به گزارش خبرنگار ایرنا، سیاست های اخیر دولت آمریکا در خروج از معاهدات و پروتکل‌های بین المللی، آژانس های سازمان ملل، جنگ تجاری با کشورها و وضع تحریم همه جانبه بر سایر کشورها، تهدیدی جدی علیه اصول سازمان ملل متحد است. اقدامات یکجانبه گرایانه آمریکا دوام و اثرگذاری سازمان‌ها و نهادهای بین المللی را با مخاطره جدی مواجه ساخته است.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در سفر به باکو و در جمع خبرنگاران چندجانبه‌گرایی را در جهان بشدت از سوی آمریکا در معرض خطر دانست. او قبل از اجلاس سران و نخست وزیران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، جلسه وزرای خارجه این کشورها در باکو برگزار می شود، افزود: بیشتر تمرکز ما بر روی چندجانبه گرایی است و علت اصلی این جنبش تقویت چندجانبه گرایی خواهد بود. لازم است کشورها مبنای دیپلماسی و مبنای چندجانبه گرایی را مورد توجه قرار دهند.
چندجانبه گرایی در سال‌های پس از فروپاشی شوروی سابق اهمیت ویژه‌ای پیدا کرد و به طور جدی در روابط بین الملل مطرح شد. قواعد چندجانبه‌گرایی و نهادهای سازمان یافته موجب شدند که پس از بحران فروپاشی شوروی ثبات برقرار شود در حقیقت قواعد و نهادهای مزبور به ایفای نقش مهم خود در اداره تحولات گسترده منطقه ای و جهانی در نظام بین الملل پرداختند. چرا که با پایان جنگ سرد شرایط امنیتی برای جهان تغییرات زیادی کرده بود و کنترل موثری بر روی حجم بالای تسلیحات موجود در جهان وجود نداشت. از جهاتی شرایط آن روز را می‌توان با شرایط کنونی مقایسه کرد. فروش بالای تسلیحات نظامی در سال‌های اخیر بار دیگر لزوم رعایت قوانین سابق و وضع قوانینی جدید برای کنترل این سلاح‌ها را بیشتر می‌کند.
گذشته از این با توجه به بحران هایی که امروز جهان با آن روبرو است همکاری کشورها در حوزه‌های امنیتی، محیط زیستی موضوعی حیاتی است ولازم است که بازیگران جهانی برای حل معضلات امنیتی در حال و آینده بیش از پیش به هم نزدیک شوند. چرا که حل چنین بحران‌هایی از توان یک بازیگر خارج است.
نفی چندجانبه گرایی توسط دولت کنونی آمریکا و سرباز زدن از پذیرفتن حکومت قانون جهانی به همراه اقدامات یکجانبه این کشور علیه کشورها، یکی از بزرگترین تهدیدات علیه امنیت و ثبات را ایجاد کرده است.
نگاهی تاریخی به شکست یکجانبه گرایی (اسموت هاولی را به یاد داشته باشیم)
در سال ۱۹۲۹ میلادی، کنگره آمریکا، قانون اسموت هاولی را تصویب کرد که بر اساس آن، بالاترین تعرفه‌های تاریخ آمریکا بر واردات کالا از خارج وضع شد. هربرت هوور رئیس‌جمهور وقت آمریکا، با شعارحمایت از تولیدات داخلی و اشتغال کشاورزان آمریکا، در سال ۱۹۲۸ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شد و اقدامات او عامل مهمی در رکود اقتصاد جهانی ۱۹۲۹-۱۹۳۹ بود. کنفرانس اقتصاد جهانی جامعه ملل در سال ۱۹۲۷ در ژنو تشکیل شد و همه دولت‌ها را به کنار گذاشتن تعرفه‌ها و تقویت تجارت بین‌المللی برای رشد اقتصادی دعوت کرد و ۱۰۲۸ اقتصاددان آمریکایی هم در مخالفت با سیاست محدودسازی تجاری به هوور نامه نوشتند. ولی هوور تحت فشار مجلس، مالیات واردات به میزان ۵۹ درصد بر کالاهای مشمول تعرفه را اجرایی کرد.
این اقدام آمریکا واکنش تلافی جویانه دیگر کشورها در وضع تعرفه‌ها را به دنبال داشت، تصمیم هوور اگرچه در ماه‌های اول، نشان از افزایش اشتغال و تولید داشت، اما به سرعت به کاهش ۶۱ درصدی صادرات آمریکا و سقوط تولید ناخالص داخلی به کمتر از نصف، ظرف ۴ سال پس از آن منجر شد.
نرخ بیکاری که در زمان تصویب تعرفه در حد ۸ درصد بود، ۳ سال بعد به ۲۵ درصد جهش پیدا کرد. بسیاری از تاریخ‌نویسان و اقتصاددانان معتقدند، قانون اسموت هاولی و سیاست یکجانبه‌گرایی آمریکا در این دوره، که باعث شد تجارت جهانی ۳۳ درصد کاهش یابد، عامل اصلی در تشدید و ادامه رکود اقتصادی جهانی بود و زمینه را برای جنگ جهانی دوم در پایان دهه ۳۰ فراهم ساخت.
دونالد ترامپ در مورد تحمیل تعرفه‌هایی به چین و مکزیک نیز بسیار سخن گفته است. منتقدان او اشاره می‌کنند: «اسموت هاولی را به یاد داشته باشیم.»
امروز جهان بار دیگر با یکجانبه گرایی پوپولیستی مواجه است جریانی که به مقابله به توافقنامه های جهانی برخاسته است. مقابله با پیمان تغییرات اقلیمی پاریس، آغاز جنگ تجاری، خروج از نفتا، اخلال در تجارت جهانی و نقض قواعد سازمان جهانی تجارت، اعلام بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی برخلاف قطعنامه ها و مصوبات سازمان ملل، تصمیم به انتقال سفارت خود از تل آویو به این شهر مقدس و خروج از توافق برجام که توافقی بین المللی و متکی بر قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل محسوب می‌شود.
این جریان مشخصاً حقوق مردم دیگر کشورها را زیر پا می‌گذارد، به شرایط زیست و محیط کسب و کار جهانی، آسیب می‌زند و با راه‌اندازی جنگ تجاری جهانی، زمینه رکود جهانی را فراهم می‌کند که خود تهدیدی برای امنیت جهانی است.
با روی کار آمدن دولت ترامپ در سال ۲۰۱۷، ما دائماً شاهد اقداماتی این چنینی بوده ایم که همگی برخلاف تعهدات یک عضو شورای امنیت سازمان ملل است. یکجانبه گرایی آمریکا در سطح بین الملل و خروج از معاهدات مهم بین المللی خطری بزرگ برای صلح و امنیت جهانی است چرا که این کشور رویه‌ها و نهادهای بین المللی که طی قرن اخیر بوجود آمده اند را تضعیف کرده است ولی تبعات یکجانبه گرایی در نهایت همانند بومرنگی ممکن است به خودآمریکا بازگردد در آن زمان ممکن است دیگر ترامپ در قدرت نباشد ول میراث داران وی با این تبعات روبرو شوند.
نظر شما