سبک شمردن نماز شکل‌های مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها، تاخیر در خواندن نماز است.
توقف ناوگان حمل و نقل عمومی برای نماز و غذا از جمله حقوق مسافر است که اغلب رانندگان به این مهم توجه دارند و از طرفی دولت و برخی نهادهای عمومی نیز زیرساخت‌های لازم از جمله مجتمع‌های بین راهی را با ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی ایجاد می‌کنند.
در یکی از این سفرها از مبدا بیرجند به مقصد تهران، زمان حرکت ۱۲ و ۳۰ دقیقه ظهر تنظیم شده و مسافران همین ساعت در حالی سوار اتوبوس می‌شوند که صدای اذان از بلندگوهای پایانه مسافربری به گوش می‌رسد. (سفر واقعی و مربوط به یکی از روزهای شهریور است)
نیم ساعتی طول می‌کشد تا زمانی که تمام مسافران در جای خود نشسته و بعد از چک کردن بلیت‌ها توسط یکی از متصدیان اتوبوس حرکت می‌کند.
هنوز چند کیلومتری از شهر دور نشده که صدای یکی از مسافران بلند می‌شود «برای نماز ظهر کجا قرار است بیایستید؟» ولی پاسخی شنیده نمی‌شود.
یکی دیگر از مسافران در جوابش می‌گوید «احتمالا آرین‌شهر یا قاین نگه دارند» اتوبوس به آرین‌شهر می‌رسد در حالی که تابلویی از یک نمازخانه کوچک کنار جاده به چشم می‌خورد اما مسافران اجازه پیاده شدن را ندارند فقط راننده فلاکس را آب جوش و مقداری تنقلات از سوپرمارکت کنار جاده تهیه می‌کند و مجدد راه می‌افتد.
سفر ادامه دارد، چند ساعتی از اذان ظهر گذشته که اتوبوس از شهر قاین هم عبور کرده و به شهر گناباد نزدیک می‌شود اما باز هم خبری از توقف نیست؛ مجدد همان مسافر دغدغه‌مند صدایش را به نشانه اعتراض بلند می‌کند و چون پاسخی نمی‌شوند تصمیم می‌گیرد نزدیک‌تر رفته و مجدد سئوالش را از راننده بپرسد که راننده پاسخ می‌دهد هر جا مناسب باشد می‌ایستیم.
شاید بقیه مسافران هم در ذهنشان همین علامت سئوال به وجود آمده که مگر این چند مجتمع بین راهی که از آن گذشتیم مکان مناسبی برای نماز خواندن نبودند؟
اتوبوس به شهر بجستان نزدیک می‌شود و بالاخره راننده آنجا را مکان مناسبی برای توقف می‌یابد حالا ساعت ۱۶ و ۱۲ دقیقه را نشان می‌دهد و تقریبا پنج ساعتی از اذان ظهر گذشته است.
راننده زودتر از مسافران پیاده می‌شود و خود را به سوپرمارکت این توقفگاه می‌رساند.
صدای یکی از مسافران که گویا تجربه بیشتری در سفرهای جاده‌ای دارد به گوش می‌رسد که می‌گوید: این راننده‌ها معمولا با مغازه‌داران و رستوران‌های بین راهی توافق دارند و وقتی اینجا توقف کنند می‌توانند خریدهایشان را گاهی رایگان یا گاهی هم با تخفیف انجام دهند.
مسافران تلاش دارند زودتر نماز ظهر و عصرشان را اقامه کنند، چون بنا به توصیه راننده یک ربع دیگر باید سوار شوند.
سفر ادامه دارد و مجدد زمان به نماز مغرب و عشا نزدیک می‌شود مسافری بین مسیر پیشنهاد می‌دهد تا یک نفر اذان را بگوید شاید راننده متوجه شود و حداقل برای این وعده جای مناسبی را نگه دارد که نماز قضا نشود.
اما همچنان راننده به راهش ادامه می‌دهد و ساعت حدود ۲۲ و ۳۰ دقیقه است که مقابل یک رستوران بین راهی در روستایی به نام ابراهیم‌آباد نگه می‌دارد اینجا هم مسافران می‌توانند در فرصت اندک باقی مانده از وقت شرعی نمازشان را بخوانند و هم شام بخورند.
