چالش‌های تأمین مالی بنگاه‌ها از طریق انتشار صکوک بررسی شد

به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ‌ دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز در گزارشی با عنوان «چالش‌های تأمین مالی بنگاه‌ها از طریق انتشار صکوک» آورده است: انتشار صکوک از طریق بازار سرمایه، یکی از مسیرهایی است که بنگاه‌ها می‌توانند برای تأمین مالی سرمایه در گردش یا سرمایه‌گذاری جدید جهت توسعه فعالیت‌های تولیدی خود از آن استفاده کنند. از طریق انتشار صکوک می‌توان نقدینگی موجود در جامعه (سپرده‌های مردم) را به‌صورت مستقیم به سمت تولید هدایت کرد، زیرا در این سازوکار بنگاه تولیدی به‌طور مستقیم با سرمایه‌گذاران (مردم) تعامل دارد.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌افزاید: براساس بررسی‌ها در اقتصاد ایران حجم تأمین مالی بنگاه‌ها از مسیر بازار سرمایه در مقایسه با اخذ تسهیلات از شبکه بانکی بسیار ناچیز است و درواقع از این ظرفیت مهم استفاده نمی‌شود که این امرنشان می‌دهد چالش‌هایی در مسیر تأمین مالی از طریق انتشار صکوک در بازار سرمایه وجود دارد. گزارش به تحلیل این چالش‌ها می‌پردازد.

این گزارش عنوان می‌کند که اعمال نرخ‌های دستوری و نامتناسب با شرایط بازار برای صکوک ازسوی بانک مرکزی و سازمان بورس باعث شده است که فروش این اوراق در بازار اولیه دشوار شده و هزینه‌های متعهد پذیرنویسی و بازارگردانی افزایش یابد که منجر به افزایش هزینه تمام شده تأمین مالی برای بنگاه می‌گردد و البته توزیع منافع مالی میان شرکت‌های تأمین سرمایه و سرمایه‌گذاران (حقیقی و حقوقی) را غیرشفاف می‌کند. ازسوی دیگر عدم آشنایی فعالان اقتصادی با صکوک و پیچیدگی‌های آن و البته تعدد مراحل اخذ مجوز انتشار و در نهایت فرایند طولانی تأیید رکن ضامن صکوک با ضمانت بانکی توسط بانک مرکزی، منجر به افزایش هزینه‌های مبادلاتی انتشار صکوک برای بنگاه‌ها شده است.

بر اساس این گزارش، اصلاح نحوه مداخله نهادهای تنظیمگر درخصوص نرخ‌های صکوک در راستای تناسب بیشتر این نرخ‌ها با شرایط بازار، الزام به ارائه رتبه اعتباری صکوک و رتبه اعتباری بنگاه‌ها توسط مؤسسات رتبه‌بندی در بازار سرمایه، امکان انتشار صکوک بدون کوپن همچون اسناد خزانه برای بنگاه‌ها و در نهایت تلاش برای کاهش زمان رویه‌های اداری و اجرایی انتشار صکوک می‌تواند رغبت بنگاه‌ها و سرمایه‌گذاران برای استفاده از این سازوکار را افزایش دهد.

در ادامه سلسله مطالعات آسیب‌شناسی نظام آماری کشور که نتایج آن به‌صورت گزارش‌های مختلف در مرکز پژوهش‌ها منتشر شده است، نظرسنجی از خبرگان مرتبط با نظام آماری و دستگاه‌های اجرایی تولیدکننده آمار نیز به‌عنوان بخش مهمی از آسیب‌شناسی نظام آماری در دستور کار قرار گرفت تا تصویری از واقعیت‌های وضعیت نظام آماری ارائه شده و توصیه‌ها و پیشنهادهای اصلاحی متناسب با چالش‌های واقعی ارائه شود. بر این اساس دو گروه به‌عنوان جامعه هدف شامل خبرگان مرتبط با تولیدات نظام آماری به‌عنوان مهم‌ترین کاربران نظام آماری و واحدهای آماری دستگاه‌های اجرایی تولیدکننده آمار، انتخاب شدند.

نتایج نظرسنجی مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که بجز در موضوع رعایت محرمانگی آمارها که عملکرد نظام آماری مطلوب ارزیابی شده است در سایر موارد ازجمله استقلال نظام آماری، اعتبار و اعتماد به نظام آماری، کیفیت آمار (ازجمله درزمینه رعایت تقویم انتشار، رعایت استانداردها و...)، مرتبط بودن فعالیت‌های نظام آماری با نیازهای آماری، هماهنگی اجزای نظام آماری (تعامل سازمان‌های تولیدکننده آمار، عملکرد شورای عالی آمار، ‌ موازی‌کاری و...)، سیاست‌ها و مقررات مناسب پاسخگویی عملکرد نظام آماری مطلوب ارزیابی نشده است. جزئیات نتایج نظرسنجی در متن گزارش به‌صورت کمّی و تحلیلی ارائه شده است.