گام‌های مالزی برای ارائه الگویی نوین از همکاری در جهان اسلام

میزبانی از رهبران جهان اسلام

اجلاس سران کوالالامپور ۲۰۱۹ با موضوع "نقش توسعه در دستیابی به امنیت ملی" با حضور بیش از  ۴۵۰ رهبر، محقق، روحانی و متفکر از ۵۲ کشور جهان در این کشور جنوب شرق آسیا برگزار می‌شود.  

این رویداد در روزهای ۱۸ تا ۲۱ دسامبر (۲۷ تا ۳۰ آذر) در مرکز همایش‌های کوالالامپورپایتخت مالزی برگزار می‌شود، مسایل مربوط به مسلمانان را درهفت محور کاری شامل توسعه و حاکمیت، یکپارچگی و حکومت خوب؛ فرهنگ و هویت، عدالت و آزادی؛ صلح، امنیت و دفاع، تجارت و سرمایه گذاری، و مدیریت اینترنت و فناوری مورد بحث و بررسی قرار خواهد داد.  

حسن روحانی رئیس جمهوری ایران، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر، جوکو ویدودورئیس جمهوری اندونزی و عمران خان نخست وزیرپاکستان از مهمترین رهبران کشورهای اسلامی هستند که در این اجلاس حضور دارند.  

ماهاتیر پیشتر گفت که این اجلاس اولین قدم درمسیر یافتن راه حل برای بیماری‌های جهان اسلام است و خواستار حمایت‌های بین المللی از این تلاش شد. از این رو قرار است  مهمترین مسائل مبتلابه جهان اسلام  شامل آوارگی مسلمانان در سراسر جهان، امنیت غذایی، هویت ملی - فرهنگی، اسلام هراسی و افراط گرایی قرار است در چانه زنی‌های بین المللی رهبران شرکت کننده این اجلاس قرار گیرد.  

پیرعرصه سیاست مالزی پیشتر از این واقعیت ابراز تاسف کرده بود که  "کشورهای شکست خورده" و کشورهای توسعه نیافته در سراسر جهان اسلام وجود دارند. نخست وزیر مالزی با طرح سوال‌هایی از قبیل " چرا این مشکل وجود دارد؟ باید دلیلی برای این امر وجود داشته باشد" ابراز امیدوار کرده تا متفکران، اندیشمندان و رهبران شرکت کننده در اجلاس مالزی دیدگاهها و راه حل‌های خود را برای رفع این مسائل مطرح کنند.  

طبق گزارش خبرگزاری رسمی مالزی"برناما"، ماهاتیر سال گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در دیدار با سران کشورهای ترکیه و پاکستان در مورد برگزاری این اجلاس  رایزنی کرده و برنامه‌های مالزی را دراین زمینه  مورد تبادل نظر قرار داده بود.  

 سیف الدین عبدالله  وزیر امورخارجه  مالزی و مرزوقی یحیی  معاون وی پس از اعلام رسمی برگزاری این اجلاس توسط  ماهاتیر، در ماههای اخیر با سفربه  چندین کشور اسلامی از جمله عمان و ایران دعوتنامه رسمی را برای شرکت سران این کشورها در اجلاس کوالالامپور تسلیم کردند.  

سیاست خارجی فعال

ماهاتیر همواره ازشخصیت‌ها و رهبران کشورهای اسلامی خواسته است تا  مسائل جهان اسلام را به صراحت مطرح و آن را به عنوان مطالبات مسلمانان درعرصه‌های بین المللی مانند سازمان ملل و سازمان همکاری‌های اسلامی مورد پیگیری قرار دهند. ماهاتیر خود نیز تاکنون در مورد موضوعاتی مانند مساله فلسطین، جنگ یمن، مسلمانان کشمیر و کشتار و آوارگی مسلمانان روهینگیا  مواضع مشخص و صریحی را داشته است و شاید به همین دلیل است که "احیای تمدن اسلامی،  بررسی راه حل‌های جدید و کارآمد برای مشکلات جهان اسلام، مشارکت برای بهبود وضعیت امور مسلمانان و ملل مسلمان و شکل گیری شبکه جهانی میان رهبران، روشنفکران، اندیشمندان و اندیشمندان اسلامی برای رفع این چالش‌ها " از مهمترین اهداف برگزاری اجلاس کوالالامپور مطرح شده  است.  

پس از بازگشت ماهاتیر به عرصه قدرت در مالزی،  اولویت‌ها در سیاست خارجی این کشور جنوب شرق آسیا آشکارا تغییر جهت زیادی داشته است. مالزی در این مدت دیدگاههای صریحی علیه سیاست‌های اشغالگرانه رژیم صهیونیستی و در حمایت از فلسطینی‌ها،  مخالفت صریح  با جنگ و خونریزی و اشغالگری  علیه ملل اسلامی نه تنها در داخل این کشور بلکه در مجامع بین المللی داشته است.  

