سایه سرد اختلافات بر نشست سران ناتو

نشست سالان سران ناتو روزهای روزهای ۱۲ و ۱۳ آذر (۴-۳ دسامبر) به میزبانی لندن برگزار می‌شود.

 اختلافات جدی مربوط به بودجه دفاعی و سهم هریک از اعضای برای تامین این بودجه این سازمان را با چالش هایی مواجه کرده است. دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا که حتی لندن به عنوان نزدیک ترین هم پیمان اروپایی واشنگتن چندان دل خوشی از حضور وی در این اجلاس ندارد، خواب هایی برای تامین بودجه ناتو دیده که از نگاه دیگر اعضای این سازمان، می تواند یک کابوس باشد. ترامپ بدنبال آن است که بخشی از سهم دولت واشنگتن برای تامین بودجه ناتو را به دیگر کشورهای عضو تحمیل کند و آنها موظف خواهند شد سهم خود برای تامین هزینه های گزاف این ائتلاف نظامی را افزایش دهند.

بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس که در روزهای اخیر ترامپ را به دخالت روند انتخابات کشورش متهم کرده بود، رغبتی به حضور او در نشست لندن ندارد.

علاوه بر این اختلاف ها درباره تامین بودجه نظامی ناتو، اظهارات جنجالی ماه گذشته «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه در مصاحبه با هفته‌نامه اکونومیست که گفته بود ناتو به عنوان یک ائتلاف امنیتی دچار «مرگ مغزی» شده است، مسائل و دست اندازهای جدی دیگری در مسیر نه چندان هموار این سازمان ایجاد کرده است.

 این اظهارات مکرون با واکنش «هایکو ماس» وزیر  امور خارجه آلمان مواجه شد و او در پاسخ به مکرون گفت ناتو زنده است و درآینده نقش مهمی را در امنیت ایفا می کند و باید بیش از پیش گسترش یابد.

اظهارات رئیس جمهور فرانسه همچنین با واکنش های انتقادآمیزی از سوی «ینس استولتنبرگ» دبیر کل ناتو مواجه شد.

اما تنش های ایجاد شده بعد از حرفهای آتشین مکرون به همین جا ختم نشد. مکرون همچنین نسبت به ادامه تعهد آمریکا به ناتو و امکان اتکای اروپایی‌ها به این کشور ابراز تردید کرده است.

رئیس جمهوری فرانسه همچنین از آنکارا انتقاد کرده و گفته بود که «هیچ هماهنگی در خصوص تصمیم‌گیری‌های راهبردی میان آمریکا و سایر اعضای ناتو وجود ندارد. ما شاهد یک اقدام تهاجمی هماهنگ‌نشده توسط یک عضو ناتو یعنی ترکیه به منطقه‌ای(شمال سوریه) هستیم که منافع ما در آنجا در خطر است.»

علاوه بر مسائل یاد شده که خود گواه مجموعه ای از ناهماهنگی ها و تنش های شبه بحران در ناتو است، مجموعه ای از اقدامات ترکیه به عنوان یکی از اعضای این ائتلاف نظامی، از جمله حمله بحث برانگیز ماه گذشته آن به شمال سوریه، خرید سامانه پدافند هوایی اس ۴۰۰ از روسیه و طرح جایگزین کردن خرید جنگنده های سوخو ۳۵ روسیه با جنگنده های اف ۳۵ آمریکایی، ترکیه را به عضو دردسرساز برای ناتو تبدیل کرده وتردیدهایی را درباره امکان خروج این کشور از این ائتلاف نظامی برانگیخته است.

تحلیلگران پیش بینی کرده اند که ترکیه در اجلاس امسال ناتو در لندن با برخورد خصومت آمیز اعضای ناتو مواجه خواهد شد.

چند روز قبل از آغاز نشست سران ناتو در لندن، روسای جمهوری ترکیه و فرانسه یک جنگ لفظی تمام عیار را به نمایش گذاشتند.

در حالی که گفته می شود ترکیه در حال آزمایش سامانه های دفاع هوایی اس ۴۰۰ روسیه است و از قرار قصد دارد پروژه ناتو برای دفاع از لهستان و منطقه بالتیک را متوقف کند، فرانسه با انتقاد از آنکارا بیان کرده که این کشور نمی تواند از متحدان خود در مقابل هر گونه تهاجمی به نیروهای کُرد سوری در سوریه انتظار همبستگی داشته باشد.

«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در واکنش به اظهارات مکرون که  گفته بود ناتو دچار  مرگ مغزی شده پاسخ داد «خود مکرون دچارمرگ مغزی شده است» و فرانسه را به دلیل میزبانی «جهان احمد» سخنگوی نیروهای دموکرات کُرد که ترکیه آن را گروهی تروریستی می داند، «حامی تروریسم» توصیف کرد.

