"دویرج" ، روایتی از عملیات محرم

کتاب "دویرج" روایتی از عملیات محرم و شرح ۲۵ آبان، حماسه ایثار مردم اصفهان است.

این کتاب  به قلم حسینعلی محمدی تدوین شده و انتشارات دارخوین اصفهان سال ۱۳۹۲ در نوبت دوم آن را با دوهزار شمارگان به چاپ رسانده است.

اسناد این کتاب توسط اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و نیز سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان جمع‌آوری و جلد آن توسط حامد مغروری طراحی شده است.

۱۲۵۰ شهید و ۳۲۵۰ مجروح در عملیات محرم

عملیات محرم که در جریان جنگ ایران و عراق انجام شد و بیش از نیمی از کادر و فرماندهی آن از اصفهان بودند.

مرحله نخست این عملیات شامگاه دهم آبان ۶۱ با همکاری تیپ قمربنی هاشم، لشکر نجف اشرف و ۸۴ خرم آباد از ارتش جمهوری اسلامی با رمز 'یا زینب (س)' به فرماندهی سردار حسن باقری آغاز شد و یک هفته به ‌طول انجامید.

نیروهای ایرانی توانستند در کمتر از نیم ساعت شماری از نیروهای عراقی را به اسارت در آورده و ۵۵۰ کیلومترمربع از خاک ایران را آزاد و شهرک طیب عراق را تصرف کنند.

بامداد ۱۱ آبان مرحله دوم عملیات آغاز شد و نیروهای عراقی به محاصره کامل رزمندگان ایرانی درآمده و ۱۵۰ کیلومترمربع از زمین های اشغال شده آزاد و تعدادی از نیروهای عراقی به اسارت در آمدند .

شامگاه ۱۵ آبان نیز مرحله سوم این عملیات با هدف تصرف بلندی های غرب حمرین، جاده‌ها و مراکز مهم عملیاتی آغاز شد و در این مرحله ۳۰۰ کیلومترمربع از خاک عراق و ۳۵ حلقه چاه نفتی تاسیسات عراق به تصرف نیروهای ایرانی در آمد و عملیات محرم صبح ۱۶ آبان خاتمه یافت.

در این عملیات یکهزار و ۲۵۰ نفر از شیران بیشه ایران به شهادت رسیدند که بیش از ۷۰۰ نفر آن ها از استان اصفهان بودند و سه هزار و ۲۵۰ رزمنده دیگر نیز مجروح شدند.

اما مردم اصفهان تاب تحمل این همه داغ را یکجا نداشتند، به همین دلیل تصمیم گرفته شد ۳۷۰ نفر از این شهدا در ۲۵ آبان همان سال در سیل خروشان مردم اصفهان تشییع شود و سه یا چهار روز بعد نیز ۲۵۰ شهید دیگر در این شهر تشییع شد.

۲۵ آبان روز حماسه و ایثار استان اصفهان

بیست و پنجم آبان روز حماسه ایثار استان اصفهان انگیزه‌ای شد تا در فاصله سی و چند ساله در این کتاب به بازکاوی عملیات محرم پرداخته شود.

عملیاتی که در منطقه زمانی خاصی به وقوع پیوست. یعنی هنگامی که ایران به ظاهر در عملیات رمضان به اهداف خود دست نیافت و دشمن به جهت سرپوش نهادن بر پیروزی‌های بزرگ فتح‌المبین (فروردین ۱۳۶۱) و بیت‌المقدس (خرداد ۱۳۶۱) به تبلیغات جهانی خود دامن می‌زد تا ایران را از ادامه نبرد، ناتوان جلوه دهد و عملیات محرم مهر باطلی بود بر تمام فرافکنی‌های عراق و اربابانش و ضربه دیگری بود از سوی رزمندگان سختکوش تا بار دیگر همه جهان سر در لاک خود فرو ببرند.

