بن سلمان از انکار تا اقرار

در حالی که چند روز به سالگرد قتل خاشقچی در ۲ اکتبر ۲۰۱۸ در کنسولگری عربستان در استانبول مانده است، محمد بن سلمان در روزهای گذشته در دو مصاحبه اظهارات متناقض از گذشته درباره این پرونده داشته و مسئولیت دست داشتن وی در این پرونده قتل را به وی نزدیک کرده است.

 بن‌سلمان ابتدا در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی "پی‌بی‌اس" که بخش هایی از آن منتشر شده مسئولیت این قتل را بر عهده گرفت اما آگاهی و دخالت در آن را انکار کرد. در مصاحبه ای نیز که از وی در برنامه ۶۰ دقیقه شبکه آمریکایی سی بی اس روز یکشنبه منتشر شد، ولیعهد عربستان گفت از آنجا که قتل جمال خاشقچی ستون‌ نویس روزنامه واشنگتن‌ پست توسط مجموعه زیر نظر او انجام شده مسئولیت آن را بر عهده می‌گیرد.

وی دستور قتل خاشقچی از طرف خود را رد کرد اما در عین حال گفت که «به عنوان رهبر کشور مسئولیت کامل قتل وی در کنسولگری به عهده من است». 

این اولین اظهارات رسمی مقامات سعودی درباره پرونده مجهول قتل خاشقچی و ابعاد عاملان و آمران است که سعودی ها در ماه های گذشته به کل هرگونه اطلاع درباره این موضوع را رد می کردند و سرنوشت خاشقچی پس از قدم گذاشتن به ساختمال کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه در هاله ای از ابهام ماند.

ترکیه در ماه های گذشته تحقیقات و بررسی های مداومی درباره این پرونده داشته و خواهان محاکمه متهمان آن بوده اما سعودی ها همواره سعی کردند تا این پرونده به نوعی با مستندات آن بسته و قتل خاشقچی بزودی از اذهان محو شود.

اما این جنایت برای بن سلمان بدون تبعات نماند و در ماه های گذشته در رأس همه سیاست هایی اشتباه ولیعهد جوان عربستان از نظر منتقدان وی همانند جنگ علیه یمن دامنگیر او بود و باعث انزوای او برای مدت ها شده یا حداقل در هر صحنه بین المللی یا گفت و گو و مصاحبه ای یا در سفر خارجی اولین پرسش از وی درباره قتل قاشقچی بود و هیچ کس او را بی اطلاع و مبرا از این پرونده نمی دانست و حتی صفت هایی مانند ابوالمنشار (پدر اره) را نیز برای وی در سفر به تونس مردم این کشور بر سر زبان ها جاری کرده و تابلوهایی به همین  مناسبت بالا بردند.

اولین واکنش رسمی و تلویحی سعودی ها پس از سه روز از قتل خاشقچی، اظهارات بن سلمان در گفت و گو با شبکه آمریکایی بلومبرگ بود که در آن زمان همه اتهام ها را "شایعه" اعلام کرد.

مسئولان عربستان پیوسته راه و منش انکار را در پیش گرفته حتی "محمد العتیبی" سرکنسول عربستان در ۷ اکتبر سال ۲۰۱۸ درهای کنسولگری را بر روی خبرنگاران خبرگزاری رویترز بازگذاشت تا مطمئن شوند که خاشقچی در این ساختمان نیست.

العتیبی در مصاحبه با خبرنگاران در داخل کنسولگری، حضور خاشقچی در این ساختمان را رد کرد و مدعی شد که کنسولگری سعی خود را برای مشخص شدن سرنوشت او خواهد کرد.

سعودی ها کم کم با آشکار شدن شواهد و اسناد از قتل هولناک خاشقچی در ساختمان کنسولگری مجبور به پاسخگویی شدند و برای دور کردن آن از سردمداران اصلی سعودی این قتل را به یک جوخه ببر(فرقه النمر) که یک گروه ویژه عربستانی بودند، نسبت دادند که در ادامه نیز برخی از این افراد به صورت های مشکوک در عربستان کشته شدند.

