ورزش یکی از مهمترین صنایع درآمدزا در جهان به شمار می‌رود؛ صنعتی که امروزه به جایی برای سرمایه‌گذاری‌های کلان تبدیل شده است. گردش مالی این صنعت در رشته‌ای مانند فوتبال در سطح جهان به گونه‌ای است که برخی از سرمایه‌داران فارغ از نتیجه‌گیری، هزینه‌های زیادی در این بخش انجام می‌دهند. برای بررسی اقتصاد ورزش در ایران و توجه به این صنعت، گروه ورزش ایرنا پای سخنان «بهمن آرمان» استاد دانشگاه و معاون اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار نشسته است.
وی در این گفت‌وگو با مقایسه الگوی درآمدزایی در فوتبال ایران با کشورهای صاحب این رشته گفت: ورزش به ویژه رشته فوتبال در سطح جهان یک صنعت درآمدزا به شمار می‌رود اما دولتی بودن این صنعت در کشور، آن را به یک الگوی هزینه‌بر تبدیل کرده است.
متن کامل این مصاحبه در زیر آمده است:
ایرنا: ورزش به ویژه رشته فوتبال در شرایط کنونی به یکی از مهمترین صنایع درآمدزا در کشور جهان تبدیل شده است اما در ایران متوالیان این صنعت از مشکلات اقتصادی گلایه دارند. به عنوان یک اقتصاددان ریشه این مشکل را در کجا می‌بینید؟
آرمان: ارگان‌های مختلف می‌توانند از صنعت ورزش و درآمدهای ناشی از آن بهره‌مند شوند. دولت‌ها با گرفتن مالیات از بخش ورزش از این صنعت درآمدزایی می‌کنند. در ایران متاسفانه ورزش و باشگاه‌های بزرگ در قالب شرکت خصوصی فعالیت نمی‌کنند. این در حالی است در کشورهای دیگر باشگاه‌های ورزشی به صورت شرکت‌های سهامی خاص اداره می شوند و سهام آنان قابلیت عرصه در بورس دارد.
از طریق این عرصه است که «شیخ منصور آل‌نهیان» یکی از سرمایه‌داران اماراتی بخش از سهام باشگاه منچستر سیتی را خرید و استادیومی که این باشگاه داشت را با «اتحاد» نام‌گذاری کرد. اما در ایران از الگوهای روز جهان استفاده نمی‌شود و باشگاه‌های ورزشی وابسته به دولت یا جناح‌های سیاسی هستند. این در مورد ۲ باشگاه استقلال و پرسپولیس مصداق کامل پیدا می‌کند. این باشگاه‌ها به جای درآمدزآیی برای دولت، به جایی برای هزینه‌های دولتی تبدیل شده‌اند.
ایرنا: چرا به بخش خصوصی برای ورود به ورزش آن‌گونه که در دنیا مرسوم است، اجازه داده نمی‌شود؟
آرمان: آشفتگی مالی در ایران تنها مربوط به ورزش نیست، در بخش‌های اقتصادی دیگر هم مشکلات مالی وجود دارد. دولت‌ها به عنوان نهاد حاکم بر روی ورزش یا هر فعالیت اقتصادی دست می گذارند و این موجب آشفتگی مالی خواهد شد. دولتی شدن اجازه فعالیت سالم اقتصادی در بخش ورزش را نخواهد داد. تا زمانی که دولت‌ها ورزش را به عنوان یک صنعت درآمدزا به رسمیت نشناسند، این آشفتگی همچنان پابرجا است.
باشگاه اگر به طور کامل خصوصی باشد منبع درآمد مشخصی دارد که از راه‌های مختلف مانند حق پخش تلویزیونی، کپی رایت و فروش محصولات تامین می‌شود. اگر این معیارها نباشد باشگاه‌های بزرگ توان خرید بازیکنانی با مبلغ بزرگ ندارند. بنابراین تا زمانی که وزارت ورزش یا دولت تصمیم بر آن نگیرد که به بخش خصوصی اجازه فعالیت در ورزش بدهد آنها مانند باشگاه‌های حرفه‌ای ورزش درآمدزایی نخواهند داشت. تا زمانی که خصوصی‌سازی در ورزش به معنای واقعی رخ ندهد امکان توسعه اقتصادی در ورزش وجود ندارد.