 محرم عملیاتی بود که عمده بار آن بر دوش فرزندان اصفهان بود و این خود برگه طلایی دیگری از مبارزات مقاومت و ایثارگری این استان است.

استانی که در طول جنگ بالاترین سهم را از حضور در جبهه گرفته تا خط شکنی در عملیات‌ و کسب موفقیت‌ها و پیروزی‌های بزرگ، توانمندی و خلاقیت‌های فوق‌العاده دفاعی و نظامی، علیه مردم در پشتیبانی جبهه و جنگ و صدها ابتکار که همه علائم حضور جدی در میدان را نشان می‌دهد و این بار اصفهان با لشکرهای امام حسین(ع)، نجف اشرف و کربلا که بیش از نیمی از کادر و فرماندهی آن اصفهانی بودند و تیپ قمر بنی‌هاشم، عملیات محرم را انجام دادند.

عملیاتی که در آغازین دقایق آن محور عبور لشکر امام حسین(ع) در التهاب طغیان رودخانه درگیر شد، ولی جوانان، بی‌محابا و تنها به خاطر ادای دین و انجام وظیفه و در اطاعت محض از فرماندهی حرکت را بر ایستایی ترجیح دادند، اما اقتضای طبیعت چیز دیگری را برای ایران رقم زده بود و رودخانه دویرج همه را در کام خود بلعید و این طلیعه ایثار و حادثه جوانان اصفهانی بود که لحظه‌ای درنگ نکردند و عملیات را تا سر منزل مقصود به پیش بردند.

و این حماسه در بیست و پنجم آبان سال ۶۱ در شهر اصفهان رخ داد زمانی که بیش از ۳۷۰ شهید بر دوش مردم سرود رهایی را خواندند.

روزی که مردان و زنان و مادران و فرزندان شهدا خم به ابرو نیاوردند و راست قامتان و مصمم‌تر از دیروزشان در صف ثبت نام و حضور دوباره در جبهه ایستادند که چشم جهانیان بر این عظمت خیره ماند.

پس این عظمت و بزرگی باید در تاریخ حماسه و ایثار این دیار بماند که کمترین یادمان آن ثبت این روز در تقویم تاریخ مقاومت استان اصفهان است چیزی که هر شنونده‌ای را به پیگیری و تفحص در اصل ماجرا و علل ایجاد آن می‌کشاند و جویای پاسخ این پرسش هستند که عملیات محرم کی و کجا انجام شد و اصفهان در برابر این بار سنگین چه عکس‌العملی نشان داد و چه شد که روز بیست و پنجم آبان روز حماسه ایثار اصفهان نام گرفت؟

این کتاب به بازخوانی عملیات و از دیدگاه‌های مختلف به طرح و پردازش آن پرداخته است تا راز آن شب بارانی آشکار گردد و یادنامه‌ای باشد برای بیش از هزار ستاره درخشان این عملیات، که در بیست و پنجم سال ۶۱ در آسمان اصفهان در درخشیدن گرفتند و ما را وامدار خود ساختند. که امیدوارم توانسته باشم اندکی از حق مطلب را ادا کرده باشیم.

شرح عملیات محرم

عملیات محرم از آغاز بوی کربلا می‌داد. بچه‌ها در این عملیات جور دیگر بودند، کربلا حس می‌شد و رزمندگان حسینی شده بودند.

تمام طراحی و شناسایی ها انجام شده فرماندهان از رده تیپ تا دسته، نسبت به عملیات توجیه شدند. از رزمندگان آمادگی لازم را پیدا کردم و در بعد از ظهر روز نهم آبان ۶۱ گردان‌ها یکی پس از دیگری به راه افتادند. تا پس از غروب خورشید، بر سیاهی‌ها و تاریکی‌ها یورش برند.

آسمان در هم فرو رفت و خورشید در پس ابرها مخفی شد. نم‌نم باران بچه‌ها را بدرقه می‌کرد. آرام آرام به بارش باران اضافه می‌شد.

