سومین سفر عمران خان به چین و همفکری شرکای سنتی درباره منطقه

نخست وزیر پاکستان گرچه برای شرکت در همایش ویژه بازرگانی دو کشور به چین سفر می کند، اما در حاشیه این اجلاس، ماموریتی به مراتب بزرگتر را دنبال خواهد کرد.

چین بزرگترین شریک تجاری و اقتصادی پاکستان است و عمران خان قصد دارد در مدت اقامت سه روزه خود در پکن، قراردادهای جدید زیادی به ارزش چند میلیارد دلار با چین امضا کند.

نخست وزیر پاکستان علاوه بر شرکت همایش مشترک اقتصادی پاکستان و چین، با رییس جمهوری و نخست وزیر کشور میزبان دیدارهای مهمی انجام خواهد داد.

چین قراردادهای زیادی با پاکستان در زمینه های گوناگون امضا کرده است و درصورت اجرایی شدن این قراردادها از جمله تکمیل طرح راهروی مشترک اقتصادی پاک-چین موسوم به طرح سی پک، تحول نسبتا بزرگی در پاکستان به ویژه نوسازی زیرساخت های جاده ای، ریلی و در زمینه تولید انرژی و رفع بحران کمبود برق در این کشور صورت خواهد گرفت.

روابط اسلام آباد-پکن را می توان رابطه ای تاریخی و ریشه دار توصیف کرد که از ابتدای رقابت راهبردی با دهلی نو به عنوان موتور محرکه مهمی در آن نقش داشته است و همزمان فراز و نشیب بی وقفه در روابط شکننده آمریکا و پاکستان نیز عاملی در تقویت هر چه بیشتر روابط پاکستان با چین محسوب می شود.

دو کشور علاوه بر نقطه نظرات متعدد سیاسی و دیپلماتیک، در سال های گذشته روابط نظامی-امنیتی گسترده ای را برقرار ساخته اند. به عنوان مثال پاکستان تنها کشور خارجی است که در خاک چین با این کشور مانورهای مشترک نظامی برگزار کرده و همچنان برنامه های مشترک گسترده ای را به پیش می برد.

اوضاع منطقه و همفکری میان شرکای سنتی

ناظران سیاسی در پاکستان می گویند: پکن به عنوان رقیب جدی آمریکا در سطح جهانی و منطقه و به عنوان شریک سنتی اسلام آباد تمایل زیادی برای نفوذ بیشتر در پاکستان به ویژه همیاری با این کشور در بحث چالش های منطقه ای و فرامنطقه ای است.

«علی حیدر» پژوهشگر اندیکشده سیاسی اسلام آباد (IPI) روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، سومین سفر نخست وزیر پاکستان به چین را بیشتر حائز اهمیت دانست و تاکید کرد: اوضاع افغانستان، معلق ماندن گفت وگوهای صلح میان طالبان و واشنگتن به ویژه تحولات اخیر در خلیج فارس از جمله موضوعاتی است که طرف پاکستانی مصرانه به دنبال همفکری با شرکای چینی خود هستند.

وی افزود: بدون شک نخست وزیر پاکستان به دنبال جلب اعتماد رهبران چینی برای تداوم سرمایه گذاری های بزرگ در پاکستان، پیشبرد طرح مشترک سی پک و فعال سازی کمیته مشترک هماهنگی میان دو کشور است اما نباید تحولات منطقه ای از جمله اوضاع کشمیر، افغانستان، تبعات جنگ تجاری واشنگتن با پکن و مشارکت در پیشبرد صلح افغانستان را فراموش کرد، زیرا اسلام آباد به رغم تلاش برای بهبود روابط با واشنگتن به عنوان رقیب پکن، حاضر به چشم پوشی از موقعیت سایر کشورهای تاثیر گذار در منطقه به ویژه چین و روسیه نیست.

این پژوهشگر پاکستانی افزود: پکن و اسلام آباد از دوستان قدیمی یکدیگر هستند که نزدیک به هفت دهه حمایت های همه جانبه از مواضع یکدیگر درخصوص مسائل مختلف داشته و این روند امروز نیز ادامه دارد و ما شاهد حمایت پاکستان از چین درخصوص تحولات هنک کنگ هستیم در مقابل پشتیبانی پکن از اسلام آباد درخصوص کشمیر، اختلافات با هند و اقدامات پاکستان برای کمک به برقراری صلح در افغانستان نیز بر کسی پوشیده نیست.

«متین حیدر» کارشناس روابط خارجی پاکستان و مجری برنامه سیاسی 'شبکه G' نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: تجربه تلخ اسلام آباد از مشارکت با واشنگتن در منطقه به ویژه همکاری در جنگ با افغانستان، باعث شده تا پاکستان نگاه رو به جلو به تعمیق بیش از پیش روابط با چین داشته باشد.

وی افزود: چین نگاه ویژه ای به غرب آسیا دارد، از آنجایی که جمهوری اسلامی ایران از شرکای مهم چین در منطقه خاورمیانه است، پکن هرگز خواهان تنش و یا رویارویی نیست و پاکستانی ها نیز با همین رویکرد به دنبال رایزنی با رهبران چینی برای چگونگی نقش آفرینی در مسیر کاهش تنش ها در منطقه هستند.

این کارشناس پاکستانی معتقد است: رویدادهای اخیر در منطقه، اوضاع افغانستان و مسائل مربوط به ایران، آمریکا و عربستان سبب شده تا رهبران پاکستان در جهت دستیابی به اهداف مشترک و تامین منافع ملی، تعاملات خود با بازیگران مهم جهانی را مورد بازبینی و تجدید نظر قرار داده و ضمن جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته که به گفته خود عمران خان یکی از آن مشارکت با آمریکا در جنگ افغانستان است، فصل جدیدی را در گرایش به سمت قدرت های شرقی بگشایند.

علی رغم سفر رسمی اخیر عمران خان نخست وزیر پاکستان به آمریکا و دو دیدار وی با ترامپ باعث کاهش نسبی در روابط همواره تیره دو کشور شده است با این حال به نظر می رسد پاکستانی ها نسبت به بهبود این روابط از طریق بسترهای موجود چندان خوشبین نیستند و می کوشند با ایجاد تغییراتی، از نقش و رویکردهای خارجی اسلام آباد در فضای منطقه ای و بین المللی کنونی، تعریفی جدید ارایه دهند.

در این پیوند افزایش سطح تعاملات با مهمترین قدرت های شرقی یعنی چین و روسیه را می توان اصلی ترین تمهیدات سیاست خارجی پاکستان برای ایجاد توازنی به شمار آورد که در زمان حاضر در روابط راهبردی این کشور با آمریکا بر هم خورده است و یا اینکه دو کشور تظاهر به ترمیم این نوع تعاملات می کنند.

رفت و آمدهای فراوان هیات های مختلف سیاسی و اقتصادی چین و پاکستان به کشورهای یکدیگر، حاکی از برنامه های بسیار گسترده دو طرف برای گسترش همکاری در سال های آتی است. چین هم که بخوبی از نیاز شدید پاکستان و همچنین افغانستان به توسعه و ایجاد زیرساخت های اساسی آگاه است، قصد ندارد این بازار پر رونق را از دست بدهد و در تکاپو است تا با فراهم کردن زمینه های لازم از جمله تقویت امنیت در این کشورهای، جای پای خود در منطقه جنوب آسیا محکم کند.