دانشگاه فردوسی مشهد ، ۷۰ سال نخبه‌پروری و نشر دانش

افزون بر ۲۰۰ چهره برجسته از دانشمندان، نخبگان، هنرمندان، سیاستمداران، ادبا و علمای سرشناس ایران زمین ریشه در خاک تمدن‌پرور خراسان دارند.

شماری از این اختران سپهر دانش بشری، دانش‌آموختگان یا استادان دانشگاه فردوسی مشهد هستند که نامشان نه تنها در زمینه‌ای از عبارت مقدس "دانشگاه" بلکه تداعی انوار "قداست و قدسیت مشهدالرضا(ع) و فردوسی، حکیم اسطوره‌ای حماسه و ادب" همواره بر تارک تعلیم و تربیت، پژوهش و تخصص علمی نقش بسته است.

اهمیت خراسان تا بدانجا است که با طنین نامش گویی از ایران زمین سخن رانده‌ای زیرا خاکش مدفن قدسی و منور حضرت امام رضا(ع) ولی‌نعمت ایرانیان و نیز مهد پرورش حکیم ابوالقاسم فردوسی ناجی ۳۰ سال رنجدیده زبان پارسی است.

"دانشگاه فردوسی مشهد" در میان این همه افتخار بهجت‌آور، میراث‌دار شایسته و تداوم‌بخش این پیشینه غنی و پرافتخار است و فعالیت ثمربخش خود را با شعار "خرد باید و دانش و راستی" تداوم می‌دهد.

دانشگاه فردوسی در طول هفت دهه فعالیت مستمر خود پرچم علم، هنر، فرهنگ، معرفت، فناوری و دانش نوین را به اهتزاز درآورده و آنان که به دامانش چنگ زده‌اند توانسته‌اند تا قله‌های کمال ره پویند. کسب این کمال نه فقط از برکت همین مرکز برجسته آموزش عالی بلکه در سایه عنایت امام رئوفی است که در جایگاه عالم آل محمد سفره کرمش را گسترانده است.

دانشگاه فردوسی امروز نگین درخشانی بر تارک ایران زمین است. مرکز جوشش علم، نوآوری و ابتکار از یک سو و زمینه‌ساز روشن‌بینی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دانشجویان از دیگر سو است چنانکه دانش‌آموختگان این مرکز نام دانشگاه فردوسی را با حسی سرشار از افتخار و مباهات بر زبان می‌رانند.

یکی از اساتید همین دانشگاه که در خصوص روند تغییر و تحولات این مرکز علمی پژوهیده است، به خبرنگار ایرنا گفت: دانشگاه فردوسی به عنوان سومین دانشگاه ایران سال ۱۳۲۸ در شهر مشهد تاسیس شد.

دکتر عادل سپهر افزود: این مرکز آموزشی در سال ۱۳۳۴ با صدور مجوزی دیگر با عنوان "دانشکده ادبیات" در قالب پنج رشته جداگانه دانشگاهی به فعالیت ادامه داد و همگام با روند گسترش چتر آموزش عالی در سطح ایران به ترتیب دانشکده‌های "معقول و منقول، علوم، دندانپزشکی ، دوره شبانه، علوم دارویی و تغذیه، علوم تربیتی و روانشناسی، کشاورزی، مهندسی، مؤسسه بینایی‌سنجی، دبیرستان دانشگاه و مرکز تعلیمات" به این مجموعه افزوده شدند و در نهایت سال ۱۳۵۳ مجموع تشکیلات علمی و تاسیسات پژوهشی این مرکز آموزش عالی به "دانشگاه فردوسی مشهد" نامیده شد.

وی ادامه داد: ضرورت گسترش آموزشهای عالی پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی سبب شد با تغییر در برخی واحدها و تفکیک دانشگاه علوم پزشکی از دانشگاه فردوسی دانشکده‌های "علوم اداری و اقتصادی، دامپزشکی، علوم ورزشی، علوم ریاضی، منابع طبیعی و محیط زیست، معماری و شهرسازی، حقوق و علوم سیاسی، آموزشکده کشاورزی شیروان، پژوهشکده علوم گیاهی، مرکز تحقیقات زمین لرزه‌شناسی و نیز کالج دانشگاه" یکی پس از دیگری به مجموعه واحدهای آموزشهای عالی و تربیت متخصصان این دانشگاه اضافه شوند.

