کمالوندی: تجارب تلخی از خرابکاری هسته ای داریم

«بهروز کمالوندی» امروز شنبه و پس از بازدید خبرنگاران از مجتمع غنی‌سازی شهید علیمحمدی (فردو) در نشست خبری گفت: در گام چهارم بنا به دستور رئیس‌جمهوری و رئیس شورای عالی امنیت دستور داده شد به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ مستقر در فردو گازدهی شود.
وی افزود: این ماشین‌ها فعالند و محصولات آنها نمونه‌گیری شده و از آژانس خواسته شده  این محصولات را اندازه‌گیری کند. پیش بینی ما این است که بازرسان فردا نمونه‌ها را تایید و راستی آزمایی کنند.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: از ۱۸ اردیبهشت چهار گام در کاهش تعهدات برداشته شده است و این علیرغم فرصت یک‌ساله ایران به طرف مقابل برای انجام اقدامات‌شان بوده است.

وی با اشاره به عدم اجرایی شدن اینستکس و spv از سوی اروپایی‌ها اظهارداشت: گام اول کاهش تعهدات ایران درباره ذخایر اورانیوم غنی‌سازی و آب سنگین بود که ما از آن عبور کردیم. در گام دوم هم از سقف غنی سازی ۳.۶۷ درصد عبور کرده  و اعلام کردیم میزان غنی‌سازی افزایش داده ایم.  

اگر لازم شد به طراحی قبلی راکتور اراک برمی‌گردیم

 کمالوندی با بیان اینکه این اقدامات بنا به تصمیمات شورای عالی امنیت ملی انجام می شود، گفت: در مورد راکتور اراک اعلام کردیم اگر طرف مقابل اقدامات فوری انجام ندهد، به راکتور قبلی برمی‌گردیم. طرف مقابل هرچند تلاش‌هایی کرده‌اند اما هر از چندگاهی تحت فشار آمریکا قرار می‌گیرند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی یادآورشد: در گام سوم بندهای ۳۲ تا ۴۳ در مورد تحقیق و توسعه کنار گذاشته شد. وقتی طرف مقابل وظایف خود را انجام نداد توسعه ماشین‌های پیشرفته را در دستورکار قرار دادیم و گفتیم از پسماند هسته‌ای هم استفاده کنیم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر بر روی ۱۵ ماشین (سانتریفیوژ) کار می‌کنیم، اظهارداشت: گام چهارم از ۱۵ آبان بنا به دستور رئیس‌جمهور به سازمان انرژی اتمی اجرایی و با وجود متخصصان و دانشمندان ورزیده‌ای که در سایت‌های ما فعالند، این اقدامات در کمتر از یک روز انجام شد.

کمالوندی افزود: در فردو مواد هسته‌ای وجود نداشت و قرار بود براساس برجام مواد هسته‌ای در فردو نباشد. اما چند روز قبل دو تُن uf۶ به فردو منتقل شد که این دو تُن از پسماندهای موجود در نطنز بود که خود دارای پیام است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: غنی‌سازی از پسماند از مواد طبیعی سخت‌تر و بهتر است. ما اکنون ۲۵ تن پسماند داریم که دو تن از سایت نطنز به فردو منتقل شده است.

وی اظهار داشت: در مورد راکتور آب سنگین اراک یا خندآب گفتیم که در صورتی که‌آنها اقداماتی انجام ندهند، امکان برگشت قدیمی وجود دارد. چون آن ها وظایفی دارند و باید بر اساس بندهای مختلف به خصوص ۱۴ و ۱۵ کمک کنند بازسازی و مدل سازی راکتور انجام شود.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: یک قرارداد یا سند رسمی امضا شد در آن تعهد کردند سند رسمی بدهند حتی کمک مالی بدهند منتها در این زمینه هم تعلل داشتند که ما در گزارشات مختلف هم این را گفتیم

سخنگوی سازمان انرژی اتمی یادآور شد: اگر چه طرف ما در پروژه اراک، چین است و چین تلاش خوبی کرده اما هر از چندگاهی چین و کشورهایی که می خواهند در این زمینه کار کنند از سوی آمریکایی ها تحت فشار هستند از این رو اگر لازم شد به نوع راکتور قبلی برمی‌گردیم.

