شکل‌گیری هسته جدید کشورهای اسلامی در کوالالامپور

مالزی از هیچ یک از کشورهای جهان عرب و در راس آنها عربستان برای حضور و شرکت در این اجلاس دعوت نکرد و همین امر خشم و نارضایتی آنها را برانگیخته است.

کارشناسان سیاسی معتقدند اقدام یاد شده در بردارنده پیام روشن و واضحی است دال بر اینکه رهبری اسلامی کشورهای عرب رو به فرسایش و فروپاشی گذاشته است .

آنها برای به حاشیه رانده شدن رهبران جهان عرب و در راس آنها سعودی دلایل متعددی برشمرده اند که با نگاهی به تاریخچه و عملکرد سازمان همکاری اسلامی می توان به بسیاری از آنها پی برد.

 پیشینه و عملکرد سازمان همکاری اسلامی

سازمان همکاری اسلامی با ۵۷ کشور عضو به عنوان دومین نهاد بین المللی پس از سازمان ملل متحد پس از به آتش کشیده شدن مسجد الاقصی توسط صهیونیست ها در ۲۵ سپتامبر ۱۹۶۹ مصادف با پنجشنبه سوم مهر ۱۳۴۸ در رباط پایتخت مغرب شکل گرفت.

نام این سازمان از زمان تأسیس در سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ سازمان کنفرانس اسلامی بود سپس به سازمان همکاری اسلامی تغییر نام یافت.  نشست سران هر سه سال یک بار در پایتخت یکی از کشورهای اسلامی عضو برگزار می‌شود. کشورهایی که این کنفرانس را برگزار می ‌کنند به مدت سه سال ریاست آن را بر عهده می ‌گیرند.  

سازمان مزبور از بدو شکل گیری تا کنون همواره با انفعال و ناکارآمدی همراه بوده است . در همین رابطه از شکل گیری ساختار قدرت در اکثر کشورهای اسلامی بر اساس فردسالاری و نه مردم سالاری و فقدان دمکراسی در آنها و همچنین مبتنی بودن سازمان بر دلارهای نفتی کشورهای نفت خیز و سرمایه دار همچون عربستان و امارات و قطر می توان به عنوان دو عامل منفعل بودن و کارآیی نداشتن سازمان همکاری اسلامی یاد کرد.

مهم ترین مشکل و ضعف این سازمان ظرف چند دهه گذشته نداشتن رهبری واحدی  است و مجموعه ای از کشورها با اهداف، سیاست ها و آرمان های متفاوت رهبری آن را برعهده گرفته اند و به همین دلیل موارد تصویب شده در آن در سطح  نشست سران و وزیران خارجه یا اصلا اجرا نمی شوند و یا به نتیجه مطلوب و دلخواه نمی رسند. به عنوان مثال در مقابله با سیاست های اسرائیل به عنوان مهم ترین انگیزه تشکیل سازمان کشور، مغرب به عنوان یکی از بنیانگذاران آن روابط پنهانی با رژیم صهیونیستی دارد و سازمان در مورد آن تا کنون هیچ واکنشی از خود نشان نداده است.

در واقع کشوری می تواند رهبری سازمان همکاری اسلامی را برعهده بگیرد که خود از هر جهت یعنی از نظر دمکراسی ، آزادی بیان ، مراعات حقوق بشر و عدم تعرض به سایر کشورها بتواند الگوی سایر کشورهای عضو باشد در حالی که عربستان با در اختیار داشتن شهرهای مکه و مدینه به عنوان مقدس ترین شهرهای جهان از نظر مسلمانان و ثروت بادآورده نفتی خود مدعی رهبری سازمان است و خود را پیشقراول آن می داند اما از نظر اعدام مخالفان سیاسی و اجتماعی و سرکوب مخالفان و تبعیض مذهبی و جنسیتی در صدر کشورهای منطقه و شاید جهان قرار دارد و هیچیک از همسایگانش به ویژه یمن و قطر از شرش در امان نیستند و به همین دلیل سیاست های ریاض تا کنون باعث تضعیف موقعیت و جایگاه این سازمان در سطح جهان شده است.

