزب کمونیست و در مسیر تحقق سوسیالیسم طی کرده اند. اگر نبود سیاست اصلاحات و درهای باز سال ۱۹۷۸، قاعدتا تحقق هر دو امر اصلاحات و درهای باز نیز در آینده چین متصور نبود و طبعا روند توسعه در چین نیز دستاوردهای بزرگ امروز را نمی داشت. همزمان، اگر نبود رخداد تاسیس چین جدید در سال ۱۹۴۹ تا در سایه آن روند انقلاب سوسیالیستی و تحقق آن آغاز گردد و ایده های اساسی در سه حوزه عقدتی، مادی و ساختاری پیگیری گردد و مجموعه ای از تجربیات متناقض بدست آید، طبعا تحقق کلیت اصلاحات و درهای باز نیز به سختی قابل تصور می شد.
۴۱ سال قبل، کنگره سراسری حزب کمونیست چین در نشست با تصویب مواردی چون تعیین ساختن اقتصاد به عنوان هدف مرکزی کشور و عملیاتی سازی سیاست اصلاحات و درهای باز، حرکتی تاریخی در حوزه سیاست گذاری انجام داد و در واقع تحولی اساسی و بنیادین را در چین آغاز نمود و مردم چین نیز با سرلوحه قرار دادن این سیاست اساسی، در حوزه توسعه و اقتصاد کشور صفحات درخشانی را رقم زدند. در نتیجه این تحولات میزان تولید ناخالص داخلی چین از رقم ۳۶۷.۹ میلیارد یوان به ۹۰ تریلیون یوان در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته و تقریباً ۱۶٪ اقتصاد جهان را از آن خود کرده است، این در حالی است که چین با متوسط رشد سالانه ۹.۴٪، جایگاهی بسیار بالاتر از میانگین رشد سالانه فعلی در اقتصاد جهان که رقم ۲.۹٪ است را داراست.
طی ۴۱ سال اخیر، حجم کلی واردات و صادرات کالاهای چینی به میزان ۱۹۸ برابر افزایش یافته و میزان رشد حجم کلی خدمات تجاری در حوزه های واردات و صادرات رشدی ۱۴۷ برابری را تجربه کرده است؛ در همین حال میزان سرمایه گذاری ما در خارج کشور شاهد جهشی از رقم صفر به ۱۰۰ میلیارد دلار بوده و در این فرآیند چین به شریک تجاری بیش از ۱۳۰ کشور جهان تبدیل شده است. در عین حال امروز چین دومین جایگاه در بین کشورهای بزرگ اقتصادی دنیا را از آن خود کرده و در مجموع شاهد جهشی تاریخی در حوزه های قدرت ملی و نفوذ بین المللی بوده است. از سوی دیگر باید اشاره کنم که در سال های اخیر، میزان سهم چین در فرآیند رشد اقتصادی جهان، از رقم ۳۰ درصد فراتر رفته و امروز چین در مسیری رو به رشد به یکی از منابع اصلی در رشد اقتصادی جهان و لنگری برای ثبات آن مبدل شده است.
امروز، سوسیالیسم با ویژگی های چینی به دورانی تازه پا گذاشته و ملت چین در سایه اندیشه سوسیالیسم با ویژگی های چینی شی جین پینگ در حوزه دوران جدید سوسیالیسم چینی، نه تنها به تعمیق روند اصلاحات و گسترش فرآیند درهای باز مشغول شده اند، بلکه در راستای تحقق رویای چینی بازیابی جهت احیای ملت عظیم چین و مجدانه تلاش و کوشش می نمایند.
تعمیق همه جانبه روند اصلاحات نه تنها در حوزه اصلاحات اقتصادی که بهبود اوضاع بازار اقتصاد سوسیالیستی را نیز فراهم می آورد، تعالی ساختار سیاسی سوسیالیسم را نیز در بر دارد، موجب پیشبرد اصلاحات و تعمیق آن در حوزه های فرهنگی می گردد، و اصلاحات در نوآوری ساختارهای اجتماعی و زیست محیطی، دفاعی، نظامی و در کل مجموعه ای جامع از ساختارهای حزب کمونیست چین را موجب خواهد شد.
با ورود به عصر جدید که ذکر آن رفت، درهای چیز هر روز بیش از دیروز بازتر می شود. به عنوان دومین اقتصاد دنیا، چین آغوش خود را بیش از گذشته باز کرده و از تمام کشورهایی که مایل باشند برای سوار شدن بر قطار سریع السیر توسعه در چین و حضور در این مسیر دعوت می نماید، تا از این طریق حمایت خود را از روند جهانی شدن اقتصاد اعلام نموده و ضمن حفاظت از چندجانبه گرایی در عرصه تجارت بین الملل، در حوزه تحقق جهانی با اقتصاد باز ایفای نقش نمایند. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۸، چین تدابیر گسترده و عظیمی را در این حوزه ها مطرح کرد، از جمله کاهش قابل توجه رقم تعرفه های اقتصادی، و در گام بعد گسترش دسترسی به بازارها در فرآیندی گام به گام، سپس گسترش ساختارهای مالی و سرمایه گذاری و تاکید بر تداوم ارائه خدمات آزاد؛ در همین راستا، چین نخستین گردهمایی با محوریت واردات را در سطح کشوری برگزار کرد تا از رهگذر چنین گامی، یکی پس از دیگری خدمات مفید چین آزاد را به جهانیان عرضه کند.
طی چهل سال اخیر، چین همزمان با تاکید همه جانبه بر توسعه اقتصادی، از هویت ملی و مباحث فرهنگی نیز حراست کرده است. چین چگونه توانسته چنین هدفی را محقق کند؟ نخستین رسالت سیاست های فرهنگی چین و اصلی ترین اهداف آن چیست؟ در نظر چینیان، مهم ترین ویژگی فرهنگ چینی از چه قرار است؟
اصل هماهنگی در فرهنگ چینی یکی از اصول مهم و والا محسوب می شود. فرهنگ "صلح و هماهنگی" در چین فرهنگی به درازای تاریخ است که بر مبنای آن جهان بینی اتحاد و هماهنگی بین انسان و آسمان مطرح شده، همراهی و همکاری دولت های مختلف را در فضای خارجی طرح کرده و بر لزوم صلح و آرامش در مناسبات جوامع مختلف با یکدیگر و علاوه بر آن مسئله اخلاق و انسانیت میان انسان ها تاکید نموده است. در جریان توسعه بیش از ۵۰۰۰ سال تمدن، ملت چین همواره در جستجوی صلح و در پی هماهنگی و نوعی هارمونی بوده اند.
بر صدر نشاندن صلح و هماهنگی، با انسان های دیگر به نیکی رفتار کردن و نخواستن چیزهایی که برای خود نمی خواهیم برای دیگران نیز نخواستن و این موارد همگی از جمله ایده آل هایی بوده که طی سال های متمادی بین چینیان سینه به سینه منتقل و نهایتا تا اعماق وجود مردم چین ریشه دوانده است. هماهنگی و هارمونی بین جامعه و طبعیت، بین یک فرد با جامعه نیز از آن مواردی است که به ایده آل های مردم ما تبدیل شده و در واقع قدرت ملی ما و توانایی نوآوری و ساختنی که در مردم ما وجود دارد نیز بر چنین مبنایی استوار گشته است.
