گمانه‌زنی‌ رسانه‌های داخلی درباره تغییر موضع عربستان در برابر ایران

به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا؛ محمد بن‌سلمان در گفت وگوی اخیر خود با شبکه سی‌بی‌اس در عین حال که ادعاهای آمریکا در خصوص نقش ایران در حمله به آرامکو را تایید کرد اما با تغییر موضعی آشکار و متناقض از لزوم به کارگیری راه حل های سیاسی و مذاکره با ایران سخن گفت.  در راستای همین تغییر مواضع، اخباری نیز مبنی آمد و رفت های برخی از میانجی ها (پاکستان و عراق) و ارسال پیام هایی برای بهبود روابط ایران و عربستان منتشر شده است.

بررسی امروز(۱۰ مهر) روزنامه ها، ‌ خبرگزاری ها و تارنماهای داخلی حکایت از آن دارد که دلایل تغییر لحن عربستان در قبال ایران و  نقش عراق در میانجی گری در روابط تهران و ریاض در کانون توجه فضای رسانه ای کشور قرار گرفته است.

رسانه های اصلاح طلب در این خصوص به واکاوی دلایل استقبال سعودی ها از مذاکره با ایران پرداختند و افشای طرح سعودی- آمریکایی برای براندازی نظام ایران، شکست های پیاپی عربستان در حوزه نظامی و به انزوا رانده شده این کشور، ضعف نظامی عربستان در حوزه هوایی و زمینی، تاثیر ابتکار ایران در پیشنهاد ائتلاف برای امید و امنیت هرمز و فرو رفتن ریاض در وحشت ناشی از حمله به تاسیسات آرامکو و عملیات اخیر نصرمن الله را از جمله دلایل تغییر بیان عربستان و پیغام دوستی به ایران دانستند.

پالس مثبت سعودی ها برای مذاکره با ایران، تاثیر ائتلاف برای امید و امنیت هرمز در بهبود روابط تهران و ریاض، اهمیت حفظ امنیت خلیج فارس، موافقت سعودی ها با میانجی گری عراق برای دیدار با ایران و اولویت نداشتن منافع عربستان برای آمریکا از دیگر محورهای مورد توجه این طیف ازرسانه هاست.

رسانه های اصولگرا نیز در گزارش های خود تاکید کرده اند که شکست خوردن پیش طرح عربستان برای براندازی سه ساله در ایران، از میان رفتن آبرو و اعتبار عربستان در سطح جهانی و تحت الشعاع قرار گرفتن وضعیت اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک و حتی امنیتی عربستان سعودی به واسطه تداوم تجاوزات به یمن و نیز نبود همراهی، همسویی و حمایت دیگر کشورها و بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از ریاض سبب تغییر رویکرد عربستان در برابر ایران شده است.

میانجیگری ها برای کاهش تنش ها میان تهران و ریاض و  تغییر معادلات منطقه از دیگر محورهای مورد توجه در میان رسانه های اصولگراست.

رسانه های اصلاح طلب

دلایل تغییر لحن عربستان در قبال ایران

به گزارش روزنامه شرق، یک روزنامه لبنانی با انتشار سندی محرمانه از طرح سه‌ساله عربستان و آمریکا برای براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران و شکست این طرح خبر داد. روزنامه الاخبار لبنان در سلسله‌افشاگری‌های خود درباره فعالیت‌های عربستان در قالب اسنادی تحت عنوان سعودیه لیکس (سه‌شنبه) سندی در رابطه با طرح ناکام عربستان برای سرنگونی نظام ایران در یک برنامه سه‌ساله به کمک واشنگتن منتشر کرد. این سند که تاریخ آن به سال ۲۰۱۷ میلادی برمی‌گردد، شش محور و هدف اصلی را شامل می‌شود؛ دومین محور این سند مقابله با سیاست‌های ایران در منطقه است که سعودی‌ها به‌جد آن را پیگیری کرده‌اند. این روزنامه می‌نویسد که عربستان در سال ۲۰۱۷ میلادی به منظور تضعیف نظام جمهوری اسلامی ایران و هم‌پیمانان آن در منطقه پیشنهادی را به آمریکا مطرح می‌کند. بر اساس سندی که منتشر شده، عربستان تلاش داشته است که طی یک مدت‌زمان سه‌ساله یا به عبارت دیگر تا آغاز سال ۲۰۲۰ میلادی در ایران بی‌ثباتی ایجاد کند. سعودی‌ها به کمک آمریکایی‌ها تلاش داشتند که ایران را منزوی و به برنامه هسته‌ای آن ضربه وارد کنند، سپس جنگ را به داخل ایران بکشانند تا بتوانند نظام جمهوری اسلامی ایران را ساقط کنند و حکومتی روی کار بیاورند که «در خدمت منافع عربستان و آمریکا» باشد. بر اساس سندی که منتشر شده است، آنها می‌خواستند این اقدامات را به کمک یک تیم سعودی- آمریکایی تحت عنوان «کارگروه ایران» انجام دهند.