کمالوندی با بیان اینکه در گام سوم بود بندهای ۳۲ تا ۴۳ برجام در مورد تحقیق و توسعه را کنار گذاشتیم، گفت: درست است که یک محدودیت های زمانی داشتیم اما محدودیت زمانی بر اساس برنامه ایده آل بود که زمان کافی برای توسعه ماشین‌های پیشرفته داشته باشیم ولی وقتی طرف مقابل وظایف خود را انجام نداد ما گفتیم که این کار می‌تواند به سرعت انجام شود و از انواع ماشین های پیشرفته استفاده شود.

 وی در بخش دیگری از این نشست گفت: وقتی محصولی به دست می‌آید آن‌را با پسماند دوباره مخلوط می کنند. در این مرحله گفتیم این تولید را مخلوط نمی کنیم و با توجه به این سقف ۳۰۰ کیلو اورانیوم را قبول نداریم، آن را به ذخایر خودمان اضافه می کنیم.

کمالوندی خاطرنشان کرد در حال حاضر بر روی ۱۵ نوع ماشین پیشرفته در حال کار کردن هستیم اگر چه ماشین های مهم ما IR۶ و IR۸ و اخیرا هم IR۹ با ظرفیت بسیار بالا ۵۰ سو هستند، اما ماشین‌هایی بینابین این‌ها هم هست که خود آن ها اصطلاحا به ماشین های کریتیکال و سابکریتیکال تقسیم می شوند.
 سخنگوی سازمان انرژی اتمی اظهارداشت: در واقع عمده این ماشین های پیشرفته کریتیکال هستند اما ماشین‌های سابتریکال هم تفاوت هایی به لحاظ فنی دارد و در عین حال مزایایی هم دارد که به سرعت می تواند تولید و به کار گرفته شود و حساسیت ماشین های پیشرفته را ندارد و می تواند به ظرفیت تولید کمک کند.

برای غنی سازی در فردو باید ۱۱ سال صبر می‌کردیم

کمالوندی در ادامه  درباره انتقال سیلندر حاوی یو اف ۶ به فردو گفت: قرار بود تا ۱۵ سال غنی سازی در فردو صورت نگیرد که عملا چهار سال از این زمان گذشته است و ما باید ۱۱ سال صبر می‌کردیم تا غنی سازی کنیم و به فردو مواد هسته ای بیاوریم اما این کار از چند روز پیش با انتقال یک سیلندر از سایت علی احمدی روشن حاوی حدود دو هزار کیلو هگزافلوراید شروع شد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: دلیل آوردن این گاز از نطنز بعد جغرافیایی بود که چند ساعت وقت هم صرفه جویی می کردیم دلیل دوم تولید پسماندها بود که کار غنی سازی بر مواد طبیعی بهتر است الان ۲۵ تن از این پسماند داریم که دو تن را به فردو منتقل کردیم و مابقی هم می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

 از بند۴۴ برجام عبور کردیم

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در بخش دیگری از این نشست با بیان این که پایدارسازی و آنالیز مواد تولید شده مراحل بعدی هستند، گفت: ما در گام چهارم، از بند ۴۴ عبور کردیم. در این فردو به یک مرکز پیشرفته باید تبدیل می‌شد. در این چارچوب مرکز ملی خلاء در این مرکز ایجاد و ایزوتوپ‌های پایدار را در اینجا دنبال کردیم.

وی خاطرنشان کرد: فردو دو بال دارد که در یک بال آن، ماشین‌ها جمع‌آوری شدند که در صورت استقرار ماشین‌های جدید از سانتریفیوژهای نسل جدید استفاده می‌کنیم.

