آیا آمریکا به «آ سه آن» هم پشت خواهد کرد؟

واشنگتن در دو سال اخیر از کشورهای دهگانه این اتحادیه خواسته است تا به طور مستقیم با نفوذ قدرت نظامی و اقتصادی چین در منطقه مقابله کنند. این پیام در حالی به کشورهای جنوب شرق آسیا داده شده که عدم حضور ترامپ یا وزیر خارجه اش در اجلاس سران بانکوک اعتمادی این کشورها به واشنگتن برای مقابله با مشکلات منطقه را به چالش کشیده است.

برخی دیپلمات ها و تحلیلگران آسیایی می گویند با اینکه آمریکا شریک گفت و گویی آسه آن است اما غیبت ترامپ در اجلاس سران این اتحادیه در دو سال گذشته، سؤال ها و ابهاماتی را در مورد تعهدات آمریکا در منطقه به ویژه پس از کنار کشیدن وی از توافقنامه ترانس پاسفیک در سال ۲۰۱۷ تشدید کرده است.

خروج از پیمان های بین المللی و ایجاد تنش های اقتصادی و سیاسی با همپیمانان پیشین آمریکا، از این کشور چهره ای بحران ساز در روابط بین الملل ایجاد کرده و انتقادها علیه این کشور را برانگیخته است.
خروج از همکاری ترانس پاسفیک (تی پی پی) در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۷ (۴ بهمن ۱۳۹۵) یکی از نخستین اقدامات ترامپ در جهت سیاست یکجانبه گرایی بود.  وی پس از امضای خروج از این پیمان که از وعده های انتخاباتی اش بود، اعلام کرد که مالیات و هزینه‌های شرکت‌های آمریکایی کاهش خواهند یافت و به جای شرکت در پیمان‌هایی چون ترانس پاسیفیک، بهتر است آمریکا وارد مناسبات دوجانبه با کشورهای عضو این پیمان شود و هدف از این کار، افزایش فرصت‌های شغلی در آمریکاست.
ترانس پاسیفیک توسط دولت باراک اوباما امضا شده و قرار بود در ماه ژانویه ۲۰۱۷ به تصویب سنای آمریکا برسد؛ پیمانی که ۱۲ کشور با جمعیتی بالغ بر ۸۰۰ میلیون نفر، بیش از ۷ سال بر سر آن مذاکره و گفت ‌وگو کرده بودند و تلاش این کشورها برای جلوگیری از رشد چین را در زمینه تجارت بوده است.
کشورهای عضو این پیمان شامل استرالیا، برونئی، کانادا، شیلی، ژاپن، مالزی، مکزیک، نیوزیلند، پرو، سنگاپور و ویتنام پیشتر اعلام کردند که حاضر هستند بدون حضور آمریکا این توافق را حفظ کنند که به معنای عدم دسترسی آمریکا به این بازارهاست.

سی و پنجمین اجلاس سران اتحادیه جنوب شرق آسیا موسوم به  آسه آن از روز گذشته در بانکوک پایتخت تایلند که امسال هدایت این بلوک را برعهده دارد در سطح کارشناسی آغاز شده و  قرار است اجلاس سران این اتحادیه در روزهای یکشنبه و دوشنبه هفته جاری برگزاری شود.

 طبق گزارش «بوسادی سانتی پیتاکس» دبیرکل امور اطلاع رسانی و سخنگوی وزارت امور خارجه تایلند اجلاس با موضوع پیشبرد مشارکت برای رشد پایدار و  تا روز پنجم نوامبر ۲۰۱۹ ( ۱۳ آبان ۱۳۹۸) ادامه خواهد یافت.

قرار است در اجلاس سران  غیر از از رهبران ۱۰ کشور عضو اتحادیه، مسئولان و مقام های ارشد کشورهای چین، کره جنوبی، ژاپن، آمریکا، استرالیا، نیوزیلند، هند و سازمان ملل هم در آن شرکت داشته باشند.

تحولات اقلیمی، ایجاد ثبات در یک مسیر پایدار، همکاری بین کشورهای عضو و غیر عضو، مدیریت مرزی، امنیت سایبری، جرایم فرامرزی، بلایای طبیعی، مقابله با تروریسم، توسعه پایدار، رشد اقتصادی، انقلاب چهارم صنعتی برای نسل آینده، اقتصاد دیجیتالی، بکارگیری فناوری و ابداعات دیجیتالی، رشد آموزش و پرورش از محورهای عمده اجلاس سالانه سران و نشست های حاشیه ای آن مطرح شده است.