مدیر دفتر ریاست و روابط عمومی دانشگاه فردوسی در ادامه گفت: این دانشگاه هفتمین دهه حیات پربرکت خود را در قالب جشنی ویژه در میانه آذر ماه امسال با حضور وزرای بهداشت و علوم، نخبگان علمی، استادان، دانشجویان و اهل علم و فرهنگ گرامی داشت.

وی افزود: هم‌اینک دانشگاه فردوسی مشهد کانون اصلی و مهد علم و ادب در خاور ایران زمین و بزرگترین محل رشد و علم و خردورزی در شرق کشور است، دانشگاهی که میراث گذشتگان پرافتخارمان است و نام بزرگ شاعر و حکیم ایران زمین یعنی "ابوالقاسم فردوسی" را بر خود دارد.

استادیار دانشکده منابع طبیعی و محیط ‌زیست دانشگاه فردوسی ادامه داد: در پی هفت دهه از عمر این دانشگاه هم‌اینک دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان قطب علمی شرق ایران و دومین دانشگاه جامع کشور در نظامهای رتبه‌بندی و در واقع نخستین دانشگاه شهرستانی از بابت درجات علمی، افتخار خراسان و خراسانیان است.

وی به جایگاه دانشگاه فردوسی در عرصه جهان نیز اشاره و بیان کرد: این دانشگاه رتبه ۴۷۰ را در بین ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا در چارچوب "نظام رتبه‌بندی لایدن ۲۰۱۹" کسب کرده است.

دکتر سپهر گفت: همچنین این مرکز آموزشی عنوان دومین "دانشگاه سبز" در سطح کشور و بطور کلی دومین دانشگاه ایران را در نظام‌ رتبه‌بندی ملی دارد.

وی افزود: دانشگاه فردوسی مشهد موفقترین دانشگاه ایران در عرصه فعالیتهای "دیپلماسی علمی" نیز می‌باشد زیرا بیشترین جمعیت دانشجویان خارجی شاغل به تحصیل در دانشگاههای ایران هم‌اینک در قالب فعالیتهای "واحد بین‌الملل" دانشگاه فردوسی در همین مرکز آموزش عالی تحصیل می‌کنند.

مدیر روابط عمومی دانشگاه فردوسی ادامه داد: هم‌اینک هزار و ۷۰۰ دانشجو از ۲۰ کشور جهان، در حال تحصیل در مقاطع تحصیلی کاشناسی ارشد و دکترا در دانشکده‌های مختلف دانشگاه فردوسی مشهد هستند

در مجموع دانشگاه فردوسی مشهد به جهت ایفای مسئولیت تاریخی، علمی، اجتماعی و فرهنگی خود ظرف سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته بطوری که فعالیتهایش به لحاظ موقعیت مکانی، تعداد دانشجویان، دانشکده‌ها، نقش‌آفرینی در حوزه دانشهای نوین و روزآمد، تربیت مخترعان و مبتکران گسترش یافته است.

در چارچوب فعالیتهای علمی بین‌المللی، استادان و دانشجویان دانشگاه فردوسی طی سال گذشه میلادی(۲۰۱۸) تعداد هزار ۵۵۶ مقاله علمی پژوهشی خود را به تایید نهاد شبکه جهانی علم یا "Web of Science" که در محافل علمی دنیا با نام اختصاری "wos" شناخته می‌شود رسانده و در گستره جهانی منتشر کنند. بر اساس نمایه علمی استنادی موسوم به اسکوپوس "scopus" نیز هزار و ۶۵۳ مقاله استدادن دانشگاه فردوسی در چارچوب موازین علمی بر اساس استانداردهای جهانی مورد قبول واقع و منتشر شده‌اند.
این دانشگاه ۱۵۰ تفاهمنامه بین‌المللی با ۴۰ کشور جهان دارد که از جمله مفاد آنها تبادل استاد و دانشجو، شرکت در فرصتهای مطالعاتی و برگزاری کلاسهای آموزش زبان فارسی به مشتاقات یادگیری فارسی در کشورهای مختلف جهان است.

