ثبت‌نام و تحریم انتخابات دو منتهی‌علیه خط تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان بود، دو استراتژی که با پایان ثبت‌نام نامزدهای انتخابات مجلس یازدهم، به نظر می‌رسد هیچ‌کدام اجرایی نشده است. استراتژی اول درصدد بود طیف وسیعی از اصلاح‌طلبان حتی آن‌هایی که سابقه محکومیت دارند به امید تغییر رویکرد نهادهای ناظر در رقابت‌ها حاضر شوند و استراتژی دوم در انتقاد به عملکرد همین نهادهای ناظر شرکت و داوطلبی در انتخابات را تحریم کنند.
حضور انگشت شمار چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب در روزهای ثبت‌نام اعلام اجرایی نشدن استراتژی نخست بود و دقیقا حضور همین انگشت‌شماران شاخص در روزهای ثبت‌نام هم موضوع تحریم انتخابات را منتفی کرد. این حضور کم‌رنگ اصلاح‌طلبان در حالی بود که در روزهای پایانی بسیاری از احزاب و تشکل‌های این جریان از همه همفکران صاحب صلاحیت خود خواسته بودند برای ثبت‌نام در این انتخابات حاضر شوند و حتی شایعاتی هم در ساعات پایانی نام‌نویسی مبنی بر درخواست و تماس رئیس دولت اصلاحات برای حضور در فرایند ثبت‌نام در فضای رسانه‌ای منتشر شد.
حجت‌الاسلام «مجید انصاری» «شهیندخت مولاوردی»، «علی شکوری راد»، «الیاس حضرتی»، «محمود صادقی»، «احمد نقیب زاده»، «مصطفی کواکبیان»، «فاطمه راکعی» و «جلال جلالی زاده» از مشهورترین چهره‌های اصلاحاتی هستند که در این انتخابات داوطلب رقابت شدند.
«محمدرضا عارف» سرلیست اصلاح‌طلبان مجلس دهم و رئیس فراکسیون امید این مجلس از غایبان بزرگ اصلاحات است که عدم حضورش با تحلیل‌هایی هم روبرو شد، برخی مانند «فاطمه راکعی» عضو شورای عالی سیاست گذاری جبهه اصلاح طلبان درباره حضور نیافتن عارف در انتخابات مجلس معتقد است: عارف از مسایلی که در فراکسیون امید پیش آمد ناراضی است اما برخی دیگر معتقدند او خود را برای انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم آماده می‌کند. در هر دو صورت چه عدم حضور عارف به نارضایتی در حال مرتبط باشد و چه به برنامه ریزی برای آینده، در این رقابت‌ها دستان بسته اصلاح‌طلبان را با همه انتقادات به او بسته‌تر شد.
نگرانی از رد صلاحیت شورای نگهبان، دغدغه رد صلاحیت از سوی مردم، چالش عمل به وعده‌ها با شناخت محدوده اختیارات و در نهایت اختلافات درونی جریان اصولگرا را می‌توان از مهم‌ترین دلایل حضور کم‌رنگ در انتخابات دانست. پیشینه چالش اصلاح‌طلبان با شورای نگهبان به مجلس ششم و رد صلاحیت‌های این مجلس باز می‌گردد و تاکنون نیز با فرازو فرودهایی ادامه داشته است. شورای نگهبان مُرقانون را خط قرمز خود می‌داند و اصلاح‌طلبان اقدامات این شورا را فراقانونی می‌دانند. بخشی از تحلیل‌ها درباره عدم ثبت‌نام برخی نامزدهای شناخته شده اصولگرا در رقابت‌های انتخاباتی هم از سوی تحلیلگران به این چالش تحلیل می‌شود و این در حالی است که برخی از نامزدها از رد صلاحیت از سوی شورای نگهبان واهمه‌ای ندارند.
بخش عمده عدم رغبت برخی اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات ریشه در جامعه‌ای دارد که روزهای دشواری را می‌گذرانند و اصلاح‌طلبان در خود امیدی برای اقناع مردم به منظور حضور در پای صندوق‌های رای نمی‌بینند و از بیم شکست میدان را ترک می‌کنند. بخش دیگر عدم ثبت‌نام در انتخابات را می‌توان مربوط به عملکرد این طیف در مجلس دهم و عمل به وعده‌ها دانست. تجربه مجلس دهم و فراکسیون امید نشان داد که عمل به وعده‌های داده شده به مردم به راحتی سخن گفتن درباره آن‌ها نیست و عمل نکردن به شعارهای انتخاباتی هم باری گران از پرسشگری بر دوش آن‌ها نهاده است که در بسیاری از زمان‌ها توان پاسخگویی به آن را ندارند. انشقاق درونی میان طیف‌های مختلف اصلاحات هم که طی ماه‌های منتهی به انتخابات نمود بیشتری یافته و یکی دیگر از عوامل بی‌انگیزه شدن ژنرال‌های اصلاح‌طلب بود.
گرچه می‌توان متغییرهای دیگری هم در این فهرست گنجاند اما جای خالی یک موضوع با همه هویدایی آن نهان به نظر می رسد و آن ضعف احزاب سیاسی به طور عام و سیاسیون اصلاح‌طلب به طور خاص در پرورش نسل تازه‌ای از سیاست ورزان است که معیارهای اصیل اصلاح‌طلبی را دارا باشند و از معذورات و محذورات نسل اول بری. کاردسازی میان اصلاح‌طلبان به کندی پیش می‌رود و این با توجه به شتاب جامعه برای دسترسی به گروه‌های تازه نفس از این جریان فکری خطر آفرین است. اگر چهره‌هایی مانند «مصطفی تاجزاده» یا حجت‌الاسلام «عبدالله نوری» یا حتی «محسن آرمین» به دلایل بسیاری نمی‌توانند نامزد شوند اصلاحات باید برای آن‌ها و در حد واندازه‌های آن‌ها نیروی سیاسی اصیل و نه فهرست‌ها «فیک» تربیت کند تا در برهه‌هایی که فهرست‌های تکراری امید؛ بسیاری را ناامید از کنشگری سیاسی کرده است به داد این گفتمان رسد و به نوعی هم بر چالش چندین ساله با شورای نگهبان پایان دهد و هم مردم را با اسامی تازه و چهره‌های جدیدی آشنا کند که عین پایبندی به همه اصول اصلاحات می‌توانند حرف تازه ای هم داشته باشند.
انفعال انتخاباتی با چنین کادرپروری‌هایی می توانست از جبهه اصلاحات رخت بربندد و گره‌گشا باشد و اتهام عافیت‌گزینی این‌روزها را از دامن اصلاح‌طلبان بزداید.
نظر شما