فرهنگ یکی از مبانی مهم توسعه و البته بقای یک ملت محسوب می شود. هر بار که جهشی در حوزه اجتماعی برای انسان رخ می دهد، و هر بار که تمدن بشری تعالی می یابد، فرهنگ نیز توسعه و پیشرفتی تاریخی را تجربه می کند. در تاریخ چندین هزار ساله ارتباطات فرهنگی دنیا، ملت چین هیچ گاه بی دلیل همسوی باد نشده، این ملت سال های سال دشواری های بی پایانی را تحمل کرده اما همواره ایستاده و به پیش رفته، حرکت کرده و به جلو آمده است، یکی از دلایل بنیادین تداوم چنین حرکتی، شیوه آموزشی و ساختار تربیتی ویژه ای است که در پهنه گسترده فرهنگ با عظمت چین موجود بوده و کودکان چینی در حوزه های پرورشی از آن بهره مند بوده اند، و همین مسئله نیز موجب شده که در فرآیند رفت و آمد نسل های مختلف، قدرت سازگاری و تحمل عظیمی در این ملت وجود داشته باشد.
فرهنگ در واقع روح یک کشور و یک ملت است. اگر فرهنگ یک کشور پیشرو باشد، جنبش در آن کشور پیشرو خواهد بود، و هر قدر که فرهنگ یک ملت قوی تر باشد، آن ملت قدرتمندتر خواهند بود. اگر کشوری یا ملتی خودباوری فرهنگی قابل توجهی نداشته باشند، طبعا شکوفایی فرهنگی و عظمت پس از آن نیز محقق نخواهد شد، اگر این ها نبودند هیچ گاه ملت چین نیز در پی احیای تاریخی شان بر نمی آمدند. چین بر حرکت خود در مسیر سوسیالیسم با ویژگی های چینی در حوزه فرهنگ تاکید دارد، و از رهگذر همین است که خلاقیت و نوآوری ملی را پیگیری کرده و در نهایت یک قدرت فرهنگی سوسیالیستی را ایجاد نموده است.
ما در حال حاضر شاهد گمانه زنی های منفی افکار عمومی کشورهای غربی در مواجهه چین با مباحثی از جمله هنگ کنگ، شین جیانگ، تایوان، حقوق بشر و موارد مشابه هستیم. موضع چین در این موارد چیست؟
طی چند ماه اخیر، معترضین تندرو با عنوان حرکت "ضد تجدیدنظر" اعتراضات رادیکال و خشنی را سازماندهی و انجام داده و به اقدامات خشونت آمیز بی سابقه ای دست زده اند که همه ذکر آن را شنیده اید، این اقدامات در حال حاضر به شکل جنایات خشونت آمیز سنگین در حال بروز و ظهور است که به تازگی شکل برخی تحرکات تروریستی را نیز به خود گرفته. این تحرکات در حقیقت به منزله نقض جدی حاکمیت قانون و نظم اجتماعی در منطقه هنگ کنگ است که به طور جدی امنیت زندگی اهالی این منطقه را با تهدیداتی جدی مواجه کرده و در واقع چالشی سنگین را متوجه روند شکوفایی و ثبات در این منطقه نموده است که باید بر اساس قانون و به طور قاطعانه با آن برخورد شود.
دولت مرکزی و ملت چین به طور قاطع از دستگاه قضایی و نیروهای انتظامی در هنگ کنگ حمایت می کنند تا ضمن اجرای قاطعانه قانون و مقابله با قانون شکنان، مجرمین را بازداشت و به میز محاکمه بکشاند. همزمان با این مسئله، ما شاهد دخالت آشکار در امور داخلی چین و هنگ کنگ آن هم با خشونتی عریان از سوی برخی کشورهای غربی هستیم که همچنان در فضای جنگ سرد به سر می برند و به اندیشه های هژمونیسم و صفر و یک دلخوش اند که البته چین در موضعی قاطع نارضایتی و مخالفت شدید با این روند را ابراز کرده است. در حال حاضر ۲۲ سال از الحاق مجدد هنگ کنگ به کشور چین می گذرد و تمام این ایام دولت مرکزی چین از چارچوب های "یک کشور، دو ساختار" و "اداره هنگ کنگ بدست اهالی هنگ کنگ" حمایت کرده، و علاوه بر آن بر اصل درجه بالای خودمختاری سیاسی پایبند بوده و به طور کامل از قانون اساسی مکتوب در این حوزه تبعیت می نماید.
حاکمیت قانون، یکی از ارزش های بنیادینی است که مردم هنگ کنگ همواره به آن افتخار کرده اند و البته همین مسئله هم سنگ بنای شکوفایی و ثبات در این منطقه بوده است. چنین اصلی را نمی توان به راحتی زیرپا گذاشت، و در عین حال نیز نمی توان به راحتی اجازه داد که از سوی هیچ نیروی خارجی از بین برود! هنگ کنگ، هنگ کنگ چین است و امورات آن نیز به طور کامل جزئی از مسائل داخلی چین محسوب می شود. من به مقاله ای که جناب آقای ظریف، وزیر خارجه ایران در رسانه های چینی به چاپ رساندند توجه داشتم که در آن ضمن حمایت از اصل چین واحد، دستاوردهای سیستم یک کشور دو ساختار مورد ستایش قرار گرفته و بر مخالفت قاطع ایران با دخالت های خارجی در امور داخلی چین تاکید شده بود. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم که دخالت و تحریکات آمریکا، بریتانیا و دیگر کشورها در مسائل تایوان، هنگ کنگ و مسائل مشابه را محکوم کرده است.
ما به واسطه مواضعی که ذکر آن رفت از ایران قدردانی می کنیم و اطمینان داریم که جامعه جهانی قطعا ضمن درک شرایط چین در هنگ کنگ، به حمایت از تدابیر و اقدامات دولت مرکزی چین در این رابطه خواهد پرداخت. فردای هنگ کنگ قطعا بهتر خواهد بود!
مسئله شین جیانگ مسئله ای مربوط به حق حاکمیت، امنیت و تمامیت ارضی چین است. درباره موضوع شین جیانگ، دولت و ملت چین بیش از هر فردی دیگری حق سخن گفتن دارند و در این زمینه دخالت هیچ دولت یا طرف خارجی قابل قبول نیست. در مواجهه با تهدیدات واقعی تروریسم و افراط گرایی شین جیانگ در فرآیندی مبتنی بر واقعیات جاری منطقه، به طور عمیق فرآیند مبارزه با تروریسم را در پیش گرفته و درگیر نبرد با افراط گرایی است. تدابیر جاری در شین جیانگ در حوزه مبارزه با تروریسم، به طور کامل در چارچوب های قانونی پیگیری می شود و این فرآیند به گونه ای دقیق منعکس کننده رویه عادلانه ای است که در جریان آن ضمن تضمین برنامه های روزمره و مذهبی گروه های مردم، حمایت از حقوق اساسی آنان نیز در دستور کار قرار دارد.