مسافران بعد از نماز وارد رستوران شده یک نفر راهنمایی می‌کند که همه در انتهای سالن بنشینند. پیشخدمت وقتی غذا را می‌آورد و سئوال می‌کند: «شما مسافران عمو حسن هستید؟ »که همه تایید می‌کنند.
اینجا بود که حرف آن مسافر مجدد تداعی می‌شود«این رانندگان معمولا با مغازه‌داران و رستوران‌های بین راهی توافق دارند».
هنگام سوار شدن اتوبوس برای تایید این حرف از راننده سئوال می‌کنم آیا دلیل خاصی دارد که بعد از گذشت کیلومترها راه اینجا توقف کردید و آیا امکانش نیست همان حوالی اذان نزدیک‌ترین مکان نگه دارید؟
راننده پاسخ می‌دهد برای ما ساعت مشخص می‌کنند که در همان ساعت خاص باید خود را به فلان پلیس راه برسانیم لذا فرصت نیست که یک جا برای نماز و یک جا برای شام توقف کنیم معمولا طوری برنامه حرکت را تنظیم می‌کنیم که در جای مناسب هم مسافر نمازش را بخواند و هم غذا سفارش دهد!
تنها نمازی که مسافران در این سفر تقریبا به موقع توانستند بخوانند نماز صبح روز بعد بود که به ترمینال جنوب تهران رسیده و آنجا این فریضه واجب را ادا کردند.
اما در ذهن آن دسته از مسافرانی که در تمام این سفر دغدغه قضا شدن نماز را داشتند این سئوال باقی ماند آیا نظارتی بر رانندگان هست تا به این حق مسافر احترام گذارند؟
نماز اول وقت، مهمترین حقوق مسافر
این سئوالی بود که خبرنگار ایرنا به عنوان یک مسافر این اتوبوس از مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی پرسید و جعفر شهامت پاسخ داد: رانندگان موظف هستند در مکان و زمان مناسب برای ادای فریضه نماز توقف کنند.
وی با تاکید بر اینکه قطعا به شکایت‌هایی که اعلام شود رسیدگی می‌کنیم افزود: البته بخش حمل و نقل از جمله رانندگان و شرکت‌ها توجیه شده‌اند که به عنوان حقوق مسافر برای نماز باید در مکان‌های مناسب توقف کنند.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی از مردم خواست اگر به موردی برخورد کردند حتما منعکس کنند و اظهار داشت: یکی از مهمترین اهدافی که راهداری در احداث مجتمع‌های بین راهی دنبال می‌کند همین مساله است که رانندگان بهانه‌ای برای توقف نکردن در وقت نماز نداشته باشند.
وی افزود: البته در برخی محورها از جمله محورهای کویری کمبود مجتمع‌های بین راهی را داریم اما در مسیر بیرجند- قاین تا مشهد اگر توقفی صورت نگیرد قطعا کوتاهی شده و شرکت مربوطه باید پاسخگو باشد.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی ادامه داد: یکی از مواردی که در کمیسیون‌های ماده ۱۱ و ۱۲ به آن رسیدگی می‌شود همین حقوق مسافر بوده که یکی از مهمترین حقوق مسافر توقف در زمان و مکان مناسب برای نماز است.
وی یادآور شد: حتی اگر مکان مشکل داشته باشد که راننده برای نماز نگه ندارند باز هم باید شرکت حمل و نقل جوابگو باشد.
وضعیت نمازخانه‌های بین راهی استان خوب است
مسئول ستاد اقامه نماز خراسان جنوبی نیز بر قاطعیت مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در برخورد با این بی‌تفاوتی رانندگان صحه گذاشت و به خبرنگار ایرنا گفت: بدون هیچ تعارف مدیرکل راهداری استان هر زمانی که متوجه شود راننده‌ای در بحث اقامه نماز اول سفرهای جاده‌ای کوتاهی کرده فوق‌العاده برخورد می‌کند.
حجت الاسلام حسین کمیلی با بیان اینکه در حال حاضر وضعیت نمازخانه‌های بین راهی استان خوب بوده و بهانه‌ای برای نبودن مکان مناسب نیست، معتقد است که مسافران اتوبوس‌ها باید مطالبه‌گر بوده و اگر راننده‌ای برای نماز اول وقت جای مناسب توقف نکرد حتما به مراجع ذیربط اطلاع دهند.
