مطابق ماده ۴ طرح ساماندهی صنعت خودرو، تعرفه واردات خودروهای برقی و هیبریدی صفر خواهد شد. برخلاف ادعای سازگاری با محیط زیست ناشی از اجرای این ماده توسط برخی موافقان این طرح، بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد تصویب این ماده نه تنها کمکی به کاهش آلودگی محیط زیست نمی‌کند بلکه بستری برای کسب منافع شخصی برخی واردکنندگان خاص را فراهم خواهد کرد.
کشورهای جهان با توجه به نگرانی‌های موجود در ارتباط با آلودگی محیط زیست ناشی از توسعه صنعت خودرو، در سال‌های اخیر به سمت تولیدات با آلایندگی کمتر حرکت کرده‌اند. در بسیاری از استانداردهای خودروسازی به ویژه در استانداردهای اروپایی، کیفیت خودروها در بحث آلایندگی محیط زیست باید به اندازه تولید و توسعه کمی خودروها مورد اهمیت واقع شود. از این رو توسعه خودروهای برقی و هیبریدی در دستور کار برخی کشورهای پیشرفته دنیا قرار گرفته است.
مسئولان کشور ما نیز با توجه به رویکرد برخی کشورهای بزرگ اروپایی در توسعه سریع خودروهای الکتریکی، به دنبال توسعه این نوع خودروها در کشور هستند. این رویکرد در تصویب ماده ۴ طرح ساماندهی صنعت خودرو خود را نشان می‌دهد، به‌طوری‌که برای توسعه این نوع خودروها، تعرفه واردات خودروهای برقی و هیبریدی را صفر کرده‌اند. موافقان این ماده ادعا می‌کنند که واردات آزادانه خودروهای برقی و هیبریدی می‌تواند منجر به کاهش آلودگی محیط زیست شود و حال باید بررسی کرد که این ادعا چقدر واقعیت دارد؟
- مزیت اقتصادی خودروهای بنزینی نسبت به خودروهای الکتریکی برای صاحبان خودرو
با توجه به هزینه پایین سوخت بنزین و گازوییل در کشور و از طرفی هزینه هنگفت شارژ، تعمیر و نگهداری قطعات برقی این خودروها، صاحبان خودرو ترجیح می‌دهند از خودروهای با سوخت فسیلی استفاده کنند. لذا کارکرد خودروهای هیبریدی همانند خودروهای بنزینی خواهد بود و به عبارتی خودروهای هیبریدی از نظر تولید آلاینده‌ها و مصرف سوخت، تفاوت چندانی با خودروهای معمولی ندارند.
اینکه کشورهای اروپایی به دنبال توسعه خودروهای الکتریکی هستند، به این دلیل است که هزینه سوخت فسیلی و شارژ الکتریکی در ایران و اروپا کاملاً متفاوت است. قیمت هر لیتر بنزین در کشورهای اروپایی بین ۱.۵ تا ۲ دلار است که این قیمت در ایران به حدود ۰.۲ دلار می‌رسد؛ یعنی هزینه هر لیتر بنزین در اروپا حدود ۸ تا ۱۰ برابر ایران است.
ازطرفی نتیجه یک تحقیق میدانی اقتصادی در کشور آمریکا که ازلحاظ وضعیت منابع سوخت فسیلی به ایران نزدیکتر بوده، حاکی از آن است که استفاده از خودروهای بنزینی برای صاحبان خودرو به‌صرفه‌تر از خودروهای برقی است. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که تنها هزینه تأمین انرژی خودروهای برقی در ۲۵ مایل (۴۰ کیلومتر) ۳.۶ دلار و هزینه کل (سوخت، نگهداری، تعمیرات و غیره) خودروهای بنزینی در همین مسافت حدود ۲.۲ دلار خواهد شد.
با توجه به اینکه متوسط قیمت هر لیتر بنزین در آمریکا ۰.۷ دلار و از طرفی زیرساخت‌های استفاده از خودروهای برقی در ایران بسیار ضعیف‌تر از آمریکا است، لذا استفاده از خودروهای بنزینی در ایران نسبت به آمریکا به مراتب از خودروهای الکتریکی به‌صرفه‌تر خواهد بود. بنابراین نباید با مقایسه نادرست ایران با اروپا، به‌دنبال واردات آزادانه این خودروها با هدف توسعه این خودروها بود، چراکه مزیت اروپا در استفاده از خودروهای الکتریکی اما مزیت ایران در استفاده از خودروهای بنزینی است.