واقعیت این است که شین جیانگ اهمیت زیادی برای اجرای قانون قائل است و در این حوزه با تمرکز بر بهبود شرایط معیشتی مردم، آموزش های قانونی و تدابیر تبلیغاتی، مطابق با قانون مراکزی برای آموزش مهارت های تخصصی ایجاد شده که در روند آموزش های اصولی و مسیر نابودی تروریسم نقش شایانی را ایفا می کنند و تاثیرگذارند. در حال حاضر بیش از دو سال است که در شین جیانگ هیچ گونه عملیات تروریستی رخ نداده، اوضاع اجتماعی شاهد وضعیتی باثبات است و اتحاد قومیت ها محقق شده، مردم با آرامش به امورات و کسب و کارشان مشغول اند و تمام اقوام خوشبختی، امنیت و رشدی در ابعاد قابل توجه را احساس می کنند و بر همین اساس هم صمیمانه قدردان ابتکارات و سیاست های دولت در این حوزه هستند.
چین در حال حاضر از گروه های زیادی از دیپلمات ها، رسانه ها، متخصصان و دیگر اقشار کشورهای مختلف برای بررسی و مشاهده وضعیت شین جیانگ از نزدیک دعوت کرده تا بیایند و با چشمان خودشان حقایق این منطقه را ببینند. خانم هاشمی، خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران هم یکی از این مدعوین بودند که به شین جیانگ سفر کردند و گزارشی هم با عنوان "تلاش های دولت چین برای تحقق توسعه در منطقه شین جیانگ" به تحریر در آورده و به طور جزئی به تشریح تلاش های دولت چین در حوزه توسعه منطقه شین جیانگ، حفظ اتحاد اقوام و تضمین سعادت مردم در این حوزه پرداختند. ما از تمام دوستان خارجی که نگاهی همراه با انصاف و عدالت دارند، دعوت می کنیم که به شین جیانگ سفر کنند و شرایط آنجا را از نزدیک ببینند.
در جهان تنها یک چین وجود دارد، سرزمین اصلی و تایوان هم هر دو از یک ریشه واحد و یک چین هستند، ارتباط این دو ساحلی که در آب ها واقع شده اند، ارتباط میان یک کشور با کشور دیگر نیست و حق حاکمیت و قلمرو سرزمینی چین چیزی نیست که بتوان آن را تقسیم کرد. تایوان و سرزمین اصلی، بخش هایی از یک پیکره اند که سرنوشت واحدی برایشان رقم خورده و آینده تایوان چیزی جز اتحاد با مام میهن نخواهد بود و رفاه و سعادت هموطنان تایوانی ما نیز به همان روند احیای چین گره خورده است. حمایت از اصل چین واحد، مخالفت با "استقلال تایوان" و تاکید بر توسعه ارتباطات صلح آمیز و تعامل بین دو ساحل و همچنین پیشبرد روند اتحاد با میهن اصلی، مسلما متناسب و در راستای منافع مشترک هموطنان ما در دو ساحل خواهد بود.
پافشاری بر اصل چین واحد، یک هنجار و قاعده شناخته شده و آشنا در عرصه روابط بین الملل است که اجماع جهانی نیز در رابطه با آن وجود دارد و البته مبنا و پیش شرط اساسی برقراری روابط سیاسی چین با هر کشوری را تشکیل می دهد. در خصوص مسئله اختلافات سیاسی دو ساحل که همچنان باقیست، دو طرف باید با نگاهی مسئولیت پذیرانه نسبت به آینده ملت و نسل های آینده، با تلاشی مشترک روند اتحاد را آغاز کرده و بر مبنای اصل چین واحد مسیر حل این مسئله را طی کنند.
طی هفتاد سالی که از تاسیس چین جدید می گذرد، موضوع حقوق بشر در چین پیشرفتی تاریخی را تجربه کرده است. امروز چین ساختاری کامل را در حمایت از حقوق بشر ایجاد کرده که موجب شده چین به کشوری با پیشرفت سریع در حوزه حقوق بشر تبدیل گردد و در عین حال بالاترین سرعت در حوزه فقرزدایی را محقق نماید. از سوی دیگر ساختار یاد شده موجب شده روند تملک افراد بر دارایی و املاک شان به گونه ای قابل توجه بهبود پیدا کند، از سوی دیگر شاهد بهبود مداوم وضعیت حقوق بشر در حوزه های قضایی و چارچوب هایی هستیم که در ابعاد قضایی و مطابق قانون حقوق شهروندان را تضمین می کند. حقوق مربوط به آزادی بیان و آزادی های مذهبی تامین می شود و از دیگر سو حقوق گروه های مختلف مورد حمایت قرار دارد و در مجموع تعاملی مثبت و گسترده با مجامع بین المللی در این زمینه ها در جریان است. حقیقت این است که چین در حال طی چند ده ساله مسیری است که کشورهای توسعه یافته طی چند صد سال طی کرده اند، امروز ما شاهدیم در چین به عنوان کشوری با وسعت بیش از ۹.۶ میلیون کیلومتر مربع نه تنها ناآرامی و هراسی وجود ندارد، بلکه از آوارگی و مهاجرت های اجباری نیز خبری نیست و یک میلیارد و سیصد میلیون نفر با بهره گیری از آرامش، آزادی با خوشبختی به زندگی خود مشغولند.
می توان گفت، این روند سریعترین روند پیشرفت در زمینه حقوق بشر در تاریخ جهان است، و البته باید به حساب نقشی که چین در حوزه پیشبرد مسائل حقوق بشری جهان ایفا می کند نیز گذاشته شود. در مسئله حقوق بشر، بهترینی وجود ندارد و تنها می توان به بهتر اشاره داشت. چین هم امیدوار و مایل است که در شرایطی بر مبنای فضایی برابر و با احترام متقابل، ضمن تبادل تجربیات متقابل و مشترک با دیگر کشورها با روشی مسئولانه و سازنده تعاملات خود را با آن ها در این زمینه تقویت نموده و در مسیری مشترک گام بردارد. در مواجهه با نقطه نظرات سازنده و صمیمانه ای که مطرح می شود، ما با دقت به آن ها توجه خواهیم داشت و با نگاهی مثبت و جدی مورد بررسی شان قرار می دهیم. همزمان، مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه دیگر، ما نیز با سیاسی کردن موضوع حقوق بشر، برخورد های گزینشی و بکارگیری استانداردهای دوگانه در این زمینه مخالفیم و علاوه بر این ادعاهای سیاسی، مغرضانه و غیرمنطقی یک اقلیت محدود را با قاطعیت تکذیب و رد می کنیم. .
