جایزه نوبل ادبیات ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به نویسندگان لهستانی و اتریشی رسید

جایزه نوبل ادبیات به عنوان یکی از جوایز مطرح ادبی در سطح جهانی، سال گذشته به دلیل رسوایی اخلاقی و مالی در آکادمی سوئد؛ نهاد متولی تعیین برنده، سال گذشته اعطا نشد. امسال این جایزه به دو نویسنده اعطا شد و به این ترتیب نام اولگا تورکاچوک نویسنده و شاعر پنجاه و هفت ساله لهستانی به عنوان برنده نوبل سال ۲۰۱۸ و پیتر هاندکه شاعر هفتادو شش ساله اتریشی برنده نوبل ۲۰۱۹ اعلام شد.

اولگا تورکاچوک، نویسنده، شاعر و کنشگر اجتماعی و روشنفکر لهستانی است که در سال ۲۰۱۸ برنده جایزه بوکر بین المللی برای رمانی به نام پروازها شد، اثری که پیش از آن جایزه نایک/NIKE لهستان به عنوان مهم ترین جایزه ادبی این کشور را برای وی به ارمغان آورده بود. وی که دانش آموخته روانشناسی از دانشگاه ورشو لهستان است، برای لحن اسطوره ای آثارش شناخته می شود.

پیتر هاندکه، نمایشنامه نویس، داستان نویس و مترجم اتریشی است که پیش از این جوایز ادبی دیگری نظیر جایزه کافکا و جایزه گئورگ بوشر را از آن خود کرده است، از وی آثاری به زبان فارسی توسط علی اصغر حداد مترجم مطرح آلمانی به فارسی، برگردانده شده است.

در یادداشت کوتاه آکادمی سوئد دلیل برنده شدن این جایزه توسط هر یک از آنان اینگونه نوشته شده است: اولگا تورکاچوک برای بهره مندی از خیال انگیزی روایی که همراه با شورمندی درونی مظهر عبور از مرزهای یک نوع خاص زندگی است در آثارش. پیتر هاندکه برای خلق آثاری اثرگذار که همراه با نبوغی زبانشناختی محدوده و خاص بودن تجربیات بشری را کاویده است.

مبلغ نقدی این جایزه ۹ میلیون کرون سوئد (حدود ۹۰۰ هزار دلار آمریکا) ست و در مراسمی در استکهلم در ماه دسامبر (آذر/دی) همراه با لوح به برندگان اعطا می شود.

 آلفرد نوبل (۱۸۳۳ تا ۱۸۶۹) شیمی‌دان، مهندس، مخترع و تاجر سوئدی که برای کشف دینامیت و مالکیت کارخانه اسلحه سازی بوفور سوئد مشهور است؛ کمی قبل از مرگ در ۲۷ نوامبر ۱۸۹۵ سومین و آخرین وصیت نامه خود را نوشت و در آن تمام اموال و منافع حاصل از آن را به اهدای پنج جایزه نوبل در رشته‌های شیمی، فیزیک، زیست شناسی یا پزشکی، ادبیات و صلح اختصاص داد و به طور خاص وصیت کرده جایزه نوبل ادبیات به فردی داده شود که «شاهکارترین اثر را در سال گذشته در بهترین شکل ارائه داده باشد»؛ وی همچنین مسئولیت تعیین برنده هر یک از این جوایز را مشخص و آکادمی سوئد را نهاد مسئول انتخاب فرد برنده و اهدای این جایزه کرده است.

با وجود صراحت وصیت نامه نوبل، اولین جایزه در سال ۱۹۰۱ و ۵ سال بعد از درگذشت وی اهدا شد. برنده جایزه نوبل ادبیات هر ساله توسط کمیته نوبل انتخاب می‌شود.جایزه نوبل ادبیات از سال ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۷ در مجموع به ۱۱۴ نفر اعطا شده است. این جایزه در سال های ۱۹۱۴، ۱۹۱۸، ۱۹۶۵، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱، ۱۹۴۲ و ۱۹۴۳ اهدا نشده که پایگاه اطلاع رسانی نوبل ادبیات دلیل آن را شناخته نشدن اثری با مشخصات مدنظر دانسته است. به‌طور کلی جوایز نوبل طی سال‌های جنگ جهانی اول و دوم کمتر اعطا شده است.
آکادمی سوئد از اوایل سال ۲۰۱۸ با انواع رسوایی ها روبرو شد، ابتدا روزنامه های سوئدی به نقل از ۱۸ زن ژان کلود آرنو (Jean Cluad Arnault) همسر کاتارینا فراستنسون (Katarina Frostenson) شاعر معاصر سوئدی و عضو آکادمی را به آزار جنسی و دو مورد تجاوز متهم کردند.
اخباری نیز در مورد شفاف نبودن ارتباطات مالی باشگاه فرهنگی این زوج در شهر استکهلم و سوء استفاده‌های مالی آنها از منابع آکادمی منتشر شد که بعد از انتقادات فراوان در نهایت سارا دنیوس (Sara Danius) رئیس فعلی آکادمی در ماه مه ۲۰۱۸ (اردیبهشت ۹۷) اعلام کرد از وکلای آکادمی خواسته به این اتهامات رسیدگی کنند.
ادامه این وضع و سوگیری هر یک از اعضای آکادمی له یا علیه دو طرف ماجرا، موجب شد هشت نفر از ۱۸ عضو آکادمی از شرکت در جلسات و تصمیم گیری‌ها خودداری کنند.
در حالیکه بر اساس نظامنامه حضور ۱۲ نفر از اعضا برای انتخاب فرد جدید لازم است و با وجود ۱۰ نفر در آکادمی نه اتخاذ تصمیم های مهم ممکن است و نه پذیرش عضو جدید؛ زیرا اتخاذ تصمیم های بزرگ با اجماع ۱۲ نفر ممکن است و در نهایت جایزه نوبل ادبیات سال گذشته اعطا نشد و به همین دلیل قرار شد به جبران اعطانشدن جایزه نوبل ادبیات در سال گذشته، امسال (۲۰۱۹) دو جایزه به دو نفر داده شود.

کازوئو ایشی گورو نویسنده انگلیسی ژاپنی‌تبار آخرین فردی بود که در سال ۲۰۱۷ برنده جایزه نوبل شد. اسامی مهمی چون جرج برنارد شاو، هرمان هسه، توماس الیوت، ویلیام فاکنر، آلبر کامو، ساموئل بکت، پابلو نرودا، هاینریش بل،گابریل گارسیا مارکز، تونی موریسون، گونتر گراس، ارنست همینگوی، اورهان پاموک، دوریس لسینگ، هرتا مولر، ماریو بارگاس یوسا و آلیس مونرو در میان برندگان نوبل سال های قبل به چشم می خورد.