به گفته کمالوندی دو آبشار از ۱۰۴۴ ماشین که ۱۴۴ تایی هستند قرار نیست گازدهی شونداین‌ها مختص به ایزوتوپ‌های پایدار هستند که در آن از تکنولوژی پیشرفته غیرسانتریفیوژی استفاده می‌شود. خوشبختانه در جداسازی مواد سبک در جایگاهی خوبی در جهان برخوردار هستیم.

 امیدواریم به کاهش تعهدات دیگری نیاز نباشد

سخنگوی سازمان انرژی اتمی اظهارداشت: اکنون ظرفیت غنی‌سازی ما با نسل‌های جدید ۸۶۰۰ سو است که با اضافه شدن فردو این ظرفیت به ۹۵۰۰ سو می‌رسد زمان از این به بعد به سود ماست و هم ماشین‌های ما پیشرفته‌تر می‌شود و هم میزان ذخایر ما افزایش می‌یابد.

کمالوندی گفت: ما قصد عبور از تعهدات‌مان را نداشتیم و آنها را رعایت می‌کردیم اما به دلیل عدم تعادل میان تکالیف و حقوق و داده‌ها و گرفته‌ها که تصمیم گرفتیم از تعهدات‌مان کم کنیم تا این توازن برخودار شود. امیدواریم به کاهش دیگری نیاز نباشد و طرف مقابل اقدامات و تعهداتش را انجام دهد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: ما با این نگاه وارد مذاکرات شدیم که اگر سنواتی را جهت کند کردن فعالیت های هسته ای خود پذیرفتیم، این اقدامات به گونه ای باشد که به دستاوردها صدمه ای وارد نشود. امروز هم می بینید که وقتی تصمیم به بازگشت گرفته شد، به سرعت اقدامات لازم در حال انجام است و این نشان می دهد صنعت هسته ای ما شاداب و سرزنده است.

تجارب تلخی از خرابکاری هسته ای داریم

کمالوندی در بخش دیگری از این نشست گفت: در چند روز اخیر اتفاقاتی در مورد یک بازرس رخ داد که مجبور شدیم او را به نطنز راه ندهیم و اعتبارنامه وی را لغو کنیم. در هنگام ورود، آلارم هشدار داد که نشان از آغشته بودن به مواد یا همراه بودن مواد با وی بود. گزارش آن از طریق غریب آبادی ارایه شد و فکر می‌کنیم همه به غیر از آمریکا و رژیم صهیونیستی و چند کشور دیگر قانع شدند. گفته ایم اگر لازم شد مدارک و حتی فیلم آن را ارائه خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه آژانس در قبال یادداشت ما گفته آماده همکاری است، تصریح کرد: اقدام ما براساس پادمان بوده است. ما تجربیات تلخی به خاطر خرابکاری هسته‌ای داریم که موجب شده سیستم کنترلی سفت و سختی داشته باشیم و اجازه تکرار آن را نخواهیم داد. این کنترل‌ها بخاطر آن است که اتفاقی برای این صنعت رخ ندهد.