در ایام اخیر، سیاست خارجی چین روز به روز فعال تر می شود، چین یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز هست، در مواجهه با رویکردهای ناعادلانه و غیرمنطقی سیاسی یا اقتصادی، چین چه نقشی را ایفا می کند؟ در واقع چین جایگاه بین المللی خود را چگونه ارزیابی می کند؟
رئیس جمهور چین، شی جین پینگ، ارشادات صریحی در خصوص برنامه سیاست خارجی کشور در دوران جدید کشور بیان کرده که خلاصه آن در ده مورد زیر قابل جمع بندی است:
پایبندی در حفاظت از رهبری متمرکز حز ب کمونیست چین در سیاست خارجی، پایبندی به رسالت احیای عظیم چین، پایبندی بر پیگیری توسعه مشترک با هدف تحقق و ایجاد ساختار جامعه انسان با آینده مشترک بر مبنای حفظ صلح، ترویج فرآیند توسعه مشترک در فضای بین المللی، پایبندی به تعمیق و تشدید خودباوری راهبردی با اتکا بر اصول سوسیالیسم با ویژگی های چینی، پایبندی و ترویج تجارت مشترک، ساخت مشترک و بهره برداری مشترک برای تحقق ایده "یک کمربند یک جاده" پایبندی بر طی فرآیند توسعه صلح آمیز بر مبنای احترام متقابل و همکاری برد برد، پایبندی به محوریت فعالیت های دیپلماتیک با هدف ترویج روابط مشارکتی در حوزه روابط بین الملل، پایبندی بر پیشبرد مسئله اصلاح ساختار مدیریت جهانی با اتکا بر مفاهیم عدالت و انصاف، پایبندی بر حفاظت از حاکمیت ملی، امنیت و منافع کشور با تاکید بر منافع بنیادین، پایبندی به شکل دهی به سبک منحصر به فرد دیپلماسی چینی با بهره گیری از سنت کار خوب در مواجهه با طرف های مقابل و هماهنگی با شرایط زمانی. این ده مورد "پایبندی" دارای طراحی و ساختاری متناسب با چارچوب های جهانی و شامل تعاملاتی عملگرایانه و عملیاتی است که مبانی ساختاری و مشخصی را برای سیاست خارجی چین به عنوان یک کشور بزرگ با ویژگی های بومی ارائه می کند.
چین یک کشور موثر و فعال، با مواضع سازنده و مشارکتی در ساختارهای بین المللی است؛ ما قاطعانه از نظم موجود در منشور سازمان ملل متحد و چارچوب های مندرج در آن حمایت می کنیم. در عین حال بسیاری از کشورهای جهان، به ویژه تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه، امیدوارند که سیستم بین المللی در جهتی عادلانه تر و عقلانی تر توسعه یابد، اما این معنای آغاز همه چیز از نو نیست، ما نمی خواهیم چرخ را دوباره اختراع کنیم، صرفا باید به بهبود مسئله و اصلاح مشکلات آن بپردازیم. چین تمام تلاش خود را در راستای بهبود وضعیت حاکمیت جهانی، ارتقای نظم بین المللی و ساختارهای مدیریت جهانی در جهتی عادلانه تر و البته عقلانی تر به کار گرفته و ارائه ایده "یک کمربند و یک جاده" و ساختار جامعه انسان با آینده مشترک نیز دقیقا در همین چارچوب انجام شده است.
از زمانی که رئیس جمهور چین، جناب شی جین پینگ در سال ۲۰۱۳ ابتکار یک کمربند و یک جاده را ارائه کرد تا به امروز، چین به طور مداوم پایبندی خود به روحیه تعامل صلح آمیز، مدارا و آزادی، یادگیری متقابل و کسب منافع متقابل در فضای برد برد را حفظ کرده و آن را به عنوان روح جاده ابریشم مدنظر قرار داده است تا از رهگذر چنین فضایی توسعه مشترک تمام کشورها فراهم آمده و استراتژِی منافع متقابل و فضای برد برد محقق گردد و الگویی جدید در قالب ایده یک کمربند و یک جاده به جهان ارائه شود. "یک کمربند و یک جاده" امروز به سرعت در حال تبدیل به عرصه و بستری برای همکاری های فراگیر و آزاد بین المللی است که مورد استقبال گسترده کشورهای مختلف جهان نیز قرار گرفته است. چین در حال حاضر با بیش از ۱۴۰ کشور و سازمان بین المللی، توافق نامه همکاری های استراتژیک در چارچوب ایده یک کمربند و یک جاده به امضا رسانده و بر این مبنا در راستای گسترش چارچوب های همکاری های بین المللی گام برداشته است. در عین حال" یک کمربند و یک جاده" امروز به متون رسمی و قراردادها و قطعنامه های مجمع عمومی سازمان ملل متحد، شورای امنیت سازمان ملل و دیگر نهادهای موثر بین المللی نیز وارد شده است.
آقای شی جین پینگ، در عین حال پیشنهاد جامعه انسان با آینده مشترک را مطرح کرده و از رهگذر چنین پیشنهادی از تمام ملت های جهان درخواست نموده تا با همکاری صمیمانه در راستای ساخت جامعه بشری مشارکت و تلاش نمایند، و جهانی با صلح پایدار، امنیت همگانی، شکوفایی مشترک، مدارا و آزادی، پاک و زیبا را محقق کنند. اندیشه ایجاد جامعه بشری با سرنوشت مشترک، نهایتا در قطعنامه های کمیته توسعه اجتماعی سازمان ملل متحد، شورای امنیت، شورای حقوق بشر، کمیته خلع سلاح مجمع عمومی سازمان ملل متحد و کمیته امنیت بین المللی این نهاد جهانی ثبت شده است. چین همچنین با موفقیت نشست غیررسمی رهبران اپک را میزبانی نمود و علاوه بر آن در شهر هانجو، اجلاس جی ۲۰ را برگزار کرد. برگزاری نخستین نشست همکاری های بین المللی "یک کمربند و یک جاده"، کنفرانس سران بریکس، نشست سالانه انجمن بوآئو در سال ۲۰۱۸، اجلاس سازمان همکاری های شانگهای در شهر چینگدائو، اجلاس همکاری های چین و آفریقا در پکن در سال ۲۰۱۸ و برگزاری اولین نمایشگاه بین المللی واردات چین از دیگر فعالیت های شاخص بوده است. از سوی دیگر چین همواره حضوری فعال در عملیات های دفاع از صلح سازمان ملل داشته و همواره در راستای ارتقای برنامه ملل متحد با عنوان ۲۰۳۰ گام برداشته تا از این طریق سهم خود را در جهت توسعه پایدار ایفا کند. در مواجهه با برنامه های بین المللی توسعه و همکاری از جمله در مباحثی چون تغییرات اقلیمی چین به طور مداوم ظرفیت های جامعه جهانی برای مقابله با چالش ها را افزایش داده است.
در سال های اخیر، اقتصاد چین با سرعت توسعه یافته و سرمایه گذاری های خارجی نیز به طور مداوم گسترش یافته است، اما در عین حال شاهد آن هستیم که جنگ تجاری آمریکا و چین همچنان به قوت خود باقی است؛ استراتژی چین در مواجهه با جنگ تجاری آمریکا و حفظ منافع خود در این میان چیست؟
امسال هجدهمین سالی است که چین به سازمان تجارت جهانی پیوسته است. از زمان ورود چین به این مجموعه، ما به طور جدی بر مفهوم و اصل تجارت آزاد تاکید داشته و در راستای اجرایی سازی آن گام برداشته ایم، چین در این راستا تعهدات خود در عرصه تجارت جهانی را با جدیت پیگیری و عملیاتی کرده و بر همین مبنا نیز به میزان قابل توجهی، بازار خود را باز کرده تا ضمن حراست از ساختار تجارت چندجانبه، انرژی جدیدی را به پیکره اقتصاد بین المللی وارد آورد. طی هجده سال اخیر، چین به طور کامل از قوانین مرتبط با تجارت بین المللی تبعیت نموده و و به طور قاطع به تعهدات خود ضمن عضویت در سازمان تجارت جهانی پایبند بوده است. چین به طور مثبت مشغول ترویج و تعمیق تجارت آزاد است و در همین چارچوب با جدیت از چندجانبه گرایی در عالم اقتصاد حمایت می کند. در این زمینه چین همواره نقش خود را به عنوان یک کشور بزرگ به اثبات رسانده و ضمن حضور فعال در حوزه توسعه اقتصاد جهانی، موجبات رشد آمار و ارقام اقتصاد جهان را فراهم آورده و از همین طریق در جهت رفاه و آسایش ملت های دنیا نیز گام برداشته است. چین مصمم است که درهای باز شده اش به سوی خارج را همچنان باز نگه دارد تا از این طریق بیش از پیش شاهد تحقق منافع متقابل و فضای برد برد باشیم.
