«مرتضی مکی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با اشاره به برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان در روز جمعه گفت: کمیسیون مشترک، نشست دوره‌ای اعضای برجام است که در آن، مهمترین مسائل در روند اجرای توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۴ مطرح و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه اجرای تعهدات طرف مقابل مهمترین مسئله مطرح شده در کمیسیون مشترک برجام از زمان اجرای این توافق تا به امروز بوده است، اظهار داشت: ایران از زمان اجرای توافق هسته‌ای حتی با خروج آمریکا از برجام که نقض فاحش و آشکار آن است، تا ۱۸ اردیبهشت امسال به تمامی تعهدات خود ذیل این توافق عمل کرده و گزارش‌های مختلف آژانس بین‌المللی نیز موید این مسئله است.
این کارشناس مسائل اروپا ادامه داد: برجام توافقی است که هر دو طرف تعهداتی دارند و این گونه نیست ایران تعهداتی را داشته باشد. با وجود پایبندی ایران، طرف مقابل به ویژه طرف اروپایی نتوانسته به تعهدات خود ذیل توافق هسته‌ای عمل کند.
برجام را نمی‌شود یکطرفه اجرا کرد
مکی با بیان اینکه کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران به دلیل بی‌عملی اروپا نسبت به اجرای تعهداتش بوده است، تصریح کرد: پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، عدم پایبندی اروپا و عدم اجرای تعهداتش ذیل برجام تشدید شده است. ایران یک سال صبر راهبردی را در پیش گرفت اما پس از آن، برای اینکه نشان دهد برجام نمی‌تواند یکطرفه اجرا شود، اجرای برخی از تعهداتش را به صورت مرحله‌ای به حالت تعلیق درآورده و تا به امروز، چهار گام در این راستا برداشته است.
وی در تشریح رویکرد اروپایی‌ها برای حفظ توافق هسته‌ای خاطرنشان کرد: اتحادیه اروپا می‌خواهد با رویکرد تشویق و فشار همزمان از یکسو و اجرایی کردن سازوکار ویژه مالی موسوم به اینستکس موجب حفظ برجام شود. در این چارچوب، از یکسو شاهد هستیم سه کشور اروپایی به ویژه فرانسه از احتمال اجرایی کردن مکانیزم ماشه سخن می‌گویند و از سوی دیگر، شش کشور اروپایی اعلام کردند به اینستکس خواهند پیوست.
اضافه شدن شش کشور به اینستکس گام مثبت تلقی می‌شود
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی افزود: افزوده شدن شش کشور اروپایی به اینستکس هرچند یک گام مثبت تلقی می‌شود که نشاندهنده اراده اتحادیه اروپا برای حفظ برجام است اما باید توجه داشت اصل این سازوکار هنوز عملیاتی نشده و اینستکس نتوانسته یک معامله و اقدام جدی و موثر انجام دهد.
مکی در پاسخ به این سوال که آیا اضافه شدن شش کشور اروپایی به اینستکس، یک بلوف برای راضی کردن ایران جهت عدم برداشتن گام جدید کاهش تعهدات هسته‌ای نیست؟ ابراز داشت: دو سناریو درخصوص اجرایی نشدن تعهدات اروپا در برجام وجود دارد؛ سناریو نخست این است که اروپا نمی‌تواند تعهداتش را اجرایی کند و سناریو دیگر آن است که اروپا نمی‌خواهد تعهداتش را اجرایی کند.
اروپا می‌خواهد برجام تا مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا حفظ شود
وی با بیان اینکه هر کدام از این سناریو درست باشند نتیجه آن برای ایران فرقی ندارد، عنوان کرد: بی‌عملی اروپا برجام را به حالت معلق درآورده و موجب شده تا برجام با تنفس مصنوعی زنده باشد. با این وجود، اروپایی‌ها به ارزش‌های سیاسی و امنیتی توافق هسته‌ای واقف هستند. در همین راستا بود که فدریکا موگرینی مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از ترک مسئولیت خود بر حفظ برجام تاکید کرد.
این کارشناس مسائل اروپا با بیان اینکه اروپا کجدار و مریز می‌خواهد برجام تا زمان مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا حفظ شود، یادآور شد: اگر در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، ترامپ رئیس‌جمهور نشود، تحولات مثبتی در قبال توافق هسته‌ای رخ خواهد داد ولی اگر ترامپ پیروز انتخابات شود، اروپایی‌ها باید تصمیمات جدی بگیرند.
مکی اضافه کرد: آنها هم‌اکنون می‌خواهند در میانه ایستاده و در میدان آمریکا هم نباشند. از سوی دیگر، آنها در چارچوب تهدید و تشویق همزمان می‌خواهند حداقل ایران گام دیگری برای کاهش و تعلیق تعهداتش در برجام اجرایی نکند.
وی درباره بیانیه اخیر سه کشور اروپایی هم گفت: در بیانیه اخیر تروئیکای اروپایی، هم هشدار وجود دارد و هم تشویق. آنها از یکسو نسبت به اضافه شدن شش کشور اروپایی استقبال کرده و آن را سیگنال مثبتی تلقی کرده‌اند و هم تهدید به افزایش فشار به ایران از طریق به کارگیری مکانیزم ماشه کرده‌اند. در واقع، اروپایی‌ها سیاست چماق و هویچ را در پیش گرفته‌اند. از طرفی نمی‌خواهند با نابودی برجام در زمین ترامپ بازی کرده و از سوی دیگر، می‌خواهند مانع از کاهش بیشتر تعهدات هسته‌ای از سوی ایران شوند.
اروپایی‌ها نمی‌توانند مکانیزم ماشه را به کار گرفته و عملی کنند
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه به کار انداختن مکانیزم ماشه منجر به ارسال پرونده ایران به شورای امنیت شده و این مسئله خط قرمز تهران است، گفت: ارسال پرونده ایران به شورای امنیت و اعمال تحریم‌ها منجر به نابودی برجام می‌شود و این در حالی است نابودی برجام برخلاف سیاست‌های امنیتی اروپایی‌ها است و از نقش آنها در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد کاست.
مکی با بیان اینکه اتحادیه اروپا هم‌اکنون با چالش‌های عمده‌ای نسبت به برجام روبه‌رو است، اظهار داشت: اروپایی‌ها نمی‌توانند مکانیزم ماشه را به کار گرفته و عملی کنند چرا که این مسئله شرایط امنیتی در منطقه را پیچیده‌تر کرده و وضعیت با ابهام‌های بیشتری همراه خواهد شد و این موضوع، همسو با سیاست‌های کلان اتحادیه اروپا نسبت به خاورمیانه نیست.
نظر شما