روزنامه ‌ابتکار از گمانه‌زنی‌ها درخصوص تغییر موضع عربستان در قبال ایران گزارش داد و نوشت: پس از تشدید تنش‌ها در منطقه خلیج فارس و متعاقب آن زیر ضربه قرار گرفتن عربستان سعودی به واسطه حمله پهپادی انصارالله به تاسیسات نفتی آرامکو و همچنین عملیات گسترده حوثی‌ها در نجران که منجر به انهدام سه تیپ و اسیر شدن هزاران نیروی ائتلاف عربی شده است، اکنون رسانه‌های بین‌المللی گمانه‌زنی‌های متعددی را درخصوص چرخش مواضع سعودی‌ها در قبال ایران و منطقه مطرح می‌کنند ...از سوی دیگر در حالی که الجزیره در گزارش خود آورده است که سعودی‌ها به صلح تمایل دارند برای اینکه کشتی جاه‌طلبی آنها گرفتار گرداب شده است، علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته در گفت‌وگو با این شبکه با بیان اینکه درهای ایران به روی سعودی‌ها باز است، اعلام کرد: از اخباری که شنیدیم مبنی بر اینکه محمد بن سلمان خواستار حل اختلافات با تهران از طریق گفت‌وگو است، استقبال می‌کنیم. وی همچنین گفت که با برگزاری هرگونه گفت‌وگوی ایرانی - سعودی بسیاری از مشکلات امنیتی و سیاسی منطقه حل می‌شود. ما خواستار ایجاد یک نظام امنیتی در خلیج فارس با مشارکت تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس هستیم. از این رو به انصارالله یمن توصیه می‌کنیم که هرگونه آتش بس را بپذیرند و به سعودی‌ها می‌گوییم که این مسئله به سود شما خواهد بود.

برخی کارشناسان در گفت‌وگو با روزنامه آفتاب یزد دلیل پیغام‌ متفاوت ریاض به ایران و بهبود لحن بن سلمان نسبت به کشورمان را تحلیل کردند که در این باره می خوانیم: جعفرقناد باشی کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه باید در پیغام کاهش تنش عربستانی‌ها دید که در پنهان چه مسائلی بین دو کشور مطرح شده است به آفتاب یزد گفت: ممکن است عربستان اعلام کرده باشد که در پاسخ به دعوت ایران، ما نیز از کاهش تنش‌ها گفته‌ایم. به هر حال حسن روحانی بارها از تمایلش به ارتباط با همه کشورهای همسایه از جمله عربستان سخن گفته است.

حسن‌هانی زاده دیگر کارشناس مسائل بین‌الملل هم درباره دلیل لحن ملایم عربستان و پیغام دوستی به ایران می‌گوید: درهفته‌های اخیر دو حادثه نظامی بسیار مهم در منطقه رخ داد، نخست حمله به تاسیسات نفتی آرامکو که منجربه کاهش صادرات نفت عربستان از ده میلیون بشکه به پنح میلیون بشکه شد و عربستان ضربه اقتصادی، مالی شدیدی خورد و موضوع دوم حمله به سه تیپ مکانیزه عربستان است که منجربه نابودی آن شد. در حال حاضر عربستان احساس می‌کند که در حوزه نظامی با شکست‌های متعددی روبه رو شده است. به همین دلیل به نظر می‌رسد که حاکمیت عربستان به این نتیجه رسیده که ادامه وضعیت موجود به انزوای بیشتر عربستان منجر می‌شود.