روابط چین و آمریکا به عنوان دو اقتصاد بزرگ در جهان، در وهله نخست برای دو کشور اهمیتی ویژه دارد و پس از آن نقش آن در حوزه توسعه اقتصاد جهانی مطرح می شود. ایالات متحده باید همراه با چین، مسئولیت های بین المللی اش را پذیرفته و در راستای رشد اقتصاد جهانی گام بردارد. این در حالی است که طرف آمریکایی مسیری را برگزیده که به تنهایی در آن گام نهاده و به صورت یکجانبه جنگ تجاری با چین را آغاز کرده است و چندین و چند بار بر خلاف توافقاتی که در سایه تلاش های مکرر چین شکل گرفته، عمل کرده و مواضع مشترک دو طرف را به چالش کشیده و اکنون نیز به وضع تعرفه های تجاری برای چین مشغول است.
افزایش تعرفه هیچ مشکلی را حل نمی کند و شروع جنگ تجاری هم فرآیندی است که جز زیان چیزی در بر نخواهد داشت. در خصوص جنگ تجاری، چین در پی درگیری نیست، خواهان درگیری هم نیست، اما ابدا از درگیری هم ترسی ندارد. اگر کسی شروع کند به ضربه زدن به در خانه ما، ما ناگزیر باید از خودمان دفاع کنیم و تا آخر در برابر او بایستیم. چین هرگز در برابر هیچ فشار خارجی تسلیم نشده است، ما اطمیان داریم که عزم و توانایی دفاع از حقوق و منافع قانونی مان را داریم.
اینکه چه کسی آغازگر دور جدید جنگ تعرفه ها بین چین و آمریکا بود، اینکه چه کسی در پی محدودسازی اقتصاد آزاد جهانی و مانع تراشی در مسیر آن برآمد، باز اینکه چه کسی در حال تهدید بنای اقتصاد جهانی بر آمده، مسائلی است که افکار عمومی در جامعه بین الملل درباره آن قضاوت خواهند نمود.
توصیه ما به طرف آمریکایی این است که ضمن شناخت موقعیت و شرایط کنونی، به مسیر صحیح بازگردد و با طرف چینی در این راه همراه شود. در فضای احترام متقابل، برابری و صداقت، تعهد و راستی می توان تلاش هایی را شکل داد که به توافقی بر مبنای منافع متقابل و فضای برد برد تعریف شوند. چنین چیزی نه تنها به سود چین و آمریکا خواهد بود، بلکه مسئله ای است که جامعه بین الملل نیز انتظار آن را دارد.
در حال حاضر کشورهای اروپایی در تلاش برای حفظ برجام هستند، اما جدای از اینکه اروپا یا دیگر کشورهای عضو برجام را مدنظر داشته باشیم، تلاش کشورهای بزرگ برای مقابله با تحریم های آمریکایی حاصلی در بر نداشته است. در این میان برخی تحلیل گران معتقدند این کشورها اگر هم تمایلی برای انجام تحرکی در این زمینه داشته باشند اما عملا توانایی "نه" گفتن به ایالات متحده را ندارند. شما به عنوان سفیر کشور چین، در این باره چه نظری دارید؟ شرکای تجاری ایران بر لزوم حمایت از برجام تاکید دارند، طرف ایرانی هم اهمیت ویژه ای برای تعاملات اقتصادی قائل است. به باور شما همکاری های اقتصادی و تجاری می تواند چه نقشی در حفظ برجام داشته باشد؟
برجام یک توافق چندجانبه است که در سال ۲۰۱۵ بین شش کشور و در پی گفتگوهای ایران و اتحادیه اروپا محقق و نهایتا با تائید شورای امنیت سازمان ملل متحد به تصویب رسید. ما معتقدیم این توافق برای حفظ و تقویت ساختار منع گسترش تسلیحات اتمی، مفید بوده و علاوه بر آنکه موجبات صلح و ثبات در خاورمیانه را فراهم می آورد نمادی از حل و فصل موضوعی مهم از راه های سیاسی و قابل قبول بوده است. چین به طور قاطع از برجام حمایت می کند. طرف چینی بارها تاکید کرده که برجام جایگزینی ندارد و اجرای بی کم و کاست آن تنها راه حل مسئله هسته ای ایران و فرونشاندن تنش های مربوط به آن است. برنامه های مندرج در برجام در پروژه های هسته ای، وظایف و تعهدات ایران در چارچوب رژیم منع اشاعه و استفاده صلح آمیز از انرژِی هسته ای را تعیین و چارچوبی متناسب با منافع تمام طرف ها از جمله ایالات متحده بوده و ضمن تضمین توازن در حوزه تعهدات و منافع طرفین، اهمیت قابل توجهی نیز برای حفظ برجام دارد.
ما معتقدیم اعمال فشارهای شدید آمریکا علیه ایران، ریشه اصلی بروز بحران در مسئله هسته ای ایران است، و ایالات متحده نه تنها به صورت یکجانبه از توافق خارج شده بلکه با بهره گیری از تحریم های یکجانبه به اعمال زور در این مسئله پرداخته و روز به روز در مسیر اجرای تعهدات ایران بر اساس توافق موانع جدیدی ایجاد می کند. آمریکا به عنوان کنش گر شرایط ملتهب کنونی، باید با واقع گرایی، ضمن ملاحظه دغدغه های تعداد قابل توجهی از کشورها و اعضای جامعه جهانی، روش کنونی و غلط وارد آوردن فشار بر ایران را رها کرده تا از مانع تراشی در مسیر تحقق برجام پیشگیری نماید، و شرایط و لوازم مورد نیاز جهت اجرای این توافق را فراهم کند. ما از تمام طرف های مرتبط با این موضوع می خواهیم تا با موضعی دوراندیشانه، ضمن کنترل خود، با تداوم گفتگو در ساختار کمیته مشترک برجام، به حل مسائل جاری بپردازند و شرایط و لوازم لازم و کافی برای اجرا و حفظ برجام را مهیا نمایند.
