انرژی خورشیدی، از کالای لوکس تا ضرورتی اقتصادی  

سهم انرژی های تجدیدپذیر در سبد سوخت جهان هر روز بزرگتر می‌شود کشورهای جهان از سوخت‌های فسیلی و حتی هسته‌ای به سمت انرژی‌های پاک مانند انرژی باد و یا انرژی‌های خورشیدی می‌روند. 
 با این حال توجه به مسایل زیست‌محیطی و همچنین پایداری انرژی‌های تجدیدپذیر باعث شده تا در ایران نیز اگرچه دیرتر از کشورهای توسعه یافته،‌استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در دستور کار قرار گیرد، هر چند که همچنان این گروه از انرژی‌ها به عنوان منابعی لوکس به شمارمی‌آیند. 
این در حالی است که توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به دلیل آلایندگی بالای انرژی‌های فسیلی نه یک کار لوکس بلکه ضرورتی اجتناب ناپذیر است که جهان به سمت آن رفته و در ایران نیز چاره‌ای جز حرکت به سمت توسعه انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر ندارد.
بنابراین باید تلاش شود تا با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور و البته تکنولوژی‌های روز دنیا بهترین نوع از این انرژی‌ها انتخاب و در کشور توسعه داده شود. 
ایران در مدارهایی نزدیک به استوا قرار دارد و با توجه به بیابانی بودن بخش بزرگی از کشور، ‌در روزهای زیادی از سال می‌تواند گرمای خورشید را در دسترس داشته باشد. 
از همین رو،‌ کشورمان با وجود ۳۰۰ روز آفتابی از مجموع ۳۶۵ روز سال در بیش از دو سوم مساحت خود و متوسط تابش نور خورشید ۴/۵ تا ۵/۵ کیلووات ساعت بر متر مربع در روز، یکی از کشورهای با پتانسیل بالا در زمینه انرژی خورشیدی است.
با این حال این انرژی سهم کوچکی در تامین برق مورد نیاز کشور دارا است و برخی گران‌بودن تجهیزات اولیه برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی را دلیل این امر می‌دانند.
در پاسخ باید گفت، اگرچه در نگاه اول هزینه نصب سیستم‌های خورشیدی بر روی بام منازل مقرون به صرفه به نظر نمی‌رسد اما با گذشت زمان و به صفر رسیدن قبض برق منزل و حتی فروش برق مازاد به شبکه سراسری و کسب درآمد،‌ هزینه اولیه این سرمایه‌گذاری توجیه‌پذیر می‌شود. 
 اما این تمام ماجرا نیست. با فرض تامین هزینه‌های اولیه، در گام بعد و برای نصب سلول (پنل) های خورشیدی که از طریق آنها نور خورشید جذب شده و در نهایت تبدیل به برق می‌شود، ابتدا باید دید پشت بام خانه در چه موقعیتی قرار دارد زیرا اگر پشت بام به گونه‌ای است که به راحتی در طول روز نور خورشید به آن می‌تابد نصب سلول  خورشیدی مفید خواهد بود اما اگر در اکثر زمان‌ها پشت بام در سایه قرار می گیرد نصب سلول کاربردی ندارد.
البته در آپارتمان‌هایی که چند خانواده در آن زندگی می‌کنند، بهتر است با هماهنگی دیگر ساکنان از یک سلول مشترک استفاده شود زیرا این موضوع مقرون به صرفه‌تر خواهد بود.
نکته دیگر به جز آفتاب‌گیر بودن پشت بام، ‌استحکام ساختمان برای نصب تجهیزات و تعمیر اصولی پشت بام پیش از آغاز کار است. همچنین باید مطمئن بود که درآینده مانعی در برابر تابش نور خورشید بر روی آن ایجاد نخواهد شد.
با این حال پیش از نصب سلول خورشیدی باید میزان نیاز به انرژی برق محاسبه شده و بر اساس آن نسبت به خرید و نصب پنل خورشیدی اقدام شود،‌ اگرچه به شرط داشتن فضا و البته سرمایه لازم،‌ می‌توان برق بیشتری تولید کرد و به شبکه سراسری فروخت.
اما سوالی که مطرح می‌شود این است که برای استفاده از این انرژی خداداد در ابتدای راه چه میزان سرمایه مورد نیاز است. 
برآوردها نشان می‌دهد، برای تولید هرکیلو وات ساعت برق در نیروگاهی کوچک و البته با گارانتی 20 ساله، سرمایه ای بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان نیاز است که از محل صفر شدن قبض برق و البته فروش برق مازاد قابل بازگشت به دخل و خرج خانوارها است. 
تا آنجا که «جعفر محمدنژادسیگارودی» مدیرکل روابط عمومی سازمان ساتبا معتقد است در گذشته این سرمایه‌گذاری ظرف 2 سال برگشت داده می‌شد اما در سال‌های اخیر و به دلیل افزایش نرخ ارز و به دنبال آن افزایش هزینه تجهیزات مورد نیاز زمان بازگشت سرمایه، ۴ تا ۵ سال خواهد بود. 
وی افزود: درسال ۹۵ قیمت خرید برق از این نیروگاه‌ها چندان مورد رضایت مشترکان نبود و بر همین اساس وزارت نیرو مصوبه جدید خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر را صادر کرد و براساس این مصوبه قیمت خرید تضمینی برق بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ تومان در نظر گرفته شده است .
مدیرکل روابط عمومی ساتبا گفت: به رغم افزایش هزینه سرمایه‌گذاری اما تقاضا برای احداث این نوع نیروگاه‌ها با شیب ملایم وجود دارد.

البته برای رونق استفاده از انرژی خورشیدی،‌ وزارت نیرو تسهیلاتی نیز در نظر گرفته است که پس از نصب تجهیزات برای استفاده از تسهیلات اختصاصی وزارت نیرو باید با مراجعه به شرکت های توزیع برق یا ثبت نام از طریق آدرس پایگاه اطلاع رسانی سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق ایران، نسبت به بررسی مدارک ارائه شده اقدام کرده و پس از تایید مدارک، مجوزهای لازم را صادر خواهد شد. 
پس از ارائه مجوزها نیز شرکت های توزیع نسبت به عقد قرارداد خرید تضمینی برق تولیدی اقدام کرده و وبدین ترتیب افرادی که ساختمان خود را مجهز به سیستم خورشیدی کرده‌اند می‌توانند علاوه بر حذف قبض برق خود، برق تولیدی سلول خورشیدی خانه خود را به شبکه سراسری فروخته و درآمد مناسبی هم کسب کنند.
با توجه به این موارد اکنون مشخص است که همه مشترکان برق می‌توانند نیروگاه خورشیدی خانگی احداث کنند البته حجم نیروگاه، به کنتور خانه بستگی دارد. به طور مثال اگر برق خانه‌ای ۲۵ آمپر تکفاز باشد می‌توان یک نیروگاه ۵.۵ کیلوواتی احداث کرد که به ۵۰ مترمربع فضا در سقف‌های مسطح و یا شیب دار نیاز دارد.
آخرین گزارش سازمان ساتبا نیز نشان می‌دهد در حال حاضر ۳ هزار و ۲۸۶ نیروگاه‌ خورشیدی پشت‌بامی در ۲۹ استان کشور با مجموع ظرفیت ۳۴ مگاوات احداث و به بهره‌برداری رسیده که علاوه بر مشارکت در تامین برق کشور، باعث ایجاد اشتغال و محرومیت‌زدایی ساکنین مناطق محروم شده است.