"کسب رتبه نخست فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی دانشگاههای کشور، رتبه نخست جشنواره نشریات دانشجویی، رتبه نخست فعالیتهای انجمنهای علمی دانشجویی، رتبه نخست دوازدهمین المپیاد فرهنگی ورزشی دانشجویان سراسر کشور، رتبه‌های برتر در المپیادهای علمی ملی و بین‌المللی از جمله شیمی و ریاضی، رتبه سوم جشنواره ملی ارتباطات و فناوری اطلاعات، رتبه دوم وبگاه دانشگاه در میان دانشگاه‌های وزارت علوم در رتبه‌بندی جهانی وبومتریک و حضور در میان دانشگاههای برتر کشور در رتبه‌بندی موضوعی نظام QS" بخشی از موفقیتهای دانشگاه فردوسی مشهد در قالب فعالیتهای عام و مکمل این مرکز آموزش عالی هستند که نشانگر گستردگی و تنوع کم‌نظیر حوزه‌های فعالیت این مرکز آموزش عالی است.
در همین چارچوب دانشگاه فردوسی خدمات منحصربه فردی را در منطقه شمال شرق کشور همچون "ارزیابی و صدور تاییدیه علمی اختراع، ارائه خدمات آزمایشگاهی به عنوان دبیر شبکه آزمایشگاه‌های علمی ایران (شاعا)، عضویت در شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو، ارائه خدمات تخصصی امنیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در آزمایشگاه آپا، ارائه خدمات مرکز محاسبات سنگین، ارائه خدمات آزمایشگاه فناوری وب، ارائه خدمات آزمایشگاه تایید نمونه تجهیزات IP-IPBX، طراحی و پشتیبانی سامانه‌های کاربردی دانشگاهی و همچنین برگزاری دوره‌های آموزش عالی آزاد برای مدیران ارشد، صاحبان صنعت و خدمات در کالج و کلینیک حقوق دانشگاه و نیز کلینیک دامپزشکی" ارائه می‌کند.

همچنین از میان واحدهای مهم دانشگاه فردوسی که در عرصه تازه‌ترین حوزه‌های روزآمد دانش جهانی فعالیت دارند می‌توان به "مرکز رشد واحدهای فناور" آن اشاره کرد که با اهدافی همچون "تکمیل فرایند تجاری سازی، ایجاد شرکتهای دانش بنیان و ارزش‌آفرین، تکمیل چرخه ارتباط صنعت و دانشگاه، افزایش کارایی و اثربخشی پژوهشهای کاربردی، افزایش سهم واحدهای فناور در ایجاد ارزش افزوده و فعالیتهای اقتصادی، توسعه و تعمیق ارتباط واحدهای صنعتی و اجرایی با مراکز آموزش عالی، تنوع بخشی به منابع مالی دانشگاه از طریق فعالیتهای دانش محور و فناورانه، ارتقاء توان رقابتی و پاسخگویی دانشگاه بر اساس تقاضامحوری، برنامه‌ریزی جهت ایجاد مراکز رشد تخصصی متناسب با مزیتهای نسبی منطقه و کمک به افزایش انگیزه دانشجویان، شکل گرفته و فعال است.

"ایجاد بستر برای اشتغال مستقیم ۶۲۰ نفر، اشتغال غیرمستقیم افزون بر  سه هزار نفر، تولید ۲۳۵ محصول فناورانه، ثبت ۵۵ عنوان اختراع، عضویت در کارگروههای تخصصی نهادهای اجرایی، حضور و مشارکت فعال و تعیین‌کننده در ۱۵ نمایشگاه و جشنواره ملی و منطقه‌ای نمایشگاه تولیدات داخل، کسب رتبه برتر مراکز رشد استانی در ارزیابی استانداری خراسان رضوی ظرف سالها ۱۳۹۳ تا ۱۳۸۹، کسب رتبه برتر طی چهار سال متوالی در جشنواره علم تا عمل و نیز کسب طرح برتر دهمین جشنواره کارآفرینی شیخ بهایی" بخشی دیگر از دستاوردهای تنها یک واحد از مجموعه بزرگ دانشگاه فردوسی مشهد یعنی "مرکز رشد واحدهای فناور" این مرکز آموزش عالی هستند.