در سال ۲۰۱۶، جناب شی جین پینگ، رئیس جمهور چین دیدار موفقیت آمیزی از ایران داشتند که در جریان آن ۱۶ سند همکاری مشترک نیز به امضای دو کشور رسید و علاوه بر آن مناسبات تهران – پکن، به سطح مشارکت جامع راهبردی ارتقا یافت. گسترش مناسبات ایران و چین طی چند سال اخیر را چطور ارزیابی می کنید؟ روند اجرایی شدن توافقاتی که از آن یاد کردیم را چگونه می بینید؟ از سویی دو کشور برای تشکیل کمیسیون مشترک برای پیشبرد اهدافشان در حوزه های انرژی، صنعت و همکاری های سرمایه گذاری اعلام آمادگی کرده اند. در حال حاضر وضعیت و شرایط تشکیل این کمیسیون ها چگونه است؟
چین و ایران هر دو کشورهای با سابقه در حوزه تمدن و فرهنگ هستند. سابقه تعاملات دو تمدن پارسی و چینی به چندین هزار سال می رسد، و دو کشور در دو سوی آسیا به تعاملات متقابل و یاری یکدیگر مشغول بوده و سهم بسزایی را نیز در عرصه توسعه تمدن جهانی و ادغام در نظام بین الملل ایفا می کنند. از روزگاران کهن مردم ایران و چین از مسیر جاده ابریشم تعاملات قابل توجهی را با یکدیگر داشته اند و دوستی عمیقی بین دو ملت برقرار است. ۲۰۰۰ سال پیش سفیر کشور هان غربی که فردی بنام جنگ چیان بود سفری به مناطق غربی چین را آغاز کرد و پیام دوستی چین را به پادشاهان اشکانی در ایران رساند و البته از سوی ایرانیان نیز مورد استقبالی شایسته قرار گرفت. در قرن سیزدهم، شاعر معروف ایرانی، سعدی شیرازی سفری فراموش ناشدنی را به شهر کاشغر منطقه شین جیانگ چین انجام داد و گزارش آن را در آثارش ثبت و ضبط کرد. در قرن پانزدهم هم دریانوردی چینی با نام جنگ خه سه بار از مسیر دریایی خود را به منطقه هرمزگان ایران رساند.
در سال ۱۹۷۱، چین و ایران به طور رسمی مناسبات دیپلماتیک فی مابین را برقرار کردند و طی ۴۸ سال گذشته، همواره شاهد تعمیق اعتماد سیاسی متقابل و به بار نشستن نتایج همکاری های عملگرایانه میان دو کشور بوده ایم. در سال های اخیر، دو کشور روابط نزدیک خود را حفظ کرده اند و حوزه های استراتژیک مناسبات دو جانبه همچنان در حال تعمیق و گسترش است و بر این مبنا همکاری های دو طرف به گونه ای بی وقفه در حال توسعه است. در سال ۲۰۱۶، جناب شی جین پینگ، سفری موفق را به ایران انجام دادند که در جریان آن دو کشور ایجاد روابط مشارکت جامع راهبردی را برای اعلام نمودند که این موضوع فصل جدیدی را در مناسبات دو کشور گشود. روسای جمهوری دو کشور در سال ۲۰۱۹ نشستی موفقیت آمیز را در بیشکک برگزار کردند. از سوی دیگر رئیس مجلس شورای اسلامی ایران، جناب لاریجانی سفری را به چین انجام داده و در جریان سفر با رئیس جمهور چین و رئیس کنگره خلق چین دیدار و گفتگو نمودند. مقامات ارشد دو کشور، با توجه به شرایط جدید ضمن تعمیق مناسبات دو جانبه، به تبادل نظر پرداخته و در مسائل مورد توجه طرفین به صورت گسترده ای به اشتراک نظر دست یافته و هدفگذاری لازم برای تعاملات دو کشور در حوزه های مختلف را انجام دادند.
بر اساس توافق صورت گرفته بین روسای دو کشور، در تاریخ نوزدهم مارس ۲۰۱۹ و به ریاست مشترک جناب جونگ شن، وزیر بازرگانی چین و جناب دژپسند، وزیر اقتصاد و امور دارایی ایران، هفتمین نشست کمیسیون مشترک همکاری های تجاری و اقتصادی بین ایران و چین در پکن تشکیل شد و در جریان آن دو طرف ضمن پیگیری اهداف و منویات مقامات ارشد ایران و چین، بر لزوم اجرایی سازی ایده یک کمربند و یک جاده تاکید نموده و گسترش همکاری های دوجانبه در حوزه های انرژی، تجارت و سرمایه گذاری را مورد تاکید و تبادل نظر قرار داده و به اشتراک نظر دست یافتند.
محتوا و اهداف ابتکار "یک کمربند یک جاده" که از سوی چین مطرح شده، چیست و راهکارهای گسترش همکاری و تعاملات ایران و چین برای تحقق موقعیت برد برد و منافع متقابل را در چه می دانید؟
ابتکار یک پهنه یک راه، با اتکا بر سه اصل مشترک، ساخت مشترک و برداشت مشترک، شکل گرفته و به طور خاص بر پنج حوزه مشخص متمرکز است: نخست، ارتباطات در حوزه سیاست گذاری که عبارت است از ایجاد مکانیزمی برای ارتباط در سطوح کلان بین دولت های مختلف و تقویت استراتژی توسعه در کشورهای متفاوت. دوم، ایجاد تسهیلات برای زیرساخت در حوزه حمل نقل که عبارت است از "شبکه حمل و نقل و راه در حوزه یک کمربند یک جاده، ارتقای مسیرهای ارتباطی، انرژِی و ارتباطات و تقویت دیگر زیرساخت های اساسی. سوم، تسهیل تجارت و امور بازرگانی، که عبارت است از پیشبرد تجارت آزاد و ارائه تسهیلات لازم در این حوزه به منظور تحقق توسعه صنعتی هماهنگ. چهارم، تامین مالی و روان سازی مبادلات در آن چارچوب که بیشتر ناظر بر ایجاد ساختارهای متنوع در حوزه های سرمایه گذاری و سیستم های تامین ملی است. پنجم، نزدیک سازی دل های مردم در این مسیر به یکدیگر، که عبارت است از فراهم نمودن لوازم مورد نیاز برای شکل دهی به تعاملات و مبادلات بین المللی در حوزه های علوم انسانی، فرهنگ، آموزش، دانشگاه ها، گردشگری و نهایتا تحقق یک جامعه بشری فراگیر.
در این میان ایران در مرکز جاده ابریشم زمینی و دریایی قرار گرفته و از گذشته های دور یکی از اماکن مهم در این مسیر به حساب می آمده است؛ ایران در عین حال امروز نیز از کشورهای مهم در امتداد یک کمربند یک جاده است. چین و ایران در چارچوب ایده یک کمربند یک جاده، چشم اندازهای گسترده و افق های وسیعی برای همکاری پیش رو دارند. واقعیت این است که منابع مختلف ایران و چین دارای خصوصیت سودرسانی متقابل است. چندی قبل، من سوار بر متروی تهران که یک شرکت چینی اجرای پروژه هایش را بر عهده داشته شده بودم، حرکت قطار روی ریل متروی تهران، با استحکام و صحت انجام می گرفت و فضای داخل قطارها هم تمیز و مرتب بود. محیط های ایستگاه های مختلف مترو هم مشابه چین بود و مدام من را به یاد روزهایی می انداخت که از اداره با مترو به خانه باز می گشتم. پروژه مترو تهران، به صورت چشم گیری، موجب تسهیل زندگی شهروندان تهرانی شده، و برگ درخشانی در حوزه همکاری های چین و ایران به حساب می آید. چین همچنان در پی تقویت همکاری برد برد با ایران و تقویت استراتژی توسعه مناسبات خود با ایران است تا از قبل آن ضمن تعمیق همکاری های متقابل و سودآور، با تحقق آسایش بیشتر برای مردم، شکوفایی مشترک نیز محقق گردد.
