وَندالیسم به‌معنای تخریب کنترل نشدهٔ اشیا و آثار فرهنگی باارزش یا اموال عمومی است که یک ناهنجاری اجتماعی به حساب می‌آید و کارشناسان دلایل متعددی برای آن عنوان می‌کنند.
وندالیسم را در زمرهٔ انحرافات و بزه‌کاری‌های جوامع جدید دسته‌بندی می‌کنند و آن را عکس‌العملی خصمانه و واکنشی کینه‌توزانه نسبت به برخی از فشارها، تحمیلات، ناملایمات، اجحاف‌ها و شکست‌ها تحلیل می‌کنند.
یکی از نابهنجاری‌ها گرایش جوانان به تخریب است، که در نوع خود می‌تواند شامل تخریب اموال عمومی، فضای سبز، جاده‌ها، دیوارها، … باشد،کسی را که دست به چنین کارهایی می‌زند در اصطلاح جامعه‌شناسان وَندال می‌گویند، و گرایش به اینگونه تخریب‌ها وندالیسم نامیده می‌شود.
نمونه کارهای این افراد را می توان در دیوارنویسی های اماکن عمومی و تاریخی هم مشاهده کرد که بعنوان یادگاری از آن نام برده می شود اما به اموال عمومی آسیب وارد می کند.
کتیبه تاریخی قبرستان دارالسلام شیراز مربوط به سال ۱۲۸۴ هجری قمری است که یکی از رسانه های فارس عنوان کرد که غیب شده و شهرداری به عنوان متولی این گورستان پاسخی به این موضوع نداده است.
در این گورستان تاریخی که یکی از قدیمی ترین های جهان بشمار می رود قبور بسیاری از عرفا،علما و شخصیت‌های ادبی و فرهنگی وجود دارد و همچنین هزاران کتیبه،سنگ،نقش برجسته تاریخی از سده ششم هجری تا دوران معاصر نیز در آن به چشم می خورد.
سرقتی در کار نبوده
در حالی که روز گذشته خبر غیبت و سرقت کتیبه ای از این قبرستان منتشر شد اما مدیرعامل سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت که سرقتی در کار نبوده و وندال‌ها آن را تخریب کرده اند.
علیرضا چراغی افزود: وندال‌ها کسانی هستند که اموال عمومی را به دلیل مشکلات روحی و روانی تخریب می کنند بدون اینکه این کار برای آنها سود مالی در پی داشته باشد و صرفا این کار ناشی از ابتلا به بیماری های روحی و روانی است.
وی ادامه داد: وندال‌ها انسان هایی هستند که به اموال و میراث تاریخی و فرهنگی آسیب می زنند و بابت آن هیچ نفع مالی نیز ندارند که این اشخاص در تمام دنیا وجود دارند.
قطعات کتیبه در محل است
او اضافه کرد: روز گذشته بعد از انتشار خبری مبنی بر سرقت یکی از کتیبه های دارالاسلام شیراز خودم را به آن محل رساندم و مشاهده کردم که این کتیبه به سرقت نرفته و توسط برخی افراد ناشناس تخریب و شکسته شده است و بقایای این کتیبه نیز در محل وجود داشت.
مدیرعامل سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری شیراز در ادامه گفت: کارشناسان میراث فرهنگی و تاریخی نیز روز گذشته در این محل به بررسی موضوع پرداختند و به گفته این افراد این کتیبه از نظر نوشتاری،قدمت و هنر بکاررفته در آن به گونه ای نیست که در بازار خریداری داشته باشد و حتی ده هزار تومان هم قیمت گذاری نشده است.
قیمتی نداشته
وی اظهار داشت: کتیبه هایی در قبرستان دار السلام شیراز وجود دارد که متعلق به دوره اتابکان و سلجوقیان حدود ۸۰۰ سال پیش است که به دلیل قدمت زیاد قیمتی هستند و بعضی خطوط کوفی و ثلث نیز در این محل وجود دارد که توسط افراد و خوشنویسان بنامی نوشته و حکاکی شده است که این آثار نیز قیمیتی و تاریخی است اما این کتیبه که تخریب شده از نظر نوشتاری یک نستعلیق ساده بود و قیمت و ارزش تاریخی نیز نداشته است.
چراغی ادامه داد: به گفته کارشناسان امر،اگر کسی قصد سرقت این کتیبه را داشت می توانست سنگ ها و کتیبه های دیگری که در این محوطه وجود دارد را سرقت کند اما این کتیبه تنها توسط فرد یا افرادی که دچار بیماری روحی وروانی بوده اند تخریب شده است.
وی عنوان کرد: حدود ۱۰۰ هزار کتیبه تاریخی و قیمتی در این قبرستان وجود دارد.
توبیخ نگهبانان قبرستان و مرمت کتیبه تاریخی
مدیرعامل سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری شیراز در ادامه سخنان خود با بیان اینکه قدمت این کتیبه تخریب شده حدود ۱۵۰ سال بوده است، گفت: نیروها و نگهبانان سازمان آرامستان های شهرداری شیراز که در این محل حضور داشته اند نیز به خاطر کوتاهی در خصوص نگهبانی از این کتیبه مواخذه و توبیخ شده اند و حتی این افراد به محلی دیگر منتقل و نیروهای تازه در قبرستان دارالسلام به کار گرفته شده است.