روزنامه آفتاب یزد در یادداشتی با طرح این پرسش که چرا عربستان از در دوستی وارد شد، نوشت: برخلاف تصورات که بسیاری می‌گفتند موضوع حمله به آرامکو تنش‌ها در منطقه را افزایش داده و رابطه ایران و عربستان را بیش از هر زمان دیگری بحرانی می‌کند شاهد آن هستیم که بن سلمان ولیعهد سعودی در آخرین مصاحبه اش از گفتگوی سیاسی و تمایلش به بازکردن درهای مذاکره با ایران می‌گوید و از طرفی مقامات ایران تایید کرده اند که پیام‌های دوستی از سوی عربستان دریافت کرده اند اما چرا در چنین برهه ای باید شاهد چنین رویکردی از سوی سعودی‌ها و ولیعهد آنان باشیم.

در ادامه این یادداشت می خوانیم: واقعیت میدانی نشان می‌دهد، حمله به آرامکو از لحاظ استراتژیک بیانگر این است که اگر عربستان بخواهد از سر قدرت و موضع نظامی‌با ایران برخورد کند ضربه پذیرتر از آنی است که محاسبه می‌کرد، سیستم‌های راداری عربستان هیچ عکس العملی دربرابر حمله آرامکو انجام ندادند. مضاف براین عملیاتی که حوثی‌ها چند روز پیش انجام دادند و چندین تیپ عربستانی را زمین گیرکردند و کشته‌های زیاد، غنائم بالا و اسرای بسیاری از آنان گرفتند، به این معناست که عربستان هم از لحاظ هوایی و هم از لحاظ زمینی مشکلات زیادی دارد. این دست برتر را در تخریب زیر ساخت‌های حیاتی عربستان نشان می‌دهد. از همین رو امروز عربستان از در پیام دوستی و آشتی وارد شده است.

خبرگزاری ایلنا گزارش داد: ریاض با این تلقی و توهم که ظرف مدت یک هفته حوثی‌ها و انصارالله را از صحنه سیاسی و میدانی یمن خارج کرده و یک دولت حامی و وابسته به خودش را تشکیل خواهد داد وارد یمن شد اما با گذشت ۴ سال و صرف هزینه بالا اکنون در باتلاقی گرفتار شده و دو عملیات حمله به تاسیسات آرامکو و عملیات اخیر  نصرمن الله ریاض را در موازنه وحشت منطقه فرو برده است. شرایط امروز عربستان برای مذاکره با ایران نشان می‌دهد که وضعیت میدانی اکنون به نفع ملت یمن تغییر کرده و به همین دلیل محمد بن سلمان تحت فشار افکار عمومی است و با توجه به پرونده قتل «جمال خاشقچی»   احساس می‌کند باید مسائل منطقه‌ای خود شامل بحران سوریه و یمن را حل کند چرا که تقابل با ایران عملا عربستان را منزوی کرده است. همین امر هم باعث شده تا سیگنال‌هایی را ارسال کنند که آماده برقراری رابطه با ایران هستند اما هنوز جدیت لازم از سوی ریاض مشاهده نمی‌شود و تهران نباید فریب سخنان بن سلمان را بخورد؛ تا زمانی که سعودی دست از ماجراجویی خود برندارد این سیگنال‌ها جدی نخواهد بود.  

 پالس مثبت سعودی ها برای مذاکره با ایران

روزنامه اعتماد زیر عنوان پالس مثبت سعودی‌ها نوشت: محمد بن‌سلمان در قامت ولیعهد سعودی و عادل الجبیر، وزیر مشاور امورخارجه عربستان بارها و بارها ادعاهایی را علیه تهران مطرح کردند. الجبیر در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در جریان گفت‌وگوی خود با BBC تاکید کرد که ریاض همزمان با اجتناب از جنگ و افزایش تنش خواستار آن است که ایران به علت حمله موشکی و پهپادی به تاسیسات آرامکو مسوول شناخته شود و تاوان رفتارش را بدهد. او همچنین مدعی شد که تمام گزینه‌ها در قبال ایران روی میز است. اظهارات او اما تنها چند روز دوام آورد تا اینکه ولیعهد فعلی سعودی که برخی رسانه‌های غربی از او به عنوان متنفذترین و قدرتمندترین مرد ریاض نام می‌برند در جریان یک گفت‌وگو رسانه‌ای، تغییر لحن کشور خود در قبال تهران را آشکار کرد. شاهزاده سعودی در مصاحبه با برنامه «۶۰ دقیقه» شبکه خبری CBS امریکا در پاسخ به این پرسش که آیا اقدام علیه ایران نظامی خواهد بود، گفت که «امیدوارم چنین نباشد.» او همچنین هشدار داد که جنگ میان ایران و عربستان سعودی آسیب جدی به اقتصاد جهانی وارد خواهد کرد. این اظهارات ولیعهد جوان اگرچه در بخش دوم با مدعیاتی علیه جمهوری اسلامی همراه بود ولی داخل ایران با واکنشی مثبت همراه شد؛ تا جایی که علی ربیعی، سخنگوی دولت ایران در جریان آخرین نشست مطبوعاتی خود صراحتا اعلام کرد که تهران از تغییر رفتار سعودی‌ها استقبال می‌کند. او همچنین طرح صلح هرمز که از سوی رییس‌جمهوری ایران و در مقابل ائتلاف ضد ایرانی کشورهای اروپایی و امریکا در خلیج فارس به سازمان ملل متحد ارایه شد را عاملی برای ایجاد ثبات در منطقه دانست و تاکید کرد که عربستان بخش مهمی از این صلح را شامل می‌شود.

