به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ روز هفتم مهر ۱۳۶۰ خورشیدی پنج تَن از فرماندهان نظامی بعد از پیروزی در عملیات ثامن الائمه و شکست حصر آبادان برای ارائه گزارش به امام خمینی(ره) از فرودگاه اهواز به مقصد تهران با هواپیمای سی۱۳۰ ارتش آمدند اما این هواپیما هرگز به مقصد نرسید چرا که در ۳۰ کیلومتری فرودگاه مهرآباد در جنوب غربی کهریزک آتش گرفت. به دنبال سقوط این هواپیما سرلشکر ولی الله فلاحی جانشین ستاد مشترک ارتش، سرتیپ موسی نامجو وزیر دفاع و نماینده امام خمینی(ره) در شورای عالی دفاع و فرمانده دانشکده افسری امام علی(ع)، سرتیپ جواد فکوری فرمانده نیروی هوایی و وزیر دفاع و مشاور در ستاد مشترک ارتش، یوسف کلاهدوز قائم مقام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و محمدعلی جهان آرا فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خرمشهر به شهادت رسیدند.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهادت فرماندهان شهید در سقوط هواپیما سی ۱۳۰ به بررسی بازتاب خبر سقوط این هواپیما در رسانه ها پرداخته است.
بعد از شنیده شدن خبر شهادت فرماندهان دفاع مقدس، نیروی هوایی ارتش، وزارت دفاع، ستاد مشترک ارتش و سپاه پاسداران دچار بهت و حیرت شدند زیرا نبود این فرماندهان خلا بسیار بزرگی در جبهه جنگ ایجاد می کرد. بدین ترتیب از همان ابتدا، بسیاری از کارشناسان این سقوط را توطئه و خرابکاری عنوان کردند زیرا در تابستان همین سال در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی و دفتر نخست‌وزیری انفجار رخ داد و این خرابکاری ها حتی تا بیت رهبری هم نفوذ کرده بودند و در همین سال دادستان انقلاب کشور ترور شد. به همین دلیل بسیاری معتقد بودند که این اقدام در ادامه خرابکاری گروهک منافقین بوده است. البته آیت الله هاشمی رفسنجانی در یادداشت‌های روزانه خود در روز بعد از حادثه نوشته است: تحقیقات نشان می‌دهد که سقوط هواپیما به احتمال قوی خرابکاری نبوده است.
در جلد پانزدهم از مجموعه روزشمار جنگ ایران و عراق در ارتباط با سقوط هواپیما سی ۱۳۰ چنین آمده است: هواپیمای نظامی سی ۱۳۰ که حامل ۴۰ سرنشین از جمله پنج فرمانده ارشد نظامی سپاه و ارتش، ۲۷ نفر از مجروحان عملیات ثامن‌الائمه (ع) و پیکر ۳۲ تَن از شهیدان این عملیات بود در مسیر پرواز اهواز ـ تهران در منطقه کهریزک در جنوب تهران سقوط کرد.
بیانیه های ستاد مشترک ارتش
در همان روز سقوط هواپیما ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران در رابطه با این سانحه بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده بود: هموطنان عزیز و شهیدپرور ایران، یک فروند هواپیمای سی-۱۳۰ ارتش جمهوری اسلامی ایران که حامل شهدا و مجروحان جنگ بوده، در روز گذشته از اهواز عازم تهران بود در ساعت ۱۹ شب گذشته دچار سانحه شده و در منطقه میدان تیر کهریزک سقوط می‌نماید. در این حادثه تعدادی از سرنشینان هواپیما نیز شهید و تعدادی مجروح و مصدوم می‌شوند، موضوع تحت بررسی و تحقیق می‌باشد که پس از تکمیل نتیجه به آگاهی هموطنان عزیز خواهد رسید.
ستاد مشترک ارتش چند ساعت بعد در بیانیه دیگری اسامی شهدا را منتشر کرد. در بیانیه دوم ارتش آمده بود: امروز ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران با کمال افتخار و سرافرازی گلگون‌کفنانی دیگر را به انقلاب اسلامی ایران هدیه کرد. گلگون‌کفنانی که از بدو پیروزی انقلاب همه چیز خود را وقف این انقلاب کرده و در این راه هرگونه تالم و تاثرات روحی و جسمی را به جان خریده بودند. گلگون‌کفنانی که به انقلاب اسلامی ایران و رهبر عظیم و عزیز آن عشق ورزیده ...و با سرافرازی و سربلندی در راه حفظ دستاوردهای انقلاب مبارزه کرده و جانانه سر در این راه جان به جان‌آفرین تسلیم کردند.