- توسعه دور از انتظار خودروهای الکتریکی در کشور
همان‌طور که بیان شد، هزینه خودروهای برقی و هیبریدی با توجه به هزینه اولیه خرید، هزینه شارژ و تعمیر این خودروها و همچنین نبودن زیرساخت‌های اجرایی لازم، در کشور ایران بسیار بالا خواهد بود. بنابراین امکان توسعه خودروهای الکتریکی به تعداد بالا در شرایط فعلی به منظور کاهش آلودگی‌های محیط زیست در کشور فراهم نخواهد بود.
متوسط قیمت خودروهای برقی و هیبریدی حدود ۳۰ هزار دلار است که با ورود به داخل کشور، هزینه خرید آن برای مصرف‌کننده حداقل ۴۰۰ میلیون تومان خواهد شد. درصورتی‌که خودروهای الکتریکی بخواهند تأثیری در کاهش آلودگی هوا داشته باشند، لازم است جایگزین خودروهای آلاینده و پرمصرف شوند. این بدین معناست که یک خودروی ۴۰۰ میلیونی باید جایگزین خودروهای پرتردد شهری که عمدتاً در بازه قیمتی ۵۰ میلیون تومان هستند، شود. بنابراین با توجه به هزینه کمتر خودروهای بنزینی و قدرت خرید عموم مردم، انتظار جایگزینی این خودروها بسیار نابجا خواهد بود.
بنابراین با توجه به هزینه پایین سوخت فسیلی در ایران و پرخرج بودن تعمیر و نگهداری قطعات الکتریکی، صاحب خودرو مصرف سوخت فسیلی را ارجح دانسته و لذا نقش خودروهای هیبریدی و برقی در آلایندگی تفاوت چندانی با خودروهای سوخت فسیلی نخواهد داشت.
- چرا واردات خودروهای برقی و هیبریدی؟!
درصورتی‌که فرض شود توسعه این خودروها باعث کاهش آلودگی‌های محیط زیست می‌شود، سؤال اینجاست که چرا به سمت تولید داخل این خودروها حرکت نمی‌شود؟ به‌طوری‌که ساخت و تولید داخلی این نوع خودروها توسط نهادهای دانشگاهی و دانش‌بنیان به اثبات رسیده و به مرحله اجرا نیز درآمده است. لذا با فرض پذیرش توسعه خودروهای برقی در کشور لازم است که رویکرد سیاستی در شرایط فعلی به‌سمت تولید داخل برود نه واردات. پس چرا به‌نحوی برنامه‌ریزی نشده است که این نوع خودروها در داخل کشور به تولید انبوه برسند؟
ازطرفی قبل‌تر نیز بیان شد که متوسط قیمت هر خودرو برقی و هیبریدی حدود ۳۰ هزار دلار است که این میزان بیش از ۱۵ برابر ارز لازم برای تولید هر خودرو داخلی است. در شرایطی که تأمین ارز برای مواد اولیه واحدهای تولیدی با مشکل روبرو است، عدم دریافت حقوق ورودی از این خودروها، زمینه را برای تسهیل واردات و ارزبری قابل توجه ناشی از آن فراهم می‌کند که این مسئله در تضاد کامل با سیاست‌های کلی نظام و سیاست‌های دولت درخصوص کنترل خروج ارز و مدیریت هدفمند واردات خودروها است.
بنابراین با توجه به بررسی ادعای کاهش آلودگی محیط زیست و اثبات نادرستی این ادعا و همچنین سود بالای واردات این خودروهای گران‌قیمت به‌نظر می‌رسد که بیشتر از آن‌که هدف، سازگاری با محیط زیست باشد؛ کسب منافع شخصی برخی واردکنندگان خاص است. لذا می‌توان گفت که این ماده پوششی برای واردات خودروهای لوکس و ابزاری برای کسب سودهای کلان از این مسیر خواهد بود.
نظر شما