ایرنا: سرمایه گذاری دولت‌ها در ورزش ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آرمان: دولت‌ها در زمینه ایجاد زیرساخت در چند دهه گذشته کار قابل توجهی در ایران انجام نداده‌اند. در حالی که قرار بود در کلان‌شهرها مجموعه‌هایی شبیه به مجموعه ورزشی آزادی، در ابعاد کوچکتر تاسیس شود اما این برنامه هنوز به طور کامل تحقق پیدا نکرده است. دلیل این کار این است که یا دولت منابع کافی برای تکمیل زیرساخت‌ها در اختیار ندارد یا ورزش در اولویت و برنامه‌های دولت‌ها نیست. اگر بگویم که در چند دهه گذشته ورزش در کنار زیرساخت‌هایی مانند آزاد راه مورد بی‌مهری قرار گرفته است، سخن گزافی نگفته‌ام. این بی‌مهری موجب شده تا در سطح جامعه شاهد گسترش انواع آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد باشیم.
ایرنا: دور شدن ورزش از خصوصی‌سازی چه مشکلاتی را به همراه دارد؟
آرمان: اگر نگاهی به تیم‌های لیگ برتری داشته باشیم مدیریت کادر فنی این تیم‌ها توسط چند نفر اداره می‌شود. برخی از این جابجایی‌ها به خاطر سیاست‌های ورزش دولتی است که فیلترهای خاصی برای ورزش در نظر گرفته است. این شیوه هم ایجاد رانت می‌کند و هم ممکن است فسادزا باشد. این شرایط وضعیتی را به وجود خواهد آورد که به حیثیت کشور ضربه می‌زند
ایرنا: با وجود دولتی بودن ۲ باشگاه سرخآبی، مربی ایتالیایی استقلال از این تیم رفت و تاکنون نیز مشکل او حل نشده است. این چه آسیبی برای اقتصاد و ورزش دارد؟
آرمان: شیوه پرداخت و رفتار مدیران با آندره‌آ استراماچونی سرمربی استقلال به یک مساله جهانی تبدیل شده و این یک آسیب برای نظام ایران است. زیان‌هایی که قهر مربی ایتالیایی استقلال به کشور وارد کرد، از نقطه نظر بین‌المللی بسیار بدتر از برخی تبلیغات ایران هراسانه غرب بود. این رفتار بدون شک اثرات منفی بر ایران دارد و دید بین المللی را تغییر می‌دهد.
ایرنا: چند وقتی است که خصوصی‌سازی سرخآبی‌ها به یکی از مهمترین مسائل ورزش ایران تبدیل شده است. آیا این مهم امکان پذیر است؟
آرمان: دوازده سال پیش و در زمان مدیریت «حبیب کاشانی» پیشنهاد عرضه پرسپولیس در بورس داده شد و من آن زمان معاون بورس استان تهران بودم. به مدیرعامل پرسپولیس نامه زدم که باید صورتحساب مالی و شفاف‌سازی لازم در مساله مالی باشگاه صورت گیرد اما به طور غیر مستقیم پاسخ دادند که با توجه به وضعیت مالی باشگاه، چنین کاری امکان پذیر نیست. آنها اعلام کردند شرایطی که بورس برای عرضه می‌خواهد در باشگاه وجود ندارد و وضعیت در باشگاه به هم ریخته است.
اگر تا امروز خصوصی سازی ۲ باشگاه انجام نشده است، به خاطر این آشفتگی‌های مالی است. اگر قرار بر شفاف‌سازی باشد، بدون شک در سه ماه می‌شود این کار را انجام داد اما در صورتحساب مالی باشگاه‌ها این‌قدر مشکل و سواستفاده مالی وجود دارد که کسی حاضر نیست زیر بار خصوصی‌سازی برود. اگر هم قرار باشد این باشگاه‌ها خصوصی شوند، نیاز به زمان دارد.
نظر شما