چراغی عنوان کرد: بخشی از قطعات این کتیبه در حین تخریب کاملا خرد و نابود شده است ولی قطعات باقیمانده آن در اختیار یکی از استادکاران حکاکی و خطاطی روی سنگ با روش دستی قرار گرفته تا بهسازی و مرمت شود و در آینده نزدیک در جای اصلی خود کار گذاشته شود.
وی عنوان کرد: قبرستان دارالسلام از سال ۹۲ به شهرداری شیراز واگذار شد و قبل از آن این قبرستان در اختیار میراث فرهنگی بود و در آن زمان از روی ناآگاهی برخی شهروندان بسیاری از کتیبه های این محل به خانه های مردم منتقل شده بود که بعد از تحویل این محل به شهرداری شیراز بسیاری از این کتیبه ها جمع آوری و به قبرستان بازگردانده شد.
وی اضافه کرد: بعد از تحویل این قبرستان تاریخی به شهرداری دورتا دور آن دیوارکشی و محصور شد و از سال ۹۲ تاکنون کمتر از انگشتان یک دست هم تخریب در این محل صورت نگرفته و بسیار به ندرت بوده است.
تماسی نداشتم که جواب ندهم
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: روز گذشته خبری مبنی بر سرقت یکی از کتیبه‌های دارالاسلام شیراز منتشر و اعلام شد که من برای بیان جزئیات این رویداد پاسخی به تماس‌های خبرنگار این رسانه ندادم در صورتی که این موضوع کذب محض است و هیچ تماسی از سوی عوامل این رسانه با من گرفته نشده بود زیرا من تمام تماس ها را به واسطه حساسیت شغلم پاسخ می دهم.
او عنوان کرد: فلسفه کار من در آرامستان‌ها است و مردم روزانه به دلیل مشکلات اداری با من تماس می گیرند و با توجه به حساسیت این کار و شرایط روحی شهروندانی که تماس می گیرند همیشه تماس ها را پاسخ می دهم.
مدیرعامل سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری شیراز در بخش دیگری از سخنان خود گفت: دو هفته پیش جلسه ای با حضور معاون عمرانی و مدیرکل دفتر امور فنی استانداری فارس جلسه ای برگزار شد که نماینده اوقاف و میراث فرهنگی هم در این جلسه حضور داشتند.
اوقاف برای نجات دارالسلام همکاری کند
وی ادامه داد: در این جلسه گفتم که ساختمان های قبرستان دارالسلام شیراز نظیر ساختمان مشیری و چارطاقی عمدتا خشتی است و بناها از کاشی و سنگ ساخته شده و به دلیل اینکه جنس مصالح متفاوت است و در اثر مرور زمان دچار فرسایش شده و نیاز به بازسازی دارد و باید اداره کل اوقاف و امور خیریه بطور کامل این قبرستان را به شهرداری تحویل دهد که بازسازی و مرمت کامل آن انجام شود و اگر اینگونه نباشد این محل فرسوده و تا سالیان آینده کاملا تخریب می شود.
چراغی توضیح داد: مالکیت قبرستان دارالسلام متعلق به اوقاف است و شهرداری اگر بخواهد مرمت و مقاوم سازی کند باید اوقاف این مجموعه را به شهرداری واگذار کند تا زیر نظر میراث فرهنگی مرمت شود اما تاکنون هیچ بخشی از این قبرستان از سوی مالک که اوقاف است به شهرداری شیراز تحویل داده نشده است.
وی ادامه داد: اداره اوقاف در حال حاضر این قبرستان را با مساحت ۶.۸ هکتار در اختیار شهرداری قرار داده اما مالکیت آن با اوقاف است و اگر شهرداری در این مجموعه هزینه و آن را مرمت و بهسازی کند این امکان وجود دارد که اوقاف هر زمان که اراده کند مدیریت آن را در اختیار بگیرد.
چراغی عنوان کرد: شهرداری نمی تواند ۵۰ میلیارد تومان برای این قبرستان هزینه کند و بعد از تکمیل کار،اوقاف آن را در اختیار بگیرد.
وی اظهار داشت: این انتظار وجود دارد که این ملک بصورت اوقافی در اختیار شهرداری قرار گیرد و کاربری آن نیز همیشه قبرستان باقی بماند.
مدیرعامل سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری شیراز در پایان تاکید کرد: اگر اوقاف این مجموعه را در اختیار شهرداری قرار ندهد این قبرستان به مرور زمان دستخوش فرسایش و تخریب قرار خواهد گرفت.
رئیس شورای اسلامی شهر شیراز نیز دوشنبه در نشست خبری در ارتباط با مفقود شدن کتیبه باستانی در قبرستان دارالسلام،گفت: متولی این مجموعه تاریخی شهرداری شیراز است و در این زمینه باید توضیحات خود را ارائه دهد.
عبدالرزاق موسوی افزود: متولی قبرستان دارالسلام شهرداری و سازمان آرامستان‌ها، است اما از لحاظ باستان شناسی متولی کتیبه های قدیمی سازمان میراث فرهنگی است.
گفته می شود قدمت گورستان تاریخی دارالسلام شیراز به سده های اول هجری قمری و حتی پیش از اسلام می رسد.
این گورستان در خیابان سیبویه شیراز است.
۹۸۷۳ /۱۸۷۶
از محمدامین افشارپور