کاخ سفید روز گذشته در بیانیه ای اعلام کرد که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در اجلاس سران بانکوک شرکت نخواهد کرد. امسال هیات آمریکایی در کمترین سطح در اجلاس شرکت می کند. این سیاست در حالی اتخاذ شده که باراک اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریکا در ۸ سال زمامداری اش به جز سال ۲۰۱۳ در تمام اجلاس سران آسه ان شرکت کرده بود. ترامپ صرفا در نخستین سال ریاست جمهوری اش دراین اجلاس در مانیل فیلیپین که همزمان میزبان نشست مجمع همکاری های اقتصادی اقیانوس آرام (APEC) بود، شرکت کرد.

در این بیانیه تاکید شده که ترامپ صرفا در اجلاس اپک که  قرار است در روزهای ۱۶ و ۱۷ نوامبر (۲۵ و ۲۶ آبان) در شیلی برگزارشود، شرکت خواهد کرد.

دربیانیه کاخ سفید اشاره ای به علت عدم حضوردونالد ترامپ یا وزیرخارجه وی در این اجلاس نشده  و صرفا رابرت اوبرایان دستیار امنیت ملی دونالد ترامپ  به عنوان رئیس گروه آمریکایی در اجلاس بانکوک معرفی شده است.

نشست کمیته دایمی نمایندگان  اتحادیه، نشست مقام های ارشد،  بیستمین همایش امنیتی و سیاسی، نشست شورای اقتصادی، بیست و چهارمین گردهمایی مشورتی و هماهنگی از مجموعه همایش ها و نشست های سی و پنجمین اجلاس سالانه آسه آن در بانکوک است.

مالزی، اندونزی، سنگاپور، فیلیپین، برونئی، میانمار، کامبوج، لائوس، ویتنام و تایلند اعضای دهگانه 'آسه آن' را تشکیل می‌دهند که از سال ۱۹۶۷ تشکیل شده و این کشورها در بیش از نیم قرن اخیر عمدتاً با ارزهای رایج بین المللی معاملات تجاری گسترده درون منطقه‌ای را انجام داده‌اند. جنوب شرق آسیا با جمعیتی افزون بر ۶۵۰ میلیون نفر یکی از بازارهای مهم و بالقوه جهانی محسوب می شود.

آمریکا که رقیب چین در منطقه است، اقدامات اقتصادی و نظامی پکن را یکی از مهمترین علل حضور نظامی و اقتصادی اش در این منطقه مطرح کرده است. علاوه براین اختلافات ارضی در دریای جنوبی چین سبب شده تا آمریکا درسال های اخیر با سوء استفاده از این اختلافات حضور نظامی خود را در منطقه افزایش دهد.

چین تقریبا تمام دریای چین جنوبی را که یکی از پر ازدحام ترین مسیرهای حمل و نقل جهانی است، از آن خود می داند اما برخی اعضای آسه آن مانند مالزی، فیلیپین، ویتنام و برونئی به همراه تایوان که مرزهای مشترکی در این دریا دارند  نیز خود را مالک بخش هایی از آن می دانند و برسر این موضوع با پکن اختلافات دیرینه ای را دارند.

کشورهای عضو آسه آن و چین در ۱۵ سال گذشته به رغم تلاش های گسترده، تاکنون نتوانسته اند در مورد یک آیین نامه رفتاری که به عنوان سند بالادستی برای نحوه اقدام و عمل دراین دریا ومیزان برداشت از منابع نفت و گاز و ذخایر استراتژیک آن محسوب می شود، توافقی داشته باشند. این کشورها صرفا درسال های گذشته مذاکرات دیپلماتیک دوجانبه و چندجانبه ای را در این زمینه داشته اند که دستاورد خاصی دراین زمینه نداشته است.

طبق گزارش بانکوک پست، انتظار می رود علاوه بر ماهاتیر محمد نخست وزیر مالزی، آبه شینزو نخست وزیر ژاپن، لی کیانگ نخست وزیر چین و مون جائه این رئیس جمهور کره جنوبی  به بانکوک برای شرکت در اجلاس سران سفر کنند، هرچند هنوز مشخص نیست که ناندرامودی نخست وزیر هند در آن شرکت خواهد کرد یا خیر. این کشورها همگی در زمره شرکای گفت وگویی آسه آن محسوب می شوند.