دغدغه‌های محیط زیست خراسان شمالی از زبان دوست‌داران طبیعت

به گزارش ایرنا، دوست داران طبیعت در خراسان شمالی معتقد هستند که تاکنون ظرفیت های تشکل های زیست محیطی در استان مورد غفلت واقع شده و از آن به خوبی استفاده نشده است.

بلااستفاده شدن سایت نگهداری و تکثیر یوزپلنگ نر در میاندشت جاجرم، کمک به تکمیل مجموعه چند منظوره پارک پردیسان بجنورد، جلوگیری از افزایش برداشت غیرمجاز از سرب و روی از معدن آلبلاغ شهرستان اسفراین و برخورد با قرق های اختصاصی از جمله مواردی است که سبب انتقاد فعالان این عرصه شده است.

ایجاد قرق‌های اختصاصی در شهرستان جاجرم از این رو مورد گلایه دوستداران طبیعیت قرار گرفته که سبب بروز تهدیدهای متعدد برای گونه‌های جانوری و گیاهی و آب این مناطق است.

برخی از دوستداران طبیعت در خراسان شمالی معتقدند: شمار زیادی از قوچ و میش هایی که از استان گلستان به منطقه قرخود شهرستان مانه و سملقان می آیند، شکار می شوند و به پارک ملی گلستان بازنمی گردند.  

رئیس ستاد مردمی توسعه خراسان شمالی بر این باور است که قرق های مشکوک اختصاصی با چراغ سبز حفاظت محیط زیست در کوه بهار و ازوم در شهرستان جاجرم ایجاد شده،  که سبب نگرانی است.

دکتر محمدحسین انصاری مود معقتد است: صدور مجوزهای مستمر برای گردشگری با ماشین های شاسی بلند در زیستگاه های طبیعی استان که از جمله عوامل بروز تهدیدهای جدی در زیست بوم ها به شمار می آید که متاسفانه با چراغ سبز حفاظت محیط زیست انجام می شود.

وی با گلایه از ضعف در عملکرد حفاظت محیط زیست استان، برداشت های غیرمجاز از معدن سرب و روی در شهرستان اسفراین گفت: مهار نشدن  بهره برداری غیرمجاز و لجام گسیخته از معدن پارک ملی ساریگل، یعنی زیستگاهی که مرگ و میر دسته جمعی تعداد زیادی از حیات وحش را در پرونده خود دارد و بسیار آسیب پذیر شده، بسیار مخاطره آمیز است.

رئیس هیات مدیره جمعیت دوست داران کره زمین در خراسان شمالی اظهار داشت: ضعف در عملکرد مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان تا بدان حد است که طبق نظر مسئولان محیط زیست استان گلستان، قوچ و میش و آهوانی که از شمال پارک ملی گلستان برای چرا به سمت پارک ملی قرخود در خراسان شمالی حرکت می کنند، سرنوشت غم انگیز شکار در انتظار آنان است.  

وی افزود: زیست بوم های طبیعی این استان به لحاظ بهره مندی از اقلیم متنوع کوهستانی، بیابانی و دشت، مجموعه ای از گونه های جانوری و گیاهی ارزنده و کم نظیر است به همین لحاظ باید همواره مورد توجه و مراقبت ویژه قرار داشته باشد تا علاوه بر پایداری همه جانبه زیست محیطی، نقش خود را در ادامه حیات نسل های کنونی و آینده به منظور معیشت جوامع محلی، اشتغال زایی، تولید، گردشگری و اکوتوریستم ایفا کند.

انصاری مود گفت: یوزپلنگ، پلنگ، قوچ اوریال، هوبره عقاب شاهی، عقاب طلایی، کرکس مصری از جمله جانوران و پرندگان ارزشمندی هستند که در زیستگاه های طبیعی استان زندگی می کنند اما بسیاری از آنان حال و روز خوبی ندارند.

