نیکنام حسینی‌پور در مراسم اختتامیه جشنواره شانزدهم نقد کتاب، اظهار داشت: بدیهی است دانش و معرفت بشر آمیخته از خطا و لغزش است و برای کشف حقایق و حرکت متعالی باید به بازنگری آن پرداخت، از کاستی‌ها پرده برداشت و نقاط قوت را برجسته کرد، اینجاست که نقد ضرورت می‌یابد و شکوفایی هر دانشی با نقد و نقادی همراه است.
وی افزود: نویسنده‌ای که معرفت خود را می‌نویسد و نوشته خویش را منتشر می‌کند، خود خوانندگان را به نقد اثرش دعوت می‌کند زیرا که نوشتن گفت‌وگویی مکتوب است و هر گفت‌وگویی دو طرف دارد در نتیجه آن‌که از نقد اثر خود پرهیز دارد از منطق نوشتن بی‌خبر است و اجازه نمی‌دهد اثرش تعالی یابد و کاستی‌های آن برطرف شود بنابراین نباید نقد منصفانه را به دست فراموشی سپرد.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب، گفت: نقد کردن صرفا قلم را بر کاغذ کشیدن و سیاه کردن آن نیست، بنابراین ناقد باید در حوزه مورد نظر نیز تخصص داشته باشد. باید شرایط اجتماعی را برای نقد فراهم کنیم تا ناقدان بتوانند به صورت دلیرانه به نقد بپردازند؛ چراکه بخشی از آن به حکومت و دولت به معنی عام بستگی دارد که شرایط را مهیا کند اما بخش دیگرش به خود منتقدین بستگی دارد که عالمانه نقد کنند.
حسینی‌پور نقد را چون قضاوت خواند و بیان کرد: باید عدالت را در قضاوت رعایت کرد در نقد هم باید همه جنبه‌ها را لحاظ کرد. نقد کردن صرفا قلم را بر کاغذ کشیدن و سیاه کردن آن نیست، بنابراین ناقد باید در حوزه مورد نظر نیز تخصص داشته باشد.
وی افزود: تجربه نشان می‌دهد در ایران یا کم حوصله هستیم یا اصلا حوصله نقد کردن را نداریم چون از هزینه‌هایش می‌ترسیم شاید هم به نقد اعتقادی نداریم. نقد درحقیقت جزیی از زیبایی‌شناسی و بخشی از هنر زندگی است، با نقد جامعه تعالی می‌یابد و تمیز و منزه می‌شود یعنی ما آن را پالایش می‌کنیم.
حسینی‌پور با بیان این که در شرایط کنونی، احساسات بر همه چیز غلبه دارد، گفت: باید عقلانیت را گسترش دهیم و آن عقل هم باید انتقادی باشد. پس خردورزی نیاز ماست به خصوص در شرایطی که دچار نوعی فرسایش اجتماعی شده‌ایم و حتی روح جمعی ما ایرانیان در حال فروپاشی است و نیاز به همبستگی اجتماعی بیشتر احساس می‌شود.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب درباره رویداد جشنواره نقد، گفت: جشنواره نقد کتاب اینک در گام شانزدهم است و موسسه خانه کتاب مفتخر است که با یاری خداوند تاکنون از حدود ۳۰۰ نفر از منتقدان برجسته ایران زمین تقدیر کرده و مقالات ارزشمند و منتقدانه آنها را از لابه‌لای کثرت اوراق جراید و انبوه نشریات بیرون کشیده و به جامعه علمی و ادبی معرفی کرده است.
وی ادامه داد: موسسه خانه کتاب در کارنامه خود انتشار بیش از ۴۰ عنوان کتاب با موضوعات مجموعه مقالات نقد، تئوری نقد و اخلاق نقد و ...، انتشار فصلنامه‌های تخصصی نقد کتاب و جلسات روزانه نقد و بررسی کتاب را دارد و امید که بتواند در راستای اهداف خود با یاری اصحاب قلم، همواره برای تداوم آموزه نقد و فضای نقادی که از اهداف جشنواره نقد کتاب است فرهنگ‌سازی کند و نویسندگان را به سوی نقد کتاب سوق دهد.