روزنامه اطلاعات
روزنامه اطلاعات روز هشتم مهر در خبری به ماجرای سقوط هواپیما پرداخت. این روزنامه به نقل از یکی از شاهدان عینی که در محل سقوط هواپیما بوده است، آورد: بعد از شنیدن صدایی مهیب در نزدیکی کهریزک، روبه روی میدان تیر متوجه آتش‌سوزی وسیعی شدیم. بلافاصله برای آگاهی از چگونگی آن به محل رفتیم و مشاهده کردیم یک هواپیما در حال سوختن است و عده‌ای نالان خودشان را از هواپیما به بیرون می‌اندازند. بلافاصله با کمک عده‌ای از اهالی منطقه برای کمک به مجروحان بسیج شدیم و عده‌ای را که قدرت و توانایی داشتند و سالم بودند از داخل هواپیما بیرون آوردیم. پس از مدتی سه بالگرد متعلق به ارتش و نیروی هوایی برای کمک و اعزام مجروحان به محل آمدند و در همین موقع ماموران آتش‌نشانی و اورژانس و پاسداران به منطقه آمدند و با کمک برادران ارتش و سپاه مجروحان را با بالگرد به بیمارستان‌ها انتقال دادند. پس از سقوط، هواپیما به مدت چند ساعت می‌سوخت که با کمک ماموران و نیروهای مردمی آتش خاموش شد در حالی که از هواپیما جز آهن‌پاره چیز دیگری نمانده بود.
بنابراین روزنامه اطلاعات تا چند روز بعد از واقعه به اسامی شهدای سقوط هواپیما اشاره نکرد و در ۱۰ مهر فهرستی از شهدای احتمالی حادثه سقوط سی۱۳۰ منتشر کرد اما مانند روزنامه جمهوری اسلامی و رادیو و تلویزیون اسمی از محمد جهان آرا در این روزنامه وجود نداشت.
در واقع تا چهلم شهدای سقوط هواپیما اسمی از محمد جهان آرا برده نشد تا اینکه در ۱۸ آبان ماه سپاه پاسداران بیانیه ای بدین شرح منتشر کرد: به مناسبت چهلمین روز شهادت سرداران شهید برادران ارتشی فلاحی، نامجو، فکوری و برادران پاسدار کلاهدوز، جهان‌آرا و دیگر شهدای سانحه هوایی مجلس بزرگداشتی در شهر خون و قیام در مدرسه فیضیه قم از ساعت ۱۴:۳۰ تا ۱۶:۳۰ امروز (دوشنبه) برپاست به پاس احترام به خون این شهیدان عزیز و تاکید بر ادامه راه‌شان تا پیروزی نهایی اسلام بر کفر و همگام با روحانیت متعهد و بیدارمان در این مجلس شرکت می‌کنیم.
روزنامه جمهوری اسلامی
روزنامه جمهوری اسلامی ۲ روز بعد از حادثه اسامی ۴۱ تَن از افرادی را که شهید یا مجروح شده بودند به چاپ رساند. با این که خلبان توانست هواپیما را به زمین بنشاند به نظر می رسد علت آمار بالای کشته شدگان تابوت‌های حامل کشته‌شدگان عملیات ثامن‌الائمه که در انتهای هواپیما قرار داشتند، بود زیرا این تابوت ها با سرعت بسیار بالا به سمت جلو پرتاب شده بودند بنابراین از آن روز به بعد حمل تابوت به این شکل در هواپیماهای ترابری ممنوع شد.