وی اظهار داشت: ادامه حیات یوزپلنگ طبق نظر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN)، با وضعیت بحرانی روبه رو است تا چند سال قبل، این گونه ۱۰تا ۱۲ قلاده بود اما در سال گذشته تنها یک قلاده مشاهده شد و پس از مدتی خبر رسید که یک قلاده یوزپلنگ در سانحه تصادف در جاده سنخواست به جاجرم تلف شده است، امسال هم خبری از مشاهده یوزپلنگ در این استان منتشر نشده است که این موضوع نگران کننده است.

رئیس ستاد مردمی توسعه خراسان شمالی تصریح کرد: جمعیت قوچ اوریال که یکی از نمادهای شاخص جانوری شمال شرق کشور است، با تهدید جدی روبه رو است، کرکس مصری هم در ردیف پرندگان در حال انقراض است هوبره و عقاب شاهی هم در لیست گونه های آسیب پذیر قرار گرفته اند.

بی مهری به محیط بانان

مدیرعامل سازمان مردم نهاد دوست داران طبیعت سبز کره زمین در خراسان شمالی هم گفت: یک عامل مهم که سبب شده تا شاهد این وضعیت تاسف بار و مخاطره آمیز در مناطق چهارگانه تحت مدیریت محیط زیست استان باشیم، بی مهری نسبت به محیط بانان است که انگیزه کاری را از آنان به شدت کاهش داده است.

سید حمید کشمیری اظهار داشت: تخریب و جزیره ای شدن زیست بوم ها به خاطر جاده سازی، اجرای طرح های عمرانی فاقد پیوست زیست محیطی و برتری دادن جنبه های اقتصادی به پایداری محیط زیست و بی اعتنایی به اصول و موازین توسعه پایدار و آمایش سرزمین از دیگر علت ها است.

وی افزود: سایت گردشگری و نگهداری و تکثیر یوزپلنگ آسیایی در میاندشت جاجرم، در دهه ۸۰ با هزینه فراوان ایجاد شد اما نه تنها این هدف محقق نشد بلکه با تحویل تنها یوز ساکن در این مرکز به سازمان محیط زیست پرونده این پروژه مولد اشتغال و پشتوانه حفظ یوزپلنگ به طور کامل بسته شد.

وی گفت: یکی دیگر از مراکز علمی و فرهنگی و گردشگری، منطبق با معیارهای زیست محیطی، پارک طبیعی پردیسان واقع در منطقه باباامان بجنورد است که متاسفانه نه تنها پروژه کامل نشد بلکه مستحدثات آن که با هزینه هنگفت ساخته شده بود، ناتمام رها شد.

کشمیری خاطرنشان کرد: پس از انتقال گوزن های زرد از این سایت به سازمان حفاظت محیط زیست، و نیز مرگ و میر بسیاری از جانوران در آن، این مجموعه ارزنده، به حالت نیمه تعطیل درآمده است.

مدیرعامل سازمان مردم نهاد دوست داران طبیعت سبز کره زمین در خراسان شمالی با تاکید بر لزوم استفاده از توان مردمی برای رسیدن به اهداف حفاظت محیط زیست اظهار داشت: بی توجهی و غفلت از ظرفیت های مردمی، سرمایه های اجتماعی و جوامع محلی به خاطر تکیه بر مدیریت بیمار و مطلق دولتی به جای مدیریت مشارکتی از مصادیق دیگر ناکارآمدی حفاظت محیط زیست استان است.

قرق اختصاصی در استان نداریم 

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی هم درباره قرق های اختصاصی در جاجرم گفت: هنوز قرق اختصاصی در استان، ایجاد نشده است،   متقاضی برای ایجاد این قرق ها مراجعه کرده اما هنوز این اقدام محقق نشده است.

سید اصغر مطهری اظهار داشت: ما برای حفاظت بهتر از عرصه ها، از همیاران طبیعت بهره گرفته ایم و به نظر می رسد، حضور این همیاران، ذهنیت واگذاری این عرصه به بخش خصوصی و راه اندازی قرق اختصاصی را به وجود آورده است.