جلوگیری از ورود ورزشکاران اسرائیلی به مالزی برای شرکت در مسابقات بین المللی پارالمپیک شنای ۲۰۱۹ مالزی، مواضع آشکار علیه آنگ سان سوچی رهبر معنوی میانمار به علت سکوت و بی‌عملی وی در قبال کشتار و آواره کردن صدها هزار اقلیت مسلمان روهینگیایی توسط نظامیان و افراط گرایان این کشور، مخالفت با سیاست‌های هند در کشمیر،  انتقادهای متعدد از مدیریت‌های ناکارآمد در کشورهای اسلامی، مخالفت با حضور نظامیان مالزیایی در ائتلاف جنگ علیه یمن  و ابراز نارضایتی و مخالفت آشکار با بازگشت تحریم‌ها علیه ایران سرفصل‌های مهم کارنامه یکسال گذشته سیاست خارجی فعال مالزی تحت هدایت ماهاتیر محمد بوده که اگرچه این مواضع دیپلماتیک در شرایط هیچ یک از این معضلات جهان اسلام تغییری ایجاد نکرده اما مسیری در جهت تقویت راهبرد چند صدایی در جهان ایجاد کرده است.  

البته اگرچه تاکنون محافل رسمی در مالزی در مورد وضعیت مسلمانان اویغور درسین کیانگاعلام موضع نداشته‌اند اما نهادهای مردم نهاد و حقوق بشری مالزیایی بارها خواستار پیگری سرنوشت این مسلمانان درچین شده‌اند.  

 خیز مالزی برای نقش بیشتر در مدیریت جهانی

ناظران منطقه می گویند به نظر می‌رسد برگزاری نشست سران کوالالامپور ۲۰۱۹ در هفته جاری ،تلاش دیگر مقام‌های مالزیایی در رویکرد ایجاد هشیاری و تقویت پایه‌های اتحاد اسلامی  است تا  شاید در سایه آن دیگر برنامه‌های مشترک سیاسی - اقتصادی مانند استفاده از یک سیستم ارز مشترک که رویای دیرینه ماهاتیر محمد است، تحقق یابد.  

تاثیر نوسانات ارزی بر سیستم های اقتصادی مختلف در سراسر دنیا به ویژه اقتصادهای نوظهور و کشورهای مسلمان سبب شده تا سیاستمداران و برخی رهبران جهان از جمله ماهاتیر محمد در مورد این موضوع از سال ها قبل چاره اندیشی هایی ارائه دهند.

ماهاتیر محمد، در اولین دور نخست‌وزیری خو در مالزی در سال 2007 با انتقاد از وابستگی کشورهای جهان به سیستم مالی آمریکا، ایده‌ی ایجاد ارز مشترک برای مبادلات میان کشورهای هم‌سو به ویژه کشورهای اسلامی را مطرح کرد. ایده‌ای که در سال های اخیر توسط تعدادی از کشورها اجرایی شد.

 ایجاد یک ارز مشترک برای معاملات میان کشورهای اسلامی، اگرچه هنوز هدفی بلندپروازانه به نظر می‌رسد اما مطابق با آرمان‌های بسیاری از کشورهای جهان است. به ویژه اینکه در سال‌های اخیر جنگ تجاری آمریکا علیه چین و تعداد دیگری از کشورهای جهان، وابستگی تجارت بین الملل به دلار آمریکا و یا تک ارزهای محدود،  دیوار بلندی برای  ایجاد بلوک همسو و قدرتمند با اقتصاد توسعه یافته عمل کرده است.  

اکنون در بیش از ۱.۷ میلیارد مسلمان جهان هراس‌ها و ناامیدی‌های زیادی وجود دارد. جنگ در سوریه، یمن، غزه، عراق، لیبی، افغانستان و قاره سیاه خشونت را در جغرافیای کشورهای اسلامی شدت بخشیده و این موضوع سبب نابودی و یا تضعیف شدید اقتصاد آن‌ها شده است.

درمجموع این فرضیه مطرح  است؛ به رغم  اینکه عربستان داعیه رهبری جهان اسلام  را دارد اما در بسیاری از منازعات و خشونت‌های ادوار اخیر، نقش جنگ افزوز یا حامی جنگ افروزان را ایفا کرده ، تلاش های یکسال گذشته مالزی در عرصه بین المللی مسیر دیگری برای ارائه الگویی نوین  رهبری در جهان اسلام را به معرض دید جهانیان گذاشته است.

علاوه براین ماهاتیر محمد نخست وزیر مالزی در روزهای گذشته با راه اندازی یک سیستم الکترونیکی به طور رسمی مقدمات میزبانی اجلاس سران همکاری های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه (اپک) در سال ۲۰۲۰ میلادی را کلید زد که نشان دهنده اهتمام این کشور در ایفای نقش بیشتر در مدیریت جهانی است.