نقد را باید در مدرسه بیاموزیم
در ادامه اختتامیه جشنواره شانزدهم نقد کتاب فرهنگ ارشاد، نویسنده و منتقد با مهم دانستن مساله نقد در حوزه کتاب، گفت: نقد را مکمل کوشش علمی می‌دانم، اگر نقد علمی نباشد، پویایی علم را نیز شاهد نخواهیم بود، نقد است که چرخ‌های علم را روغن‌کاری می‌کند. نقد راه توسعه علم و اندیشه را هموار می‌کند و بسترساز آن است، همچنین پرسش‌انگیز و پرسش‌ساز است و می‌توان آن را یک حقیقت جدی به شمار آورد. هر مسئله‌ای اما و اگری دارد که نقد آن را دنبال می‌کند و در این زمینه سه کارگزار وجود دارد که تولیدکننده متن، مخاطب فعال متن و پرسشگری که پرسش جریان ساز و اثرگذار می‌پرسد از جمله آنهاست.
وی افزود: نقد، سابقه دیرینه‌ای داشته و نقادان معتقدند، نقد دوران کنونی، با وجود توسعه نشر و آگاهی تفاوت کیفی بسیاری کرده است. نقد عیب‌جویی، قضاوت و داوری نیست، زیرا نقاد داور نیست. نقد بار ایدئولوژیک ندارد، نه اینکه ناقد ایدئولوژی نداشته باشد، بلکه خود دارای ایدئولوژی است، اما نقد آمیختن ایدئولوژی نیست، مبتنی بر سلیقه شخصی نیست، بلکه مبتنی بر موازین فرهنگی، اجتماعی و علمی است. نقد یک نوع ارزیابی و سنجش‌گری است، اما ابزار و ساز و کارهای آن باید فراهم باشد، در حالی که نیست،
ارشاد ادامه داد: در نظام آموزشی این امر را فرا نمی‌گیریم، در حالی که دانش‌آموزان باید سوال کردن را در مدرسه بیاموزند، در کشورهای جهان سوم نظام آموزشی القایی است و امیدواریم این مسئله به زودی حل شود و تفکر انتقادی را رواج دهیم.
نفد بخشی از فرآیند فردیت انسان‌هاست
حجت‌الاسلام اسلامی اردکانی، دبیر جشنواره نقد کتاب در پایان آیین اختتامیه، گفت: زمانی افراد نقد می‌نوشتند، بدون اینکه به آنها سفارش شده باشد، در حالی که اکنون روح نقد و شادابی وجود ندارد. فصلنامه‌هایی در نقد کتاب منتشر می‌شد و من سردبیر یکی از آنها بودم و التماس می‌کردم که نقد بنویسند، اما نمی‌نوشتند، روح نقادی در ما پژمرده شده است.
وی افزود: نقد بخشی از فرآیند خود شدن فردیت ماست، با نقدهایی که می‌نویسیم، هویت خود را شکل می‌دهیم، بحث ایجابی در نقد مطرح نیست، بلکه بحث خود شدن است، زیرا عالی‌ترین کمال انسانیت، فردیت است، به رغم تمام تنگناها، نقد بخشی از خود شدن ما را فراهم می‌کند.
اسلامی اردکانی در ادامه با اشاره به تعداد آثار رسیده به جشنواره افزود: در این دوره ۷۱۳ مقاله دریافت کردیم که پس از مرور اولیه این آثار غربال شدند، مهمترین معیار در این مرحله زبان پاک و پیراسته بود، دومین معیار ساختارمندی و انسجام در آنها بود و صرفاً نقد یک کتاب مطرح نبود، همچنین قدرتمند بودن متن و سطحی نبودن آن از معیارهای دیگر در انتخاب اثر بود. هر یک از مقالات را سه نفر داوری کرده و در نهایت ۱۴ مقاله انتخاب شد که شش مقاله برگزیده و ۸ مقاله به عنوان تقدیری انتخاب شد.
وی گفت: متأسفانه در برخی گروه‌ها از جمله در گروه روانشناسی و تربیتی، کلیات، هنر، اخلاق و شعر هیچ مقاله‌ای برگزیده نشده است. در حالی که کشور ما مهد شعر است. کار منتقد دروازه‌بانی علم است و ناقد باید این کار را انجام دهد تا مخاطب سره را از ناسره بازشناسی کند.
اختتامیه شانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب عصر یکشنبه (۲۴آذرماه) در سرای کتاب موسسه خانه کتاب برگزار شد.
نظر شما