 فردا بتن ریزی نیروگاه بوشهر آغاز می‌شود

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه از شروع مرحله بتن ریزی نیروگاه دوم بوشهر خبر داد و گفت: فردا روز مهمی است و ما مرحله بتن ریزی برای نیروگاه دوم بوشهر آغاز می کنیم. کسانی که از کار نیروگاهی اطلاعات دارند، می دانند بتن ریزی یعنی حداقل دو سال کار. غیر از دوره زمانی مذاکرات که حتی اگر این مذاکرات بین دو طرفی باشد که با هم مشکلی نداشته باشند، معمولا یک الی دو سال زمان می برد. پس از آن از زمان اجرایی قرارداد نیز حداقل دو سال زمان می برد تا یک نیروگاه به مرحله بتن ریزی برسد.
 کمالوندی گفت: امروز در کشور ما این اتفاق رخ داده است و پیام خوبی به دنیا مخابره می کند که علی رغم همه فشارها و ممانعت های آمریکا که حتی تحریم نیروگاه بوشهر را تحریم کرده بودند ما به راه خود ادامه می دهیم.
 وی خاطرنشان کرد:  آمریکایی‌ها حتی مرکز نظامی ایمنی بوشهر را که کارکردی مانند آتش نشانی دارد را تحریم کردند. مگر می شود در کشور آتش نشانی آن را تحریم کرد؟ آنها حتی شرکتی را هم که رادیو دارو تامین می کند را هم تحریم کرده اند.
کمالوندی با اشاره به این که نیروگاه دوم تا سال ۱۴۰۴ به تولید خواهد رسید و به مدار شبکه متصل می گردد گفت: دو سال بعد از شروع تولید در نیروگاه دوم، نیروگاه سوم احداث خواهد شد. به عبارتی از فردا که بتن ریزی نیروگاه دوم شروع می شود، وارد فاز صفر ساخت نیروگاه سوم خواهیم شد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین ممانعت از حضور بازرس آژانس بین المللی انرژی اتمی در سایت نظنر منتشر شده است، اشاره کرد و گفت: ما اجازه ورود این بازرس را به سایت نطنز ندادیم و همینطور اعتبارنامه اش را نیز لغو کردیم. این مسائل را طی یادداشت هایی به آژانس اعلام شد.

 اگر لازم باشد اسناد و گزارش‌ها درباره موضوع ممانعت از ورود بازرس آژانس را ارائه می‌کنیم

وی خاطر نشان کرد: این اتفاق در نتیجه اعلام سیستم های کنترلی ما مبنی بر این که بازرس مورد بحث آلوده به مواد است رخ داد. حال یا این فرد آغشته به مواد بود، یا موادی همراهش داشت. به هر حال گزارش کاملی را آقای غریب آبادی در شورای حکام مطرح کردند و به نظر ما اعضا هم متقاعد شدند. البته از آمریکا، رژیم صهیونیستی و احتمالا یکی دو کشور حاشیه خلیج فارس باید بگذریم. اما بقیه متوجه شدند که یک گزارش جامع، منطقی و مستدل است. البته اسنادش هم موجود است و اگر لازم باشد ما اسناد و حتی فیلم هایی مربوطه را می توانیم ارائه دهیم تا ثابت شود حرف ما بر اساس منطق است.
کمالوندی با اشاره به تلاش عده‌ای برای سوء استفاده از این مسئله برای طرح اتهام عدم پایبندی ایران به مصونیت بازرسین آژانس گفت: در یادداشت ارسالی گفته ایم که براساس ماده ۲۱ بخش ۶ موافقتنامه پادمانی، اصل مصونیت دارای یک محدودیتی هایی است و به عنوان مثال مسائل شخصی و غیر ماموریتی راه شامل نمی شود. همچنین ماده ۲۳ بخش ۸ همین موافقنامه نیز می گوید این مصونیت فقط برای انجام ماموریت است. بنابراین نباید آن را مطلق و نامحدود دانست.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: اگر چه ما به مصونیت احترام گذاشتیم، اما اقداماتی که انجام شد بر اساس این مواد موافقتنامه است. چرا که در این موافقتنامه از یک طرف به مصونیت اشاره شده است و از طرف دیگر حقوق کشورها و وظایف آژانس را می‌گوید. نمی شود فقط از کشورهای عضو توقع رعایت مفاد موافقتنامه را داشت و از مامور و آژانس توقعی نداشت.
 کمالوندی اضافه کرد: در ماده ۲۶ بخش ۸ آمده است سوء استفاده از مصونیت نباید انجام شود یا ماده ۶ بخش ۲۲ درباره ضرورت همکاری آژانس با کشورهای عضو در تحقیقات سخن گفته می شود. یا براساس الف-۱ ماده ۱۲ منشور یا اساسنامه آژانس، همچنین ماده ۴-ج ماده موافقنامه جامع CSA  که مطابق با آن آژانس در مقابل اجرای قواعد ایمنی و سلامت HSE موظف است که  همه تدابیر را هم خودش و هم بازرسین آن رعایت کنند.
معاون رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: بنابراین اگر تردیدی یا مشکلی وجود داشت که این احتمال را ایجاد می کرد که برای ایمنی افراد و تاسیسات مشکلاتی را ایجاد کند، این حق اعضا هست که جلوگیری بکنند. ما هم در یادداشت خود به آژانس بین المللی انرژی اتمی گفتیم که این مورد نیاز به تحقیقات بیشتر دارد و آژانس هم در پاسخی که به یادداشت ما داده است، اعلام کرد حاضر است در این زمینه به ما کمک کند.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این سوال که چه زمانی از مرحله تحقیق درباره ایزوتوپ وارد فاز اجرایی می‌شویم؟ گفت: این پروژه سه مرحله داشت که دو مرحله آن تقریبا تمام سده است. الان در حال مذاکره برای قرارداد هستیم که زنجیره تولید ایزوتوپ‌های راه بیفتد.
کمالوندی افزود: هفته قبل هیات کارشناسی از روسیه در ایران حضور داشت و  حدود یک ماه بعد قرارداد آن بسته می‌شود تا وارد فاز عملیاتی شویم. اکنون در وضعیتی هستیم که بدون روس‌ها هم می‌توان کار را انجام دهیم اما ترجیح همکاری با روسیه است چون همکاری خوبی در مسائل فنی و سیاسی با ایران داشته و ثانیا تجربیات خوبی هم در این باره دارد.
 سخنگوی سازمان انرژی اتیم خاطرنشان کرد:  ۱۵۰ نوع ایزوتوپ پایدار وجود دارد و ما می‌خواهیم ۱۱ نوع ایزوتوپ پایدار تولید کنیم.  