روزنامه ینی شفق ترکیه در آن زمان مدعی شد که پلیس با بررسی فایل صوتی ارسال شده از ساعت اپل خاشقچی به نامزدش، خدیجه متوجه شده است که شکنجه گران ابتدا انگشتان خاشقچی را در حالی که زنده بوده است بریده اند و بعد از آن سرش را جدا کرده و تکه تکه اش کرده اند.

بنابراین با گذشت نزدیک به ۲۰ روز از قتل خاشقچی، سعودی ها پیشنهاد کردند تا یک گروه تحقیق مشترک با ترکیه تشکیل شود تا سرنوشت این پرونده مشخص شود، گزارش اولیه این تیم مشترک حاکی از آن بود که خاشقچی به طور اشتباه در زمان تحقیقات از وی در کنسولگری کشته شده است در حالی که گروه عربستانی سعی داشته او را ربوده و به عربستان بازگرداند.

سعودی ها پس از رسوا شدن این گروه ویژه عربستانی و پیدا شدن سرنخ ها، اقدام به اخراج "سعود القحطانی" مشاور دفتر پادشاهی عربستان وقت کردند، او  هنوز هم در انظار عمومی ظاهر نشده و بر خلاف عادت معمولش در فعالیت در شبکه‌های اجتماعی هیچ پستی در فضای مجازی منتشر نکرده است.

آنها همچنین احمد عسیری معاون رئیس سازمان اطلاعات عمومی عربستان را برکنار کردند و کمیته ای به ریاست بن سلمان برای بازنگری در ساختار این سازمان و لوایح و صلاحیت های آن تشکیل دادند.

سعودی ها در ۲۰ اکتبر به طور رسمی قتل خاشقچی در داخل کنسولگری را تایید کردند اما "سعود بن عبدالله بن مبارک" دادستانی عربستان در گزارش خود اعلام کرد که طبق تحقیقات اولیه خاشقچی در اثر مشاجره در داخل کنسولگری کشته شده و ۱۸ شهروند عربستانی بازداشت شده و در این باره مورد بازخواست قرار خواهند گرفت.

 دادستانی عربستان در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۸ نیز در گزارشی اعلام کرد که قتل خاشقچی با نیت قبلی انجام شده که این گزارش در تناقض با گزارش قبلی درباره قتل وی در اثر مشاجره و امتناع وی از بازگشت به عربستان بود.

این نهاد همچنین گزارش داد که جسد خاشقچی پس از قطعه قطعه شدن توسط ۵ نفر گروه عربستانی به خارج از ساختمان کنسولگری منتقل شده و به یک عنصر محلی سپرده شده است. سعودی ها از مسئولان ترکیه خواستند تا در شناسایی این شخص با آنها همکاری شود.

"عادل الجبیر" وزیر خارجه وقت عربستان نیز دایما در ماه های گذشته در پاسخ به پرسش های درباره پرونده خاشقچی تاکید داشته است که ولیعهد عربستان از این جنایت بی اطلاع بوده و مسئولیتی در آن ندارد.

بنابراین سرنوشت پرونده خاشقچی همچنان در ماه های گذشته مبهم بوده و انتقادها به عملکرد سعودی ها در باره آن دامن متحدان عربستان از جمله آمریکا را نیز گرفت.

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در واکنش به این انتقادها گفت:دستاورد قراردادهای امضا شده با عربستان ایجاد صدها هزار شغل است، آیا واقعا از من می خواهند از آن بگذرم!؟

 این در حالی بود بسیاری از کشورها  حتی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا(سیا)، ولیعهد سعودی را متهم اصلی قتل خاشقچی می دانست، رئیس‌ جمهوری آمریکا اصرار داشت که روایت عربستان از قتل خاشقچی، درست است.

بنابراین، اقرار ناقص فعلی ولیعهد عربستان و اعتراف به اشتباهات خود در گفت و گو با سی بی اس بار دیگر می تواند پرسش هایی را درباره انکارهای سعودی ها و متحدان آن در این پرونده و مخفی کاری ها و مسامحه کاری و چشم پوشی های آنها به سود و مراعات خیلی مسایل برانگیزد ، بخصوص که برخی متحدان ریاض داعیه دمکراسی، شفاف سازی و آزادی رسانه و حقوق بشر دارند.