دانشگاه فردوسی مشهد همچنین در چارچوب فعالیتهای خاص فرهنگی، سال ۱۳۸۳ واحدی تحت عنوان "مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه" را تاسیس کرد. در این چارچوب همه تصاویر، فیلمها، خاطرات، مصاحبه‌ها و مکتوبات برجسته استادان و دانشجویان" گردآوری، طبقه‌بندی و آرشیو شده تا به عنوان اسناد تاریخی آن برای نسلهای آتی نگهداری شوند. "علی شریعتی، شفیعی کدکنی، مرحوم آشتیانی، محمدتقی فاطمی، بزرگ‌نیا، واعظ‌ زاده، توتونیان، رزمجو، حائریان اردکانی، غلامحسین یوسفی، غلامحسین رونقی، رامپور صدرنبوی، کوچکی، محمدتقی عدالتی، رحیمی‌زاده، محمدحسن راشدمحصل، محمدفرهاد رحیمی، کاظم شانه‌چی، ابراهیم دینانی، الهه گوهرشادی، عباسی" و بسیاری از دیگر مفاخر علمی ایران زمین جزو دانش‌آموخته و یا استادان دانشگاه فردوسی مشهد بوده و هستند.

دانشگاه فردوسی در قالب فعالیت ۱۳ دانشکده و هفت پژوهشکده خود همچنین ارتباط مناسبی با بخش صنعت برقرار کرده بطوری که هم‌اینک ۲۸۰ کارخانه و واحد تولید صنعتی با مرکز فناوریهای پیشرفته این دانشگاه فردوسی ارتباط مستمر و دوطرف دارند

"مسئولیت‌پذیری اجتماعی" از دیگر عناوین فعالیتهای دانشگاه فردوسی مشهد با هدف تربیت شهروندان مسئول است که در پاسخ به نیازهای جامعه مدنی در دستور کار این مرکز آموزش عالی قرار دارد. دانشگاه فردوسی مشهد تلاش می‌کند از این مسیر با طراحی و اجرای پژوهشهای تقاضامحور سهم خود را در حل مسائل مبتلابه اجتماعی و نیازهای جامعه ادا نماید.

دانشگاه فردوسی مشهد همچنین به عنوان یک مرکز علمی روزآمد و پیشرو، از دیدگاه تخصصی بطور جد فعالیتهای و برنامه‌های آینده‌نگر نیز داشته و دارد بطوری که طبق برنامه‌ای تخصصی "تبدیل این مرکز آموزش عالی به یکی از دو دانشگاه برتر جامع ایران تا سال ۱۴۰۰ شمسی، کسب جایگاه برتر در تولید علم، نظریه‌پردازی، توسعه فناوری و همچنین تثبیت جایگاه معتبر در بین ۱۰ دانشگاه نخست جهان اسلام" را بطور عملی پیگیری کرده است.

دانشگاه فردوسی مشهد در چارچوب "برنامه چشم‌انداز ۱۴۰۰" خود قرارگرفتن در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان را بر اساس "نظام رتبه‌بندی لایدن" هدف قرار داده بود که هم‌اینک به آن دست یافته و این هدف مهم کیفی را محقق کرده است. دومین هدف این دانشگاه در قالب چشم‌انداز ۱۴۰۰ نیز "ارتقای جایگاه بین‌المللی علمی" است که هم‌اینک در حرکتی پرشتاب در مسیر تحقق آن نیز می‌باشد.

موفقیت در عرصه دیپلماسی علمی و جذب بالاترین تعداد دانشجویان خارجی از چهار قاره جهان یکی از مهمترین گامهای دانشگاه فردوسی در مسیر تحقق این هدف است که با آن را با موفقیت محقق نموده و همچنان پیگیری می‌کند. دانشگاه فردوسی مشهد در همین چارچوب با همکاری ارگانهای دولتی ذیربط، ارائه مستقیم "خدمات کنسولی" را به دانشجویان خارجی و خانواده‌های آنها که در مراکز آموزشی خراسان رضوی در حال تحصیل هستند ارائه می‌کند.
هم‌اینک دانشگاه فردوسی در گستره‌ای ۳۰۰ هکتاری با برخورداری از ۱۳ خوابگاه دانشجویی، امکانات رفاهی و خدماتی ۲۵ هزار دانشجو در مقاطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی دارد. ۸۱۰ عضو هیأت علمی متخصص و پرتلاش در ۶۰ گروه آموزشی این دانشگاه مشغول تدریس هستند که بسیاری از آنها جزو مفاخر و فرهیختگان ایران و در زمره یک درصد از دانشمندان جهان شناخته شده‌اند.