این روزنامه در ستون سرمقاله خود نیز می نویسد: جمهوری اسلامی در راستای تحقق هدف سیاسی خود در منطقه، بارها و بارها و با وجود آسیب‌های فراوانی که از جانب برخی کشورهای منطقه و حاشیه خلیج‌فارس نظیر عربستان سعودی در طول سال‌های اخیر به‌ویژه در جریان جنگ تحمیلی خورده است، به خاطر مصالح جهان اسلام و منطقه به عنوان پیشگام روابط با کشورهای منطقه و عربستان وارد عمل شده است. طرح حسن روحانی در قامت ریاست‌جمهوری ایران برای ایجاد صلح در تنگه هرمز که اخیرا در صحن مجمع عمومی سازمان ملل متحد رونمایی شد، در راستای سیاست تنش‌زدایانه جمهوری اسلامی با کشورهای منطقه است و می‌تواند به محلی برای وفاق کشورهای منطقه تبدیل شود. این طرح می‌تواند باب گفت‌وگو و مذاکره را بین کشورهای منطقه باز کند و در نهایت منجر به حل مشکلات و رفع سوءتفاهمات ایجاد شده باشد. به عقیده نگارنده کشورهای اسلامی بهتر است مسائل و مشکلات خود را بین خود حل کنند تا در جمع کشورهای ثالث. جمهوری اسلامی در این مسیر بارها و بارها ثابت کرده که موضوعات منطقه در درجه‌ای از اهمیت برایش قرار دارد که از بسیاری از مسائل و ضرباتی که دریافت کرده، عبور می‌کند تا مصالح کلی منطقه تامین شود، بنابراین برای برقراری مذاکره بین تهران و ریاض از طرف ایران مشکل خاصی وجود ندارد ولی توپ مذاکره هم‌اکنون در زمین سعودی‌هاست و مقامات عربستان هستند که باید گام‌هایی بردارند تا این مذاکره محقق شود.

تاثیر ائتلاف برای امید و امنیت هرمز در بهبود روابط تهران و ریاض

روزنامه اعتمادر در یادداشتی با عنوان ابتکار ایران در مقابل ائتلاف آمریکا نوشت: بحران در رابطه ایران و عربستان عملا وضعیت امنیت و ثبات در منطقه خلیج‌فارس را در حالت چراغ نارنجی قرار داده بود اما مجموعه تحولات اخیر که آخرین آنها حمله به تاسیسات نفتی آرامکو یا به اسارت درآمدن صدها نیروی ائتلاف سعودی توسط یمنی‌هاست، این چراغ را در حالت قرمز قرار داده است. از آمریکا تا روسیه هرکدام نسخه‌ای را برای برقراری ثبات و امنیت در این منطقه تجویز کرده‌اند و این در حالی است که طرح‌های منطقه‌ای متعدد جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر همه روی میز مانده‌اند. همزمان با افزایش تنش در منطقه به دنبال حمله انصارلله یمن به تاسیسات نفتی عربستان سعودی، حسن روحانی، رییس‌جمهور کشورمان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد از ابتکار تازه ایران با عنوان ائتلاف برای امید و امنیت هرمز یا به اختصار ائتلاف برای امید هرمز رونمایی کرد. ائتلافی که ایران از آن سخن می‌گوید ۸ کشور منطقه‌ای را دربرمی‌گیرد: ۶ کشور جنوبی خلیج فارس یعنی قطر، کویت، بحرین، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به اضافه ایران و عراق. هر چند که هنوز مفاد و جزییات کامل این طرح ایران منتشر نشده است اما برآیند آنچه منتشر شده این است که محور این ائتلاف، یک همکاری دسته‌جمعی درون منطقه خلیج‌فارس است.