به دنبال اظهارات تند اردوغان، فرانسه سفیر ترکیه در پاریس را به منظور اعتراض به اظهارات «توهین آمیز» از دیدگاه فرانسه فراخواند.

مشاور رئیس جمهور فرانسه نیز با انتقاد از ترکیه اظهار داشت «آنکارا نمی تواند طرح های دفاعی لهستان وکشورهای بالتیک را به اسارات بگیرد.»

 این انتقادها دامنه تنش ها  بین دو متحد ناتو را نشان می دهد. این اختلافات بخشی از اختلافات اعضای ناتو در آستانه برگزاری نشستی است که انتظار می رود در آن درباره سرنوشت سوریه تصمیم  گیری شود.

نشریه عرب نیوز گزارش داده است که آنکارا برای حمایت از طرح ناتو در سوریه یک شرط گذاشته است که شامل جلب حمایت سیاسی بیشتر از این ائتلاف در جنگ شبه نظامیان کرد در شمال سوریه است.

«راجر کاروتچی» وزیر سابق فرانسوی و عضو کنونی سنای آمریکا گفت: ازدیدگاه اردوغان، مکرون دچار مرگ مغزی است. این توهین فقط به فردی که آن را بیان کرده باز می گردد. سفیر ترکیه در پاریس فراخوانده شده است اما ما باید همچنین به گفت وگوها درباره عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا پایان دهیم.

«بیل پارک» محقق مهمان دانشگاه کینگز کالج لندن به عرب نیوز گفت: مکرون در انتقاد از اقدامات ترکیه درسوریه  تنها نیست و شخصا اردوغان را مورد انتقاد قرار نداده است. انتقاد گسترده او درباره ناتو فقط ترکیه را هدف قرار نمی دهد و با واکنش منفی بسیاری از متحدانش در ناتو مواجه شده است.

وی افزود: آنکارا فکر می کند که می تواند سرکوب منتقدان در داخل را به سرکوب منتقدان در خارج تعمیم دهد. اما قادر به انجام این کار نیست. ترکیه با اقداماتش در سوریه، در شرق مدیترانه، با توافق با لیبی درباره مرزهای دریایی که یونان را به خطر می اندازد، با خرید سامانه اس ۴۰۰ و روابط گسترده تر این کشور با روسیه، با تهدید برخورد با پناهجویان و بازداشت یک وکیل آلمانی، بازی را باخته و حس همدردی اروپا را از دست داده است.  

این محقق پیش بینی کرده که جنگ لفظی ترکیه بدون تبعاتی جدی کمرنگ خواهد شد اما نارضایتی اروپایی ها از اردوغان ادامه خواهد داشت.

«سمیم آق گونول» Samim Akgonul استاد علوم سیاسی ترکیه و مدیر دپارتمان مطالعات ترکیه در دانشگاه استراسبورگ فرانسه گفت: در بین قدرت های پوپولیستی همچون فرانسه و ترکیه، «جنگ لفظی» ابزاری برای ارزیابی واکنش «طرف مقابل» است.

این استاد دانشگاه به عرب نیوز گفت: مکرون می خواهد قدرت فرانسه را در روند تصمیم گیری های ناتو در دوران احتمالی پساترامپ ارزیابی کند به همین دلیل جنگ سوریه بهانه خوبی است. از سوی دیگر توهین به رهبران خارجی به یک ویژگی مشهور سیاست خارجی رئیس جمهور ترکیه تبدیل شده است. دیگر رهبران این  را می دانند و بر همین اساس واکنشی نرم یا ناشی از بی علاقگی نشان می دهند. این مساله درتوهین اخیر اردوغان نیز صدق می  کند. باید دید که آیا این تنش بین مکرون و اردغان به مذاکرات دو طرف با محوریت سوریه تبدیل خواهد شد یا نه.

آق گونول همچنین گفت: اعضای ناتو از جمله فرانسه شاهد ناتوانی خود در جبهه سوریه در مقابل سه ایفاگر دیگری یعنی آمریکا، روسیه و ترکیه هستند زیرا تهدیدهای ترکیه درباره پناهجویان و تروریست های خارجیِ شهروند اروپا، آنها را فلج کرده است.

ترکیه به زودی  یازده شهروند دیگر فرانسوی مظنون به همکاری با داعش را اخراج می کند.

این استاد علوم سیاسی ترکیه بر این باور است که در اجلاس لندن، تهدیدهای آنکارا و ابراز بدبینی او بار دیگر مطرح خواهد شد  و اروپا بار دیگر سر خود را پایین خواهد انداخت. درغیر این  صورت مکرون باز هم با توهین ها و تهدیدهای مشابهی مواجه خواهد شد که مجبور است آنها را هضم کند.