وی در پاسخ به ایرنا در خصوص حضور چند هفته پیش هیات انگلیسی در تهران و همکاری این کشور در بازطراحی راکتور اراک و اینکه آیا ممکن است به راکتور قبلی برگردیم؟ گفت: در اجلاس عمومی آژانس با اتحادیه اروپا و چین تاکید کردیم که سرعت (بازطراحی راکتور) باید بیشتر شود.
 کمالوندی با اشاره به سنگ اندازی آمریکاییها در این پروژه گفت: چینی‌ها تحت فشار بودند اما الان همکاری بیشتر شده است. در دولت قبلی همکاری فنی آمریکا خوب بود اما با آمدن ترامپ، این همکاری قطع و اکنون آنها سنگ‌اندازی می‌کنند. در قطعنامه ۲۲۳۱ هم گفته شده به فرض از بین رفتن برجام، همکاری برای بازطراحی اراک ادامه یابد.
 سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: اکنون هرچند مجوزهایی می‌دهند ولی به چینی‌ها گفتیم به مجوز آمریکا توجه نکرده و منتظر آنها باقی نمانند.  
معاون رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان این که هیات انگلیسی در مسائل فنی نسبتا خوب عمل می‌کند، گفت: چند روز دیگر هیاتی از ایران به چین خواهد رفت. قرارداد اراک قرارداد تیپ نیست؛ از ابتدا هم گفتیم طراحی از ما، بازبینی از شما. ساخت از ما و نظارت با شما. قراردادها اکنون مهمتر و بلندمدت‌تر شده و زمینه انعقاد آنها فراهم شده است.
 کمالوندی افزود: خرید هم در برنامه است هرچند ممکن کشورها یا شرکت‌های اروپایی نخواهند همکاری کنند در حالی که طرف مقابل متعهد به همکاری و ارائه تجهیزات شده‌اند. علیرغم گلایه ما از چینی ها که که در مقطعی کار کند شده بود، هم اکنون آنها در حال همکاری  هستند.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه گفته می‌شود خط قرمز اروپا غنی‌سازی ۲۰ درصد است و اینک اسرائیل می‌گوید بریک اوت (زمان گریز هسته ای)  ساخت سلاح اتمی را کاهش داده است. واکنش شما چیست؟ این ادعاها از سوی آمریکا و اسراییل است. ممکن است چند کشور عربی هم که نمی‌دانند انرژی اتمی چیست این ادعاها را تکرار کنند. این ادعاها قابل اعتنا نیست. آنها براساس کیش و فطرت خود سخن می‌گوید.
وی گفت: شفافیت هر کشور و بازرسی‌های آژانس ملاک‌های مهمی درباره هر کشوری هستند و اینکه ایران چقدر با بریک اوت فاصله دارد، محاسبه آنهاست.
کمالوندی گفت: ما توان تولید هر ظرفیت و غلظتی را داریم که بنا به دستور فعلا تا پنج درصد غنی‌سازی می‌کنیم. اینها را کسی می‌گوید که هم سلاح اتمی دارد و هم عضو NPT  نیست پس صلاحیت اظهار ندارد.

