سوخت غیراستاندارد یا احتراق ناقص خودروها؛ کدامیک آلاینده‌ترند؟

بخش عمده‌ای از آلودگی هوای تهران و اکثر کلان‌شهرها مربوط به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است.

یکی از مهمترین عناصر تشکیل دهنده ذرات معلق هوا، کربن است. این بخش به طور کلی به دو قسمت کربن آلی (OC) و کربن معدنی (EC) تقسیم‌بندی می‌شود.

کربن آلی شامل عناصری همچون هیدروکربن‌های حلقوی (PAHs)، آلکان‌ها و اسیدهای آلی می‌شود و منبع آنها وسایل نقلیه، احتراق سوخت‌های فسیلی، احتراق چوب، تجزیه گیاهان و واکنش‌های فوتوشیمیایی است.

کارشناسان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی عنوان می کنند: با توجه به مشخص بودن میزان آروماتیک، بنزن و اولفین‌های موجود در بنزین طبق استاندارد آلاینده، کربن آلی بخش کوچکی از ذرات معلق را تشکیل خواهد داد. اما کربن معدنی که به دوده اطلاق می‌شود و مهمترین منبع آن احتراق ناقص سوخت‌های فسیلی وسایل نقلیه بنزینی و دیزلی است، بخش بزرگی از ذرات معلق موجود را تشکیل می‌دهد.

طبق گزارش منتشر شده از سوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، منشا بیش از ۸۰ درصد از آلودگی وسایل نقلیه شهر تهران مربوط به کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها گزارش شده که سوخت مصرفی آنها گازوئیل است.

مطابق آمارهای موجود، منبع ۷۰ درصد از ذرات معلق تولیدی در شهر تهران وسایل نقلیه هستند. از این میان سهم خودروهای سواری شخصی ۱.۴ درصد، تاکسی‌ها نزدیک به یک درصد، مینی‌بوس‌ها ۴.۲ درصد، موتورسیکلت‌ها ۱۰.۵ درصد، اتوبوس‌های عمومی شهری ۱۲.۶ درصد، اتوبوس‌های بخش خصوصی ۱۸.۲ درصد و خودروهای سنگین ۲۲.۴ درصد است.

در این زمینه، «نیره پیروزبخت» رئیس سازمان ملی استاندارد ایران امروز (دوشنبه) در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا افزود: در قانون هوای پاک، کنترل آلاینده‌ها به‌ویژه گازوئیل مصرفی بر عهده سازمان محیط‌زیست قرار داده شده که با همکاری وزارت نفت، سازمان ملی استاندارد و دیگر ارگان‌ها اجرایی می‌شود.

وی بیان داشت: اکنون درخصوص استاندارد گازوئیل‌های مورد استفاده در خودروهای تجاری و سنگین نیز مطابق همین قانون عمل می‌شود و به همین دلیل نمی توانیم آن را به شورای عالی استاندارد ببریم.

وی یادآور شد:‌ کنترل آلایندگی گازوئیل و نه تولید آن، بر عهده سازمان ملی استاندارد است، مگر اینکه قانون تغییر کند.

این مقام مسوول خاطرنشان کرد:‌ سازمان ملی استاندارد در موضوع گازوئیل فقط می‌تواند پیشنهاد ‌دهنده برای ارتقای کیفیت باشد، تا اگر مورد قبول واقع شد تولید آن انجام شود.

پیروزبخت در عین حال گفت:‌ قانون هوای پاک، قانون خوبی است که برای کنترل آلودگی هوا کفایت می‌کند و شاید نیاز چندانی هم به تغییر این قانون نباشد.

وی تاکید کرد:‌ وزارت نفت برای استانداردسازی گازوئیل‌های تولیدی توجه ویژه‌ای داشته و برنامه‌هایی در دست اجرا دارد و حتی چندی پیش اعلام کرد که کیفیت گازوئیل‌های تولیدی ارتقا یافته است.

به گزارش ایرنا، پیشتر شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد: علاوه بر توزیع روزانه بنزین با کیفیت و با میزان گوگرد زیر ۵۰ پی. پی. ام مطابق استاندارد یورو ۴، اکنون گازوئیل یورو ۴ در هشت کلان‌شهر و کل استان تهران و ٣٢٠ جایگاه در جاده‌های اصلی کشور توزیع می‌شود.

رئیس سازمان ملی استاندارد ایران بیان داشت:‌ آنچه در کنار ارتقای استاندارد گازوئیل‌های تولیدی نباید مغفول بماند، موضوع ارتقای کیفی خودروهای تولیدی و آلایندگی خودروهای فرسوده، به‌ویژه کامیون‌های فرسوده‌ای است که در سطح کلانشهرها تردد می‌کنند.

به گزارش ایرنا، اعمال تحریم ها سبب شد تا سیاستگذاران خودرویی کشور مجبور به برنامه ریزی برای صنعت خودرو در پازل تحریم شوند، این در حالی است که مطابق برنامه ریزی انجام شده مقرر بود خودروهای قدیمی نظیر پراید و پژو ۴۰۵ که عمر زیادی از حضور آنها در جاده ها و خیابان های کشور می گذرد، از خط تولید کنار گذاشته شوند و خودروهای جدید جایگزین شوند، اما به گفته مسوولان به‌ناچار باید تولیدات قبلی را ادامه دهیم تا صنعت خودرو دچار مشکل نشود.

همین مساله در کنار مسکوت ماندن طرح هایی همچون نوسازی ناوگان تجاری سنگین کشور که مقرر بود طی آن ۲۰۲ هزار دستگاه از این خودروها در مدت سه سال با خودروهای نو جایگزین شوند، سبب می شود تا مردم هچنان از خودروهای قدیمی یا فرسوده استفاده کنند.

با توجه به گفته‌های رئیس سازمان ملی استاندارد ایران، به نظر می رسد علاوه بر لزوم ارتقای استاندارد گازوئیل‌های توزیعی در سطح کشور، کیفیت پایین خودروهای سنگین، موتورسیکلت‌ها و اتوبوس‌های شهری تولید داخل نیز منجر به احتراق بد آنها شده و همین مساله زمینه ساز تولید ذرات معلق در سطح شهر می شود. مساله ای که باید از سوی مسوولان امر مورد توجه ویژه قرار گیرد.