تفرقه، جنگ، درگیری‌های مرتبط با فساد، دیکتاتوری، سرکوبگری، پیروی کامل از استعمار غرب به ویژه آمریکای استعمارگر، عادی سازی علنی روابط با رژیم صهیونیستی و حتی تشکیل ائتلاف با آن و عدم حضور کشورهای عرب در صحنه مبارزه با دشمنان اسلام و مسلمانان و مقدسات اسلامی به عنوان خصوصیات برجسته محور عربی باعث تضعیف شدید سازمان همکاری اسلامی در جهان شده است.

 ویژگی های نشست کوالالامپور     

کارشناسان منطقه و جهان اسلام با اشاره به اشکالاتی که بر شمرده شد  از نشست کوالالامپور به عنوان هسته سازمان جدید اسلامی و جایگزینی مناسب برای این سازمان نام می برند. آنها برای این جایگزینی دلایلی را میشمارند.  عبدالباری عطوان نویسنده سرشناس عرب و سردبیر روزنامه رای الیوم در این خصوص می نویسد ؛ 

نخست : هسته ائتلاف جدید ، اسلامی است و اعضای آن می‌خواهند جایگزین سازمان همکاری اسلامی شود.

دوم : عدم دعوت از رهبران کشورهای عربستان، مصر، مغرب، سودان و الجزایر و سوریه و عراق جهت شرکت در این کنفرانس تمامی کشورهای کوچک و بزرگ عربی را به حاشیه رانده و رهبری جهان اسلام را از آنها گرفته و آن را به یک نهاد جدید اسلامی می بخشد.

سوم : « عمران خان » نخست وزیر پاکستان به عنوان یکی از مهم ترین بنیان گذاران این ائتلاف پس از سفر غیرمنتظره اش به ریاض به دلایل نامشخصی در این نشست حضور به هم نمی رساند. ناظران سیاسی معتقدند رهبران سعودی با فشار دلارهای نفتی خود مانع از حضور وی در این کنفرانس شده اند.

چهارم : حضور حسن روحانی رئیس جمهور ایران در این نشست شائبه هر گونه طائفه گرایی را از اجلاس کوالالامپور گرفت و به این ائتلاف به عنوان نماد وحدت بخش میان تشیع و تسنن عمق بیشتری بخشید.

پنجم : در این نشست شش کشور حضور دارند که پنج کشور آن یعنی اندونزی، پاکستان، ترکیه، ایران و مالزی با مساحت جغرافیایی بیش از شش میلیون کیلومتر مربع بیشترین جمعیت مسلمان غیر عرب یعنی ۶۰۰ میلیون نفر را در خود جای داده اند.

ششم : متکی بودن اقتصاد کشورهای شرکت کننده در نشست بر تولیدات و منابع انسانی خود به جای منابع طبیعی نقطه اشتراک آنها به شمار می رود.

هفتم : مهاتیر محمد نخست وزیر مالزی به عنوان میزبان این نشست با طرح‌های رشد و توسعه خود و حمایت از حاکمیت یک نظام شفاف دمکراتیک بر این کشور و مخالفت با ورود حتی یک اسرائیلی به مالزی، کشورش را به یکی از قدرتمندترین کشورهای آسیایی تبدیل کرده است.

هشتم : کشورهای عرب به ویژه عربستان بیم آن دارند که در نتیجه نشست یاد شده موقعیت و جایگاه شان در جهان اسلام تضعیف شده و به خطر بیافتد و به همین دلیل رسانه های گروهی جهان عرب به ویژه سعودی ها اجلاس کوالالامپور را آماج حملات بی امان خود قرار داده اند و آن را به مسجد « ضرار» تشبیه می کنند که در صدر اسلام توسط منافقین ساخته شد و توسط پیامبر منهدم گردید.

در واقع برخی از تحلیل گران مسائل سیاسی از این اجلاس به عنوان « زنگ خطر و هشدار » برای کشورهای عربی یاد می کنند و معتقدند آنها باید در عملکرد و رویکرد سیاسی خود تجدیدنظر شامل و جامعی به عمل آورند و به عنوان مثال عربستان به جنگ علیه یمن و پیروی مطلق و کورکورانه خود از آمریکا پایان دهد و در خصوص آرمان فلسطین به عنوان مهم ترین موضوع جهان اسلام مواضع قاطعانه تری اتخاذ کند.  

۱۴۸۷