تارنمای خبرآنلاین زیر عنوان دومینوی پیغام و پسغام بن سلمان به روحانی نوشت: مخابره پیام صلح هرمز توسط حسن روحانی از تریبون سازمان‌ملل همزمان شده است با دومینوی پیغام و پسغام‌های ولیعهد جوان سعودی‌ها به روحانی. پیام‌هایی با درخواست مذاکره با ایران که رهبران منطقه‌ای به نیابت از بن‌سلمان به رئیس‌جمهوری ایران رسانده‌اند و  فصل مشترک تمامی آن‌ها، عقب‌نشینی ریاض از مواضع خصمانه دو سال گذشته علیه تهران. به‌نظر می رسد که بن‌سلمان دیگر نای جاه‌طلبی در برابر ایران را ندارد و دریافته است که تداوم تنش با ایران عواقب هولناکی را متوجه سعودی‌ها می کند که خودش بدان اذعان دارد. در مقابل نیز مقامات ایران به شرط پایان دادن عربستان به جنگ با یمن، همگی از رویکرد دیپلماتیک و حل‌وفصل اختلافات از طریق مذاکره تاکید کرده‌اند تا یکبار دیگر مشخص شود سیاست‌خارجی نظام و دولت در یک راستای منسجکم حرکت می کند.

اهمیت حفظ امنیت خلیج فارس

 روزنامه اعتماد در یادداشت دیگری با عنوان ابتکارات امنیتی درون‌زا نوشت: آنچه که امروز برای بسیاری از بازیگران آن از جمله اعضای شورای همکاری نگران‌کننده است، تغییر در روندی است که مانند سابق ادامه ندارد به گونه‌ای که دیگر فوریتی در امنیتی شدن مشاهده نمی‌شود و ثبات توازن قدرت در آن چندان مورد توجه و حساسیت بازیگران فرامنطقه‌ای نیست یا شاید میزان تعیین‌کنندگی بازیگران فرامنطقه‌ای برای ایجاد توازن قوا کاهش یافته است... ت. با توجه به وضعیت متشنج روابط آمریکا و ایران این انتظار در عربستان و امارات وجود داشت که با در نظر گرفتن میزان آثار این رویدادها، واکنش فوری بین‌المللی شکل بگیرد و یا یک مکانیسم جمعی در کوتاه‌ترین زمان برای پاسخ به آنچه که آنها تنش‌افزایی ایران می‌نامند، ایجاد شود اما واقعیت آن بود که واکنش فوری و سخت‌افزاری وسیع مشاهده نشد. فقدان فوریت در امنیتی کردن، میزان عدم اهتمام بازیگران امنیتی‌ساز را برای امنیتی کردن یک موضوع نشان می‌دهد و اساسا موضوعات را از دستور کار امنیتی خارج می‌کند. به عنوان مثال این تعلل و عدم توجه به فوریت را می‌توان در واکنش‌های ترامپ به موضوع عملیات پهپادی انصارالله و تخریب تاسیسات آرامکو مشاهده کرد. با این وصف می‌توان دریافت که خلیج فارس با مختصات کنونی اهمیت سابق امنیتی همانند دوران حمله صدام به کویت را ندارد هر چند که خیلی‌ها آن را صرفا در چارچوب انتخابات آتی آمریکا و عدم تمایل ترامپ برای ورود به جنگ تحلیل می‌کنند اما مساله فراتر از این بوده و باید به عنوان نشانه‌ای از تغییر راهبرد آمریکا مورد بررسی قرار گیرد.