به ساختار بازرسیها دست نزدیم

معاون رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه با توجه به ماجرای بازرس آژانس، آیا بازرسی آژانس کاهش می‌یابد؟ گفت: ما دستی به سیستم و ساختار بازرسی آژانس نزدیم و کاهش هم ندادیم و از آن هم استقبال می‌کنیم ولی مشروط به آنکه برای بازرسی باشد و نه خرابکاری. ما حواس‌مان جمع است و با دقت زیادی مراقبیم صنعت هسته‌ای‌مان آلوده نشود.

 اخاذی برازنده‌آمریکاست که متحدانش را هم تحت فشار قرار می‌دهد

سخنگوی سازمان انرژی اتمی درخصوص اظهارات وزیر خارجه‌آمریکا مبنی بر اینکه ایران با کاهش تعهدات هسته ای در حال اخاذی است، گفت: اخاذی برازنده آمریکاست که حتی متحدان خود را تحت فشار می‌دهد. ایران می‌خواهد حقوق خود را اخذ کند.

کمالوندی همچنین درخصوص آخرین وضعیت پیوستن ایران به پروژه ایتر گفت: ایتر پروژه‌ای است که برای بشریت لازم است انرژی گداخت که عناصر اصلی آن در اقیانوس‌ها است و می‌تواند هزاران سال از آن استفاده کرد و نمی‌توان از آن سلاح تولید کرد.

وی افزود: شعار آنها این است که می‌خواهیم اتفاقاتی که در خورشید می‌افتد (گاز هلیوم) را در زمین رقم بزنیم. کار یک کشور و اتحادیه اروپا و ... نیست. هشت کشور در آن مشارکت دارند و هدف آن این است که تا سال ۲۰۵۰ اولین نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی گداخت برسند. در جریان بازدیدی که از ایران داشتند متوجه شدند که ما امکانات لازم برای پروژه گداخت را داریم.

معاون رئیس سازمان انرژی اتمی یادآورشد: آمریکا به دروغ می گوید که ایران به دنبال بمب است در حالی که نمی‌توان سلاحی از پروژه ایتر ساخت. این همکاری دو جانبه فقط به نفع ایران نبود. در جلسه شورای آنجا هم پذیرفته شده ولی آمریکایی ها مخالفت کردند هرچند به طور رسمی نگفتند. با این حال ایران ظرفیت‌های خوبی دارد که به نفع جهان بود از تجربیات به طور متقابل بهره مند  شوند.

کمالوندی در پایان از برنامه کشور برای نیروگاه‌های کوچک خبر داد و گفت: برنامه کشور حرکت به سمت نیروگاه‌های کوچک است که تا ۲۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند. ساخت این برنامه‌ها در دستورکار است و فردا در این خصوص توضیحاتی از سوی آقای صالحی ارائه می‌شود.