به گزارش خبرنگار ایرنا، سال ۱۹۴۵ و شکست نهایی فاشیسم و تاسیس سازمان ملل متحد شروع نظم بین المللی قانون‌محور بود که در آن قدرت های جدیدی ظهور کردند. پیدایش قدرت های نوظهور، یکـی از مشخصـه های مهم نظام بین الملل در روزگار جدید است. ظهور قدرت هایی مانند چین و هند و بازگشت روسیه به صحنه بین الملل شرایط ژئوپولتیکی سیاست جهانی را تغییر داده است یکی از مختصات دوران انتقالی نظام بین الملل برقراری نسبت تازه میان دو حوزه منطقه ای و جهانی است و گرایش به منطقه‌گرایی و افزایش نهادها و سازمان‌های منطقه ای، از ویژگی‌های بارز دوره انتقالی حاکم بر روابط بین الملل است.
قطب‌های قدرت جدیدی در جهان ظهور کرده است و هر یک خواهان بخشی از قدرت را در نظام بین الملل هستند و آمریکا خواسته یا ناخواسته مجبور است بخشی از نظام بین الملل را به این کشورها واگذار کند. در این میان دولت دونالد ترامپ تمایل زیادی به خروج از تعهدات بین المللی چه در مورد نهادها و چه در حوزه های نفوذ دارد.
خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه و خیانت به کردهایی که متحد غرب بودند، نشانه ای روشن از رویکرد ترامپ بود. اگرچه چند روز پس از حمله نیروهای ترکیه به کرد های سوریه لیندسی گراهام، سناتور ایالت کارولینای جنوبی که از اولین کسانی بود که تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا برای خروج نیروهای نظامی این کشور از سوریه را به شدت مورد انتقاد قرار داد، اعلام کرد ترامپ آماده استفاده از نیروی هوایی آمریکا در منطقه غیرنظامی در اشغال نیروهای بین المللی بوده است و به کارگیری نیروی هوایی می‌تواند جلوی گسترش نیروهای داعش در منطقه را بگیرد.
اما خروج آمریکا در زمان حساس و مهمی برای خاورمیانه صورت گرفت؛ بسیاری از تحلیلگران تحولات هفته گذشته سوریه را به پایان رهبری منطقه ای ایالات متحده و حتی پایان سلطه جهانی آمریکا تعبیر کردند. حتی یکی از مفسران در وبسایت هیل خروج نیروهای آمریکایی را به عقب‌نشینی بریتانیایی‌ها از شرق سوئز در ۱۹۸۶ که نقطه عطفی در تاریخ بود، مقایسه کرده است.
البته پیشتر، باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا در سال ۲۰۱۱ در تمرکز سیاست های خود چرخشی از جنوب آسیا و خاورمیانه به آسیای شرقی داشت، اما اوباما به تعهدات بین المللی خود پایبند بود و نیروهای خود را در خاورمیانه حفظ کرد.
اما دولت ترامپ با خروج از پیمان‌هایی چون توافق آب و هوایی پاریس، توافق هسته ای برجام، پیمان تجارت آزاد دو سوی اقیانوس آرام (تی پی پی)، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و یونسکو و پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد به نوعی اعلام کرده که تمایل دارد از نظم کنونی جهانی خارج شود. تحولات سوریه نیز نشانه‌ای از انزوای بیشتر آمریکا است.
بسیاری از تحلیلگران اتفاقات اخیر را فرصتی برای گسترش نفوذ روسیه در خاورمیانه دانسته‌اند روسیه از زمان مداخله در سوریه در سال ۲۰۱۵ سیاست پیچیده ای را در پیش گرفته است در حالی که آمریکا درگیر تنش‌ها با ایران بود پوتین محتاطانه روابط صمیمانه با بازیگران اصلی منطقه ای از جمله رژیم صهیونیستی، ایران، ترکیه، عربستان سعودی، امارات و مصر بر پایه منافع مشترک در مقابله با تروریسم، فروش اسلحه و تولیدات نفت و گاز را پیش برده است. اکنون نفوذ روسیه در خاورمیانه افزایش یافته و این تا حدودی از اشتباهات استراتژیک ایالات متحده و از توانایی‌های دیپلماتیک پوتین ناشی شده است.
بسیاری از تحلیلگران غربی معتقدند که قدرت آمریکایی‌ها در حال افول است و مدعی هستند قدرت از مغرب زمین در حال رفتن به سمت مشرق زمین است. چین قدرتی در سطح بین المللی محسوب می‌شود و آمریکا و غرب نمی‌توانند این قدرت را مهار کنند یا آن را در نظر نگیرند. بسیاری از معادلات در سطح بین المللی بدون حضور فیزیکی و غیرفیزیکی چینی‌ها قابل حل شدن نیستند.
دولت شی جین پینگ رئیس جمهور چین دارای موشک‌های زمین به هوا، موشک‌های پرتاب‌شونده از روی زیردریایی و بمب‌افکن‌های پیشرفته است و این سلاح ها آماده مقابله با هر دشمن احتمالی از جمله آمریکا هستند. نیروهای نظامی پکن در خشکی، دریا و هوا و فضا توانایی رقابت با هر نیروی نظامی‌ای در جهان را دارند. از سال ۲۰۰۰ اقتصاد این کشور از کشورهایی چون ایتالیا، فرانسه، بریتانیا، آلمان و ژاپن پیشرفت بیشتری داشته و به دومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شده است. اکنون چین در تولید، قدرت برتر جهان به‌شمار می‌رود.
از دیدگاه بسیاری از صاحبنظران، نظم نوین جهانی در حال شکل گیری توسط قدرت های نوظهور است و قدرت های نوظهور قطعا خواهان نوع جدیدی از حکمرانی جهانی هستند. مدعیان اصلی در صحنه جهانی، ایالات متحده، چین، روسیه و اروپا و متحدان آنها همگی در شرایط نسبتا مشابهی هستند، اما توانایی هر یک از این قدرتها برای شکل دادن و رهبری نظم جهانی در قرن ۲۱ احتمالا در حال تغییر است.
گرچه آمریکا هنوز قدرتمندترین کشور جهان به شمار می رود اما اقدامات دونالد ترامپ باعث شده است تا گمانه زنی های بسیاری در مورد پایان یافتن سلطه جهانی ایالات متحده آمریکا مطرح شود. اگر بتوان گفت که چنین چیزی اتفاق افتاده است، این تغییر بزرگ از زمان ترامپ آغاز نشده بلکه مربوط به ریاست جمهوری جورج هربرت بوش در سال های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۳ میلادی است. بوش با اعلام پیروزی در جنگ سرد و وعده صلح داخلی از طریق کاهش هزینه های نظامی، به این استدلال کمک کرد که هژمونی جهانی آمریکا و ابرقدرت بودن انحصاری این کشور رو به پایان است.
نظر شما