موافقت سعودی ها با میانجی گری عراق برای ملاقات با ایران

روزنامه اعتماد به نقل از پایگاه خبری میدل‌ایست‌آی نوشت: عربستان سعودی به عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق برای هماهنگی دیداری با ایران چراغ سبز نشان داده است و به نظر می‌رسد این نخستین گام برای کاهش تنش‌ها در منطقه باشد. عباس الحسناوی از مقامات دفتر نخست‌وزیر عراق روز سه‌شنبه به میدل‌ایست‌آی گفت که عبدالمهدی به دنبال میانجی‌گری میان مقامات در ریاض و تهران بوده و شرایط هر کدام از طرف‌ها را برای دیدار به طرفین منتقل کرده است. حسناوی این سخنان را پس از آن مطرح کرد که سخنگوی دولت ایران روز دوشنبه گفت که عربستان سعودی از طریق سران برخی کشورها پیام‌هایی را به حسن روحانی رییس‌جمهور ایران ارسال کرده است. این مقام عراقی به میدل‌ایست‌آی تاکید کرد که عبدالمهدی به عنوان یک میانجیگر با هدف کاهش تنش‌ها در منطقه اقدام کرده است.  مقامات عراق کانال‌هایی را با هر دو طرف دارند. برادران سنی ما(در دولت) با سعودی‌ها در ارتباط هستند و برادران شیعه ما با ایرانی‌ها در ارتباط هستند.

اولویت نداشتن منافع عربستان برای آمریکا

روزنامه آرمان ملی زیر عنوان ترامپ عربستان را سر کار گذاشته است، آورد: صادرات چین نسبت به سال ۲۰۰۰ بالغ بر ۹ برابر شده اما صادرات ایالات متحده آمریکا فقط ۲ برابر شده است. اگر چین با همین فرمان، یعنی سیاستی که اکنون در پیش گرفته، پیش برود به زودی به اولین ابرقدرت اقتصادی جهان تبدیل می‌شود و ایالات متحده، به قدرت درجه دو در حوزه اقتصاد تبدیل می‌شود. این مساله را آمریکا تحمل نمی‌کند. ترامپ ۶۰ روز قبل با صراحت اعلام کرد که اجازه نمی‌دهد چین به اولین ابرقدرت جهان تبدیل شود. بر اساس مطالب فوق، اولین تهدید علیه آمریکا، کشور چین است نه ایران...جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ایالات متحده چرا برکنار شد؟ جان بولتون درصدد تغییر اولویت‌های امنیتی آمریکا بود. بولتون تمرکز سیاست خارجی آمریکا را از چین متوجه ایران، ونزوئلا و جاهای دیگر می‌کرد و این چیزی بود که ترامپ بر نمی‌تابید. سیاست‌های بولتون در عمل به این منجر می‌شد که آمریکا کشور چین را رها کند و به ایران و ونزوئلا تمرکز کند ... عربستان سعودی می‌خواهد تا آخرین سرباز آمریکایی بجنگد، اما عربستان سعودی برای آمریکا فقط در حد یک گاو شیرده است، این کشور نمی‌تواند تهدید علیه خود را به اولین اولویت سیاست خارجی آمریکا تبدیل کند. عربستان کمی طول می‌کشد تا بفهمد در منطقه مثل محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطین است، یعنی هیچ کس به حرفش گوش نمی‌کند. اصفهانی‌ها اصطلاحی دارند که اگر کسی را سرکار بگذارند البته خیلی‌خیلی محترمانه می‌گویند که او را فرستادند وردست دایی‌اش. عربستان در اصطلاح اصفهانی‌ها وردست دایی است، یعنی ترامپ او را سر کار گذاشته ‌است.

رسانه های اصولگرا

دلایل تغییر لحن عربستان در قبال ایران

روزنامه کیهان گزارش داد: یک روزنامه لبنانی، بر اساس سندی فاش کرد عربستان دو سال پیش طرحی برای براندازی سه ساله در ایران به رییس‌جمهوری آمریکا ارائه کرده ‌اما این طرح شکست خورده است. سندی که این روزنامه لبنانی به آن دست پیدا کرده، کمک می‌کند که همکاری فعلی عربستان و آمریکا به ریاست دونالد ترامپ را بهتر درک کرد و دریافت که معامله بزرگ این دو که شامل طرح‌های سیاسی و میلیاردها دلار پول است، چه ماهیتی دارد. با شکست این طرح اکنون علت تغییر لحن محمد بن‌سلمان علیه ایران کاملاً روشن شد. چند روزی است که رسانه‌های مختلف از جمله وال‌استریت ژورنال و الجزیره گزارش کرده‌اند که بن‌سلمان آشکارا از هرگونه درگیری با ایران اجتناب می‌کند و پرسیده‌اند که وعده‌ها و تهدیدهای او درباره انتقال جنگ به داخل ایران کجا رفته که او اکنون از راهکار سیاسی برای حل مشکل با ایران سخن می‌گوید. بن‌سلمان خرداد گذشته نیز در گفت‌وگویی تفصیلی با روزنامه الشرق‌الاوسط گفته بود که دنبال جنگ در منطقه نیستیم. ولیعهد سعودی از زمان به قدرت رسیدن، مواضع ضدایرانی خود را بارها تکرار و ایران را به حمایت از ‌ تروریسم متهم کرده است. او در سال ۲۰۱۷ صراحتا در گفت‌وگو با شبکه الاخباریه کشورش گفت که نبرد با ایران باید به داخل ایران کشیده شود. اما طرح سه ساله قبل از سررسید سه سال شکست خورده و اکنون لحن او از جنگ‌طلبی به راهکار سیاسی تغییر کرده است.

به گزارش تارنمای مشرق، تغییر لحن عربستان سعودی در قبال ایران در چارچوب گفت‌وگوی دو طرف مهم منطقه، این روزها به سوژه بسیاری از رسانه‌های عرب زبان تبدیل شده است. پایگاه خبری الخلیج اونلاین از این تغییر رفتار سعودی به فرار ریاض به سمت صلح با ایران تعبیر کرد و نوشت که تحلیل‌ها درباره وقوع جنگ عربستان تحت حمایت آمریکا با ایرانی که به یک «محور مهم» در منطقه تبدیل شده است، روز به روز بیشتر می‌شود، اما مقامات سعودی و ایرانی برای دور شدن از وقوع هرگونه جنگ و درگیری در صدد تحقق صلح هستند. بر اساس این گزارش، «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی پس از متحمل شدن خسارت‌های میلیاردی و از بین رفتن آبرو و اعتبار کشورش در سطح جهانی و تهدیدات مستقیم یمنی‌ها به عمق خاک عربستان، به نظر می‌رسد که اهمیت گفت‌وگو و دوری از جنگ را درک کرده باشد.

میانجیگری ها برای کاهش تنش ها میان تهران و ریاض

صباح زنگنه کارشناس و پژوهشگر مسائل خاورمیانه و غرب آسیا در گفت و گو با روزنامه سیاست روز در پاسخ به این پرسش که آیا بغداد خواهد توانست میان تهران و ریاض به یک میانجیگری برسد؟ گفت: نکته مهمی که در پاسخ به این سوال شما وجود دارد ناظر بر این واقعیت است که اگرچه طی روزهای اخیر شاهد سفر برخی از مقامات عراق به عربستان سعودی و امارات متحده عربی با محوریت تلاش میانجیگرایانه بودیم، اما به نظر می‌رسد که این تلاش‌ها بیش از آنکه یک تلاش خود خواسته از طرف بغداد باشد، مأموریت و تقاضای مقامات عربستان سعودی از عراق برای میانجیگری میان عربستان با جمهوری اسلامی ایران است... البته در این میان بغداد هم چندان بی میل نیست که تنش ها در منطقه کاهش پیدا کند تا این کشور (عراق) نیز از تبعات افزایش تخاصم به دور بماند. چون به هرحال تبعات افزایش این تنش اکنون شرایطی را هم برای عراق رقم زده است، اما پشت پرده تلاش‌های اخیر بغداد به منظور کاهش تنش و میانجیگری به درخواست عربستان از عراق باز می‌گردد. اما دلایل ریاض برای پیش کشیدن این میانجیگری غیرمستقیم چیست، آن هم در شرایطی که عربستان یکی از مهمترین بازیگران راه اندازی موج جدید اتهام زنی و ایران هراسی بعد از حمله به تاسیسات نفتی آرامکو بوده است؟...بنابراین تحت الشعاع قرار گرفتن وضعیت اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک و حتی امنیتی عربستان سعودی به واسطه تداوم تجاوزات به یمن و نیز نبود همراهی، همسویی و حمایت دیگر کشورها و بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از ریاض سبب شده است تا ورق به ضرر سعودی ها برگردد. لذا این روزها جنگ یمن به کابوس بزرگ بن سلمان بدل شده است. در این شرایط طبیعی است که عربستان سعودی به هر وسیله‌ای، ولو درخواست از دیگر بازیگران مورد قبول جمهوری اسلامی ایران به دنبال مذاکره و پایان دادن به این کابوس باشد.

به گزارش مشرق، تحولات میدانی اخیر در منطقه محاسبات محور سعودی را حسابی درهم‌ریخته و آنها را به کنش‌هایی واداشته که در سال‌های اخیر کم‌سابقه بوده است. دستاوردهای محور مقاومت که در هفته‌های گذشته با حمله به آرامکو و نیز در عملیات «نصر من‌الله» در نجران -که بزرگ‌ترین عملیات نظامی علیه متجاوزان از زمان آغاز جنگ یمن محسوب می‌شود- به اوج رسیده، چشم‌انداز تحولات را به‌گونه‌ای رقم زده که سعودی‌ها آینده روشنی را برای خود نمی‌بینند. همین احتمالا باعث شده پیغام و پسغام‌ها بالا بگیرد و ارسال پالس‌های دیپلماتیک جایگزین خط‌ونشان‌های نظامی شود.  در این فضا عمران‌خان که پیش از این یک‌بار دیگر هم شانس خود را برای میانجیگری میان تهران و ریاض امتحان کرده بود هفته پیش بار دیگر سوار بر هواپیمای اختصاصی بن‌سلمان عازم نیویورک شد تا در دیدار با حسن روحانی از تمایلش برای میانجیگری و تنش‌زدایی میان دو کشور بگوید و پیام پادشاه عربستان را به گوش مقامات ایران برساند...نخست‌وزیر پاکستان البته اولین میانجی نبوده و احتمالا آخرینش هم نخواهد بود. کمااینکه عادل عبدالمهدی نیز این روزها بر تحرکات دیپلماتیک خود افزوده تا میانه مناقشات تهران و ریاض را بگیرد و دو طرف را به‌پای میز مذاکره سوق دهد. کار حالا تا جایی پیش رفته که نخست‌وزیر عراق روز گذشته صراحتا اعلام کرد عربستان و ایران آماده مذاکره هستند. او حتی پا را فراتر هم گذاشت و سخن از مکان مذاکره به میان آورد و گفت کشورش آمادگی میزبانی این مذاکرات را دارد. او این را هم گفت که سفر هفته پیش او به عربستان برای آرام‌کردن اوضاع منطقه بوده و این به‌معنای آن است که آمادگی برای امتیاز دادن وجود دارد.

تغییر معادلات منطقه

روزنامه صبح نو در سرمقاله خود در خصوص تغییر معادلات منطقه نوشت: این واقعیت در چند سال اخیر به‌روشنی آزموده شد که امنیت خریدنی نیست. بیشتر از هر کشوری، عربستان‌ سعودی باید چنین واقعیتی را درک کرده باشد. این تحول از زمان آغاز جنگ سرد تاکنون بی‌نظیر است. پس از پایان جنگ جهانی دوم، قدرت کشورهای مختلف دنیا بر اساس نسبت‌شان با دو ابرقدرت سنجیده می‌شد؛ دو ابرقدرتی که دو بلوک شرق و غرب را در سطح دنیا سامان دادند. امنیت هر کشوری بنا به روابطش با آمریکا و شوروی تعریف و تضمین می‌شد؛ اما دفاع مقدس برای ایران زمینه‌ای را فراهم کرد که به این اصل در روابط بین‌الملل تردید وارد کند. وابسته‌نبودن انقلاب اسلامی به یکی از دو بلوک و مقابله مستقل با رژیم بعثی در واقع بذری بود که در زمین خودباوری کاشته می‌شد و تجربه‌ای که واقعیات صحنه را به چالش می‌کشید. اکنون و با گذشت ۳۰‌سال از جنگ تحمیلی، واقعیت‌ها در خاورمیانه تغییر پیدا کرده است؛ مطمئناً دولت سعودی باید درک کرده باشد که امنیت خریدنی نیست. همان‌گونه که امارات کم‌وبیش این واقعیت را درک کرده است، بن‌سلمان نیز باید دریابد که برای ترامپ پول سعودی مهم است، نه امنیت سعودی؛ عربستان اکنون باید حس تنهایی پس از حمله یمنی‌ها به آرامکو را دریافته باشد. این حس همان حس تغییر معادلات خاورمیانه است. حسی شیرین برای ایران و تلخ برای سعودی؛ مثل خبر اسارت هزاران سرباز سعودی توسط «انصارالله». این تازه ابتدای سحر است.