وی افزود: همیاران محیط زیست، در شهرستان های مختلف جذب شده اند و تخلف ها و حادثه های احتمالی را به یگان حفاظت و یا به ادارات شهرستانی گزارش می کنند.  

وی در باره گلایه ها از افزایش شکار در این استان به علت ضعف نظارت گفت: اینکه گفته می شود شماری از قوچ و میش و یا آهوان که از پارک ملی گلستان به خراسان شمالی می آیند، به این پارک بازنمی گردند حرف درست و قابل استنادی نیست، باید به جای متهم کردن دیگری، برای جلوگیری از شکارها هم افزایی ایجاد شود، صیانت از حایت وحش، مرز جغرافیایی نمی شناسد،  شکار غیرمجاز در هر منطقه ای باشد لطمه و آسیب است.  

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در باره نگرانی ها از وضعیت سایت میاندشت در جاجرم اظهار داشت: سایت میاندشت تا کنون عنوان گردشگری نداشته است اما ظرفیت گردشگری در آن وجود دارد و بخش خصوصی می تواند آن را در اختیار بگیرد و برای رونق اقتصادی و گردشگری استان اقدام کند.

وی تصریح کرد: کوشکی، یوز نری بود که در سن حدود هفت سالگی برای اجرای یک پروژه ملی، به تهران منتقل شد، البته این گونه ارزشمند قرار نبود تا ابد در شرایط نیمه اسارت نگهداری شود.

وی در باره وضعیت پارک پردیسان در باباامان بجنورد گفت: مالکیت این عرصه ها، مشخص نیست و دولت نمی تواند در چنین جایی سرمایه گذاری کند، ما آمادگی داریم تا پارک پردیسان را به بخش خصوصی واگذار کنیم، البته با تشکیل اداره شهرستانی در بجنورد، وضعیت اعتباری، نظارت ها و رسیدگی به این پارک بیشتر شده است.  

میاندشت جاجرم، زایشگاه یوزها

مطهری در باره مشاهده نشدن یوزپلنگ در میاندشت جاجرم اظهار داشت: میاندشت جاجرم، تنها زیستگاه مولد یوزپلنگ در کشور است و به نوعی زایشگاه این گونه ارزشمند به شمار می رود، یوزها برای زادآوری در این منطقه حضور می یابند و سپس به سایر زیستگاه ها می روند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی افزود: برخی از سال ها یوزپلنگ مشاهده شده و برخی از سال ها مشاهده نشده است، مشاهده نشدن این گونه ارزشمند، در سال های گذشته هم اتفاق افتاده است.  

وی در باره مشکلات حفاظت از عرصه های تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان گفت: در این استان با کمبود محیط بان روبه رو هستیم، شمار محیط بانان از وضعیت استاندارد کمتر است و بر این اساس، در حفاظت و رصد این عرصه ها، با مشکل روبه رو می شویم.  

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی افزود: امسال تجهیزات مورد نیاز محیط بانان بهبود یافته است اما وقتی شمار این نیروها کم است، نمی توان کارها را به خوبی پیش برد.  

در خراسان شمالی ۶۵ گونه پستاندار از ۱۹۷ گونه موجود در کشور زیست دارد و ۱۴۱ گونه پرنده از ۵۳۲ گونه موجود در کشور، ۶۸ خزنده از ۲۲۸ گونه موجود کشور، چهار گونه خزنده دوزیست از ۲۰ گونه موجود و هشت گونه ماهی و آبزی از مجموع ۱۶۰ گونه آبزی موجود در کشور زیست می کنند که برخی از این گونه ها نظیر یوزپلنگ، بالابان، هوبره، کبک دری و کرکس مصری در طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده‌های بحرانی و در حال انقراض قرار دارند.

اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی مناطق حفاظت شده و پارک های ملی سالوک، ساریگل و ضامن آهو، مناطق حفاظت شده قرخود، گلول، سرانی و پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم را که محل زیست پلنگ ها می باشد، با گستره ۱۹۴ هزار و ۱۴۱ هکتار مدیریت می کند.