وقتی هوا کاملا تاریک شد، رزمندگان پشت خط آماده فرمان از قرارگاه ایستادند. بارش باران بسیار تند شد و از بین شیارها جویبارهایی روان گشت. رودخانه "چیخواب" و "دویرج" در پیش بود و نیروها و سیلاب‌ها هم هر دو به سمت دویرج در حرکت بودند. از فرماندهان و نیروها برابر پیشی گرفتند و خود را به آن سوی رودخانه‌ها رساندند و گروهی ماندند.

هوا تاریک بود جز چند نفری که در کنار رودخانه منتظر عبور بودند. کسی فرو رفتن بچه‌ها را نمی‌دید. آنها برای یک لحظه متوقف نکردند چون فرمان به حرکت و عبور بود. خبر طغیان رودخانه به قرارگاه رسید. اما همچنان تاکید بر گذر از رودخانه بود، تا اینکه فرماندهان یکی پس از دیگری بر ساحل رودخانه حاضر شدند و دیگر عبور را مصلحت ندیدند. اما کمی دیر شد و حدود دو گردان، در رودخانه غرق شدند.

التهاب رودخانه به سنگر فرماندهی و قرارگاه رسید. همه به فکر چاره‌ای بودند و در اینجا چاره‌ای جز توقف نبود. این محور با یک روز تاخیر و از دست دادن دو گردان، عملیات را ادامه داد.

رودخانه فتح شد. "جبل الحمرین" فتح شد. "تپه ۱۷۵" با تمام افت و خیزهایش و تمام مقاومت و جنگ تن به تن به دست رزمندگان افتاد. "زبیدات" و "شرهانی" تسلیم نیروهای اسلام شد. و عملیات تا آخر آبان‌ماه ادامه یافت. رودخانه "دویرج" به خون خانه تبدیل شد. آب که فرونشست، در بین گل ولای و شن‌زارها پیکر لاله ها جمع‌آوری گردید و این‌بار "دویرج" بود که لاله ها را دسته دسته می‌چید تا به ملت ایران و مردم اصفهان هدیه دهد.

انعکاس رسانه‌های جهان درباره عملیات محرم

از آنجا که تمام دنیا دست به دست بر علیه ایران یکپارچه شده بودند و از انعکاس واقعیت‌ها خودداری می‌کردند و یا به صورت اشاره آن هم به گونه‌ای که به نفع صدام باشد اخبار را منتقل می‌کردند، تمام تحلیل‌ها با آنچه اتفاق افتاده بود مغایر بود اما آرام‌آرام بعضی از خبرگزاری‌ها به شکست صدام اشاره داشتند.

از سوی مردم شجاع ایران با غیرواقعی نشان‌دادن اخبار جهانی به آن‌ها اعتنائی نکردند و چون خود در صحنه حاضر بودند یا فرزندانشان که از تمام شهرها و روستاها عملیات را به نتیجه رسانیدند شاهدان پیروزی بودن این امر ضربه‌ای در اعتقادات و روحیه و ثبات آن اثر نگذاشت.

کتاب "دویرج" به روح بلند و ملکوتی حضرت امام خمینی(ره)، ارواح مطهر شهدای دفاع مقدس و به ویژه شهدای عملیات محرم تقدیم شده است که با زیباترین پروازشان دویرج را تا همیشه شرمنده وصالشان کرد. و نیز به خانواده معزز شهدای عملیات محرم که با صبوری و ایثار و خلق حماسه همیشه جاوید، با تشییع گل‌های پرپر خود در سال ۱۳۶۱، حماسه ۲۵ آبان را رقم زدند.

این اثر با حمایت ستاد "گرامیداشت ۲۵ آبان روز حماسه ایثار اصفهان" به چاپ رسیده است.

 6022 / ۷۱۳۵/