درباره نورعلی تابنده

نورعلی تابنده در ۲۱ مهر ماه ۱۳۰۶ در شهر بیدخت در بخش مرکزی شهرستان گناباد استان خراسان رضوی زاده شد. جدش ملا سلطان‌محمد گنابادی (سلطان علیشاه) قطب وقت سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی بود و به سبب گسترش سلسله نعمت‌الهی در آن زمان (در زمان قطبیت ملا سلطان محمد) این سلسله بعد از او به نام نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی مشهور شد. کلمه نعمت‌اللهی از نام شاه نعمت‌الله ولی عارف بزرگ ایرانی سده هشتم و نهم هجری گرفته شده است که طریقتی جدید را در تصوف و تزکیه نفس ایجاد کرد.

نورعلی تابنده تحصیلات مقدمات علوم اسلامی همچنین آموزش‌های هیأت و نجوم را در خراسان فراگرفت و سپس به تهران آمد تا به تحصیلاتش در پایتخت ایران ادامه دهد. او در ۱۳۲۴ خورشیدی رتبه نخست دیپلم ادبی را از دبیرستان علمیه تهران دریافت کرد و سپس در دانشگاه  تهران به تحصیل در رشته حقوق قضایی پرداخت. او همزمان فقه و اصول را نیز نزد استادانی همچون حاج سلطان‌حسین تابنده ملقب به رضا علیشاه ثانی، محمود شهابی، سید محمد مشکوه و شیخ محمد سنگلجی آموخت.

نورعلی تابنده در ۱۳۲۷ خورشیدی از دانشکده حقوق دانشگاه تهران فارغ التحصیل و سپس برای مدت کوتاهی به عنوان رئیس اداره سرپرستی دادسرای تهران مشغول به کار شد.

پس از آن برای تکمیل تحصیلات خود به فرانسه رفت و در ۱۳۳۶ خورشیدی از دانشگاه سوربن پاریس دکترای حقوق گرفت. تابنده در ایام اقامت در فرانسه با اسلام‌شناس مشهور هانری کربن که علاقه به عرفان و معارف شیعه داشت، در تماس بود و در کلاس‌های درس وی حاضر می‌شد. کربن که با بزرگان سلسله نعمت‌اللهی گنابادی آشنایی داشت و اظهار علاقه می‌کرد، به او توصیه و اصرار کرد که درباره این سلسله مطلبی بنویسد و به این ترتیب رساله‌ای به زبان فرانسه با موضوع شرح مکتب و طریقه ملا سلطان محمد گنابادی و یک قرن مکتب او در انستیتوی تحقیقات عالیه زیر نظر کربن را در دست گرفت و به ثبت رسانید و یادداشت‌های تحقیق را فراهم آورد که البته به انجام نرسید.

تابنده سپس به ایران بازگشت و بار دیگر در وزارت دادگستری مشغول به کار شد؛ او همزمان به تدریس در دانشکده حقوق پرداخت.

او برای دومین بار در ۱۳۴۷ خورشیدی رهسپار فرانسه شد تا به تحصیل در موسسه بین‌المللی مدیریت عمومی که بعدها به دانشکده ملی مدیریت یا بطور مخفف l'ENA تغییر نام داد، به تحصیل بپردازد. او توانست مدرک مدیریت قضایی خود را از این مرکز دریافت کند.

نورعلی تابنده همچنین از اعضای هیأت امنای قلعه احمدآباد به عنوان خانه ایام حصر و محل دفن محمد مصدق نخست‌وزیر وقت ایران در دوران ملی شدن صنعت نفت بوده است.

نورعلی تابنده و قدم در راه عرفان

نورعلی تابنده در کنار تحصیل علوم دینی و دانشگاهی و تحقیق و تألیف، در ۱۳۳۱ خورشیدی به وسیله پدرش وارد عرصه عرفان شد. پس از درگذشت قطب وقت سلسله، علی تابنده ملقب به محبوب‌علیشاه در ۲۷ دی ماه ۱۳۷۵ با وصیتی که در تاریخ ۲۸ مهر ماه ۱۳