وی نقش رسانه‌ها را در فرهنگ‌سازی برای اهمیت دادن به نماز اول وقت، حتی در سفرهای جاده‌ای تاثیرگذار دانست و گفت: چقدر خوب است که یک خبرنگار در چنین سفری حضور داشته و توانسته است این مشکل را مستند کند قطعا فرهنگ‌سازی رسانه‌ها در اهمیت دادن به نماز اثرگذار خواهد بود.
مسئول ستاد اقامه نماز خراسان جنوبی افزود: در مسیر بیرجند به سمت زاهدان از لحاظ کمی تعداد نمازخانه‌ها مناسب است و از لحاظ کیفی نیز فقط مسجد چهارده معصوم نزدیک نوفرست گاهی با قطع آب مواجه می‌شود که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان پیگیر رفع مشکل آن است.
وی با اشاره به مطلوب بودن وضعیت کمی نمازخانه‌های بین راهی در مسیر بیرجند – مشهد نیز اظهار داشت: به طور متوسط در این مسیر هر ۳۰ کیلومتری یک نمازخانه وجود دارد که از نرمال کشوری نیز بالاتر است.
کمیلی اضافه کرد: در مسیر طبس به تهران نیز نمازخانه‌ها وضعیت خوبی دارد فقط در فاصله خور تا دیهوک نمازخانه بین راهی نیست که رانندگان معتقد از مکان‌های موجود در روستاها اطراف جاده استفاده می‌کنند.
وی بیان کرد: در فاصله طبس به سمت خور بیابانک نیز وضعیت خوب است فقط سه راهی جعفری نمازخانه و سرویس بهداشتی خوبی نداشت که با پیگیری‌های انجام شده نواقص رفع و در آخرین بازدید وضعیت مطلوب گزارش شد.
رانندگان بی‌تفاوت معرفی شوند
مسئول ستاد اقامه نماز خراسان جنوبی گفت: اگر در مسیر سه راهی راهداران به سمت کرمان نیز مجتمع خدماتی رفاهی آستان قدس احداث شود دیگر هیچ بهانه‌ای در بحث زیرساختی برای توقف نکردن رانندگان وجود نخواهد داشت.
وی عنوان کرد: با این حال مسافران می‌توانند در صورتی که با مقاومت رانندگان و توقف نکردن برای نماز اول وقت مواجه شدند با اعلام شماره اتوبوس و ساعت حرکت به سامانه ۱۰۰۰۰۳۲۴۲۴۴۰۹ اطمینان حاصل کنند که حتما پیگیری می‌شود.
کمیلی با تاکید بر اینکه برخوردهای قانونی محکم و سریع انجام می‌شود اظهار داشت: ساماندهی این وضع فقط به همت مردم بستگی دارد که حساسیت بیشتری نسبت به موضوع نماز نشان دهند.
وی یادآور شد: تمام رانندگان جاده‌ای قبل از دریافت گواهینامه در بین آموزش‌های اجباری یک ساعت در خصوص اهمیت نماز، اسرار نماز و احکام آن آموزش می‌بینند که این مهم با همکاری اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان انجام می‌شود.
خراسان جنوبی و شهر بیرجند در مهرماه سال ۱۳۸۹ میزبان نوزدهمین اجلاس سراسری نماز و با شعار نماز، مسجد، خانواده، بود.
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در پیامی به این اجلاس تاکید کردند: پدید آوردن هویتی به نام مسجد، نخست در قبا و سپس در مدینه، در شمار زیباترین و پرمغزترین ابتکارهای اسلام در آغاز تشکیل جامعه اسلامی است. در مسجد اسلامی، شور و بهجت عبادت خالص با نشاط زندگی پاک و خردمندانه و سالم، در هم می‌آمیزد و فرد و جامعه را به طراز اسلامی آن نزدیک می‌کند. مسجد، مظهر آمیختگی دنیا و آخرت و پیوستگی فرد و جامعه در دیدگاه و اندیشه مکتب اسلام است.
امید است با تاسی از این پیام مهم و قدرشناسی برای میزبانی آن اجلاس سراسری، در مساجد و نمازخانه‌های بین راهی جاده‌ها بیش از پیش به نماز و عبادت توأم با شور و نشاط وتوجه کرد تا غبار بی‌تفاوتی از ستون دین برداشته شود.