نگاه چین به تحولات اخیر در منطقه خاورمیانه و به ویژه شرایط ملتهب در حوزه خلیج فارس چیست؟
در خصوص وضعیت خلیج فارس، چین بر این باور است که شرایط کنونی در این حوزه حساس و پیچیده است. جناب شی جین پینگ به وضوح اشاره کرده اند که ثبات و امنیت در حوزه خلیج فارس اهمیت ویژه ای برای منطقه خاورمیانه و حتی تمام جهان داشته و می تواند توسعه جهان را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. بر همین اساس این حوزه باید همچنان به عنوان یک منطقه امن باقی مانده و موقعیت خود را حفظ کند نه اینکه به یک منشا ناآرامی در منطقه و جهان تبدیل گردد. چین از تمام طرف های مرتبط با این حوزه می خواهد که ضمن حفظ آرامش و خویشتنداری، از باز کردن جعبه پاندورا خودداری کرده و به جای آن به حل و فصل اختلافات فی مابین از طریق گفتگو و مشورت بر مبنای احترام متقابل بپردازند. در این زمینه چین مایل به تعامل با جامعه بین المللی و کمک به حفظ صلح و ثبات در منطقه خلیج فارس است.
درباره مسئله سوریه، چین بر این باور است که حق حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی سوریه باید مورد احترام و حمایت همه قرار داشته باشد با تازگی حل و فصل سیاسی مسئله سوریه شاهد پیشرفت هایی بوده است. به اعتقاد ما طرف های مربوطه در نظام بین المللی باید من همکاری و تلاش مشترک، شرایط لازم برای حل معضل این کشور را فراهم آورند و از پیچیده تر شدن اوضاع این کشور جلوگیری نمایند.
در خصوص افغانستان نیز چین همواره معتقد بوده که این موضوع باید از طریق گفتگو و کانال های سیاسی حل و فصل گردد، در عین حال ما همواره از روند گفتگوهای داخلی میان گروه های افغان حمایت کرده و روند صلح داخلی این کشور مورد حمایت چین قرار دارد. ما بر همین مبنا از تقویت گفتگوهای طرف های مختلف درگیر با موضوع افغانستان قویا حمایت می کنیم و امیدواریم با چنین امری، نهایتا شرایط لازم برای حل مسئله این کشور فراهم گردد.
در حال حاضر کشورهای اروپایی در تلاش برای حفظ برجام هستند، اما جدای از اینکه اروپا یا دیگر کشورهای عضو برجام را مدنظر داشته باشیم، تلاش کشورهای بزرگ برای مقابله با تحریم های آمریکایی حاصلی در بر نداشته است. در این میان برخی تحلیل گران معتقدند این کشورها اگر هم تمایلی برای انجام تحرکی در این زمینه داشته باشند اما عملا توانایی "نه" گفتن به ایالات متحده را ندارند. شما به عنوان سفیر کشور چین، در این باره چه نظری دارید؟ شرکای تجاری ایران بر لزوم حمایت از برجام تاکید دارند، طرف ایرانی هم اهمیت ویژه ای برای تعاملات اقتصادی قائل است. به باور شما همکاری های اقتصادی و تجاری می تواند چه نقشی در حفظ برجام داشته باشد؟
برجام یک توافق چندجانبه است که در سال ۲۰۱۵ بین شش کشور و در پی گفتگوهای ایران و اتحادیه اروپا محقق و نهایتا با تائید شورای امنیت سازمان ملل متحد به تصویب رسید. ما معتقدیم این توافق برای حفظ و تقویت ساختار منع گسترش تسلیحات اتمی، مفید بوده و علاوه بر آنکه موجبات صلح و ثبات در خاورمیانه را فراهم می آورد نمادی از حل و فصل موضوعی مهم از راه های سیاسی و قابل قبول بوده است. چین به طور قاطع از برجام حمایت می کند. طرف چینی بارها تاکید کرده که برجام جایگزینی ندارد و اجرای بی کم و کاست آن تنها راه حل مسئله هسته ای ایران و فرونشاندن تنش های مربوط به آن است. برنامه های مندرج در برجام در پروژه های هسته ای، وظایف و تعهدات ایران در چارچوب رژیم منع اشاعه و استفاده صلح آمیز از انرژِی هسته ای را تعیین و چارچوبی متناسب با منافع تمام طرف ها از جمله ایالات متحده بوده و ضمن تضمین توازن در حوزه تعهدات و منافع طرفین، اهمیت قابل توجهی نیز برای حفظ برجام دارد.
ما معتقدیم اعمال فشارهای شدید آمریکا علیه ایران، ریشه اصلی بروز بحران در مسئله هسته ای ایران است، و ایالات متحده نه تنها به صورت یکجانبه از توافق خارج شده بلکه با بهره گیری از تحریم های یکجانبه به اعمال زور در این مسئله پرداخته و روز به روز در مسیر اجرای تعهدات ایران بر اساس توافق موانع جدیدی ایجاد می کند. آمریکا به عنوان کنش گر شرایط ملتهب کنونی، باید با واقع گرایی، ضمن ملاحظه دغدغه های تعداد قابل توجهی از کشورها و اعضای جامعه جهانی، روش کنونی و غلط وارد آوردن فشار بر ایران را رها کرده تا از مانع تراشی در مسیر تحقق برجام پیشگیری نماید، و شرایط و لوازم مورد نیاز جهت اجرای این توافق را فراهم کند. ما از تمام طرف های مرتبط با این موضوع می خواهیم تا با موضعی دوراندیشانه، ضمن کنترل خود، با تداوم گفتگو در ساختار کمیته مشترک برجام، به حل مسائل جاری بپردازند و شرایط و لوازم لازم و کافی برای اجرا و حفظ برجام را مهیا نمایند.
شرکت ملی نفت چین و شرکت پتروشیمی چین، از چهار ماه گذشته واردات نفت از ایران را متوقف کرده اند. چین به عنوان بزرگترین مشتری و خریدار نفت ایران، تا زمان دریافت معافیت های تحریم های نفتی از سوی آمریکا، به مبادلات نفتی خود با ایران ادامه می داد اما با اعلام عدم تمدید این معافیت ها از جانب آمریکا، چین برای تمدید این شرایط چه تلاش هایی را انجام داده است؟ در شرایطی که آمریکا برای محدود سازی فروش نفت ایران تلاش می کند، به نظر می رسد طرف چینی تدابیر لازم جهت مقابله با این روند را انجام نداده است؛ طرف ایرانی انتظار دارد چین در این زمینه نقش خود را به عنوان یک کشور بزرگ ایفا کرده و در مواجهه با تحریم های آمریکا موثرتر ظاهر شود. در حال حاضر، چین غیر از اعلام مخالفت با مواضع ایالات متحده، چه تدابیر دیگری جهت مقابله با اقدامات آمریکا ترتیب داده است؟
چین و ایران شرکای استراتژیک یکدیگرند و هر دو کشور در عرصه های مختلف همکاری های عادی خود را در دستور کار داشته و ادامه می دهند. ما به طور مکرر تاکید کرده ایم که هر کشوری در چارچوب قوانین مشخص بین المللی می تواند همکاری و تعاملات عادی خود با ایران را به صورت قانونی، دوستانه و مشخص حفظ کند و چنین امری نیز باید مورد احترام و حفاظت قرار داشته باشد. چین همواره به طور قاطع با بهره برداری ایالات متحده از قوانین داخلی این کشور برای تحریم یکجانبه کشورهای دیگر از جمله چین و اعمال زور علیه آن ها، مخالفت نموده است. ما طرف آمریکای را به اصلاح این رویکردهای اشتباه فرا می خوانیم، و از آنها می خواهیم که حقوق قانونی و منافع تمام طرف ها را به رسمیت شناخته و مورد احترام قرار دهد. چین برای حفظ برجام و حفظ مناسبات عادی و دو جانبه خود با ایران، تلاش گسترده ای را به کار گرفته که نتایج مهمی را نیز در بر داشته است.
چین در حوزه گسترش مناسبات فرهنگی و گردشگری با ایران و همکاری های مربوط به این حوزه ها چه موضعی دارد و اهمیت این روابط را تا چه میزان ارزیابی می کند؟
چین و ایران دو کشور با شهرت جهانی و ارتباطات فرهنگی گسترده هستند و ملت های هر دو کشور نیز با یکدیگر ارتباطات عمیقی داشته اند. ابتکار "یک کمربند و یک جاده" نه تنها شامل تعاملات اقتصادی و تجاری می شود بلکه بیش از آن مسیری برای همکاری های فرهنگی است. در گذشته، در نتیجه ترکیب ابریشم چین با صنایع دستی ارزشمند پارسی، فرش ابریشمی ایرانی به عنوان کالایی ارزشمند تولید شد؛ سفالینه هایی که از ایران به چین آورده می شدند در ترکیب با هنر دستی برجسته چینی، ظروف چینی چین را ایجاد کردند که از آثار برجسته و فوق العاده آن دوران به حساب می آمده اند. ظروف چینی، کاغذهای روغنی، ابزار چاپ، باروت و سایر فن آوری های چینی از طریق ایران به مناطق غربی انتقال داده شد و از آن سو انار، انگور، زیتون، طلا، نقره و ظروف شیشه ای از ایران و اروپا به چین منتقل شدند.
چین مایل است همراه ایران، نسبت به احیای جاده ابریشم باستانی اقدام کرده و این مسیر را به مسیری برای تعامل فرهنگ های مختلف تبدیل نماید. چینی ها می گویند، اصل ارتباط انسان ها با یکدیگر ارتباط قلب ها و جان هاست و ایرانیان نیز ضرب المثلی دارند که می گوید دل به دل راه دارد. کشورهای مختلف، قومیت های متفاوت، فرهنگ های گوناگون، همگی باید نسبت به گفتگو و تعامل متقابل تلاش کنند تا در فضایی هماهنگ به حضورشان در کنار یکدیگر ادامه دهند. فرهنگ در دو کشور چین و ایران امر از برتری خود برخوردار است. ملت های ایران و چین در طول سالیان دراز روابط فرهنگی از یکدیگر چیزهای بسیاری آموخته و نقاط قوت یکدیگر را مورد استفاده و نقاط ضعف یکدیگر را نیز ترمیم کرده اند. ما باید مبادلات و همکاری های فی مابین در حوزه های فرهنگی، آموزشی، رسانه ای، انتشارات و گردشگری را بین دو کشور تقویت کرده و به ویژه جوانان و دانشجویان را به این مسیر وارد نماییم تا از این طریق روح جاده ابریشم را ادامه دهد و فضایی ایجاد کنیم تا علاوه بر نزدیک شدن قلوب دو ملت ایران و چین به یکدیگر، آن ها را دست در دست هم به نظاره بنشینیم.
تقویت همکاری های گردشگری بین دو کشور، بخش مهمی از تعاملات دو طرف در حوزه های انسانی محسوب می شود. ایران منابع غنی گردشگری در اختیار دارد که از آن جمله می توان به ۲۲ اثر ثبت شده در یونسکو و دو اثر ملی طبیعی اشاره کرد که با بررسی مجموع این آمار در می یابیم که رتبه ایران در جهان دهم است. دولت ایران نیز اخیرا از سیاست لغو روادید برای اتباع چینی سخن گفته که بر مبنای آن ویزای ایران برای چینیان به صورت یکجانبه لغو شده است؛ طبعا چنین اقدامی سفر چینیان به ایران را بسیار تسهیل خواهد کرد. از زمانی که من به ایران آمده ام چند ماه بیشتر نمی گذرد، اما تقریبا هر هفته در یکی از مناطق دیدنی یا موزه های تهران به گشت و گذار می پردازم، به تبریز، قم و چند شهر تاریخی دیگر ایران هم سفر کرده و از نزدیک با منابع گردشگری ایران و غنای این کشور آشنا شده ام. سفارت چین در ایران و شخص من به اقدامات مان در راستای تحقق و تداوم همکاری های گردشگری دو کشور ادامه خواهیم داد.
از زمانی که جنابعالی به عنوان سفیر چین در ایران منصوب شده اید، کشور ایران را چگونه کشوری یافته اید؟ و نسبت به آینده مناسبات ایران و چین چه انتظاراتی دارید؟
من در مدت بیش از سه ماهی که به ایران آمده ام، عمیقا تحت تاثیر تاریخ کهن، فرهنگ غنی و محبت و روحیات مهمان نوازانه مردم این کشور قرار گرفته ام. به عنوان سفیر چین در ایران، تمام تلاشم را بکار خواهم گرفت تا روابط مشارکت راهبردی جامع بین ایران و چین مسیر توسعه سالم را طی کند و همچنین تلاش خواهم کرد تا این مناسبات و همکاری های دو کشور در تمام زمینه ها روز به روز تعمیق شود.
همانگونه که رئیس جمهور چین، جناب شی جین پینگ نیز اشاره کرده اند، نگاه چین به مناسبات با ایران، همواره نگاهی استراتژیک و طولانی مدت بوده است. جدای از اینکه شرایط منطقه و جهان به کدام سو حرکت کند، چین مایل است همراه با ایران، مناسبات مشارکت راهبردی جامع دو کشور را در فرآیندی با ثبات، توسعه دهد. چین و ایران باید رایزنی های استراتژیک خود را تقویت کنند و در مواردی که مسئله منافع بنیادین شان مطرح است، حمایت متقابل از یکدیگر را در دستور کار داشته باشند. دو کشور باید هماهنگی فی مابین را تقویت کرده و همکاری های عملگرایانه خود را افزایش دهند. تعاملات دو طرف در زمینه مبارزه با تروریسم، جرائم فرامرزی و همکاری های دیگر حوزه های مشابه از جمله مبارزه با افراط گرایی، جدایی طلبی و از جمله مقابله با گروه "ترکستان شرقی"، بین ایران و چین باید تقویت گردد. چین از حفظ برجام حمایت می کند و امیدوار است در سازمان ملل متحد، سازمان همکاری های شانگهای و دیگر ساختارهای بین المللی و چندجانبه، هماهنگی و تعامل خود با ایران را حفظ نماید تا از این طریق نه تنها اصول روابط بین الملل بر مبنای چند جانبه گرایی محفوظ بماند بلکه منافع کشورهای در حال توسعه از جمله چین و ایران نیز تامین گردد.
مصاحبه روزنامه ایران با سفیر چین
نظر شما