روایت کمک خلبان از سقوط هواپیما سی ۱۳۰
روایت‌های گوناگونی درباره شرح سقوط هواپیما سی ۱۳۰ بیان شده است اما محمود خرم‌دل واقعه را این چنین روایت می کند: پس از ترک اهواز همه چیز مرتب بود تا حدود ساعت هشت شب به نزدیک کوه‌های حسن آباد قم رسیدیم. یک لحظه تمام برق‌های هواپیما قطع شد، ظلمات کامل، یک لحظه احساس کردم هواپیما ایستاده، موتورها به طور کامل خاموش شدند. به کمک چراغ قوه بیرون را نگاه کردم دیدم ملخ‌ها فقط با نیروی باد می‌چرخند...فکوری ابتدا به کابین خلبان آمد و با چراغ قوه سعی کرد که مشکل را برطرف کند و بعد برای باز کردن دستی چرخ‌ها رفت. چنین احساس می‌شد که فکوری فهمیده است مشکل فراتر از قطع برق است. از آنجا که فرمان هواپیما تریم شده بود هواپیما با سرعتی آهسته و به طور افقی به سمت زمین در حرکت بود. به همین دلیل هواپیما در بیابان فرود آمد. از آنجا که یکی از چرخ‌ها قفل نشده بود، هواپیما به یک سمت خم شده و روی زمین کشیده شد.
هواپیما پس از اصابت به زمین ۱۱ متر کشیده شد و چرخ سمت چپ چون قفل نشده بود جمع شد و دوباره بالا رفت و به همین دلیل بال سمت چپ پایین آمد و موتور شماره یک به همین دهنه چاه قنات برخورد کرد و در اثر شکستن ملخ، بنزین روی دماغه هواپیما پاشیده شد و شیشه جلوی ما آتش گرفت. پای من بین صندلی و کنسول مرکزی هواپیما گیر کرده بود و آتش جلوی ما شعله می‌زد... با سختی خودم را از پنجره کشیدم بالا و از ارتفاع سه متری به پایین پرت شدم. ۱۸مسافر و چهار خدمه توانستند از این سانحه جان سالم به در ببرند.
پیام امام خمینی (ره)
امام خمینی (ره) به مناسبت وقوع سانحه هوایی و به شهادت رسیدن جمعی از فرماندهان ارتش در پیامی چنین فرمودند: اینان، خدمت‌گزار رشید و متعهدی بودند که در انقلاب و پس از پیروزی انقلاب، با سرافرازی و شجاعتْ در راه هدف و در حال خدمت به میهن اسلامی به جوار رحمت حق تعالی شتافتند. شک نیست که همه باید این راه را برویم و به سوی حق و سرنوشت خویش بشتابیم، پس چه سعادتی بالاتر از آن که در حال جهاد با دشمنان اسلام و خدمت به حق و خلق و مجاهدت در راه هدف و شرف این راه طی شود و چه سعادت مند بودند این شهیدان که دین خود را به اسلام و ملت شریف ایران ادا نموده و به جایگاه مجاهدین و شهدای اسلام شتافتند...
ساخت مستند سی ۱۳۰
مشکوک بودن این سقوط و ابهامات زیاد پیرامون آن به تولید مستندی با عنوان معمای سی۱۳۰ به کارگردانی سید مهدی دزفولی در ۱۳۹۶خورشیدی منجر شد. در این مستند کارگردان تلاش می کند تا ابعاد مختلف این حادثه را بررسی و راز سقوط هواپیمای فرماندهان ارتش و سپاه را در غروب هفتم مهر ۱۳۶۰ خورشیدی را کشف کند.
دزفولی در ارتباط با چگونگی ساخت این اثر گفت: این مستند در۱۳۹۶ خورشیدی براساس دغدغه حاصل از مطالعه مصاحبه‌هایی که در ارتباط با ماجرای سقوط هواپیمای سی۱۳۰ در من به وجود آمده بود، آغاز شد. ما به سراغ چهره‌های مختلفی رفتیم و موفق شدیم که از آن‌ها گفت وگو بگیریم اما در زمینه اسناد و آرشیو با وجود مراجعه یک ساله به ارتش متاسفانه نتوانستیم از این طریق به نتیجه خاصی دست پیدا کنیم. در این مستند، سقوط هواپیما سی ۱۳۰ بازخوانی شده و به علت سرنگونی آن پرداختیم و اهمیت فرماندهانی که در این هواپیما بودند بررسی شده است به خصوص اینکه تمامی این افراد، سابقه ترور داشتند. همچنین در این مستند نقش نیروهای نفوذی در سقوط هواپیمای سی-۱۳۰ را مورد بررسی قرار دادیم.
در این مستند کارگردان با ۶ تَن از افراد مطلع از این پرونده از جمله خلبان و گروه پروازی حاضر در آن سانحه گفت و گو کرده است و برخی از زوایای پنهان این حادثه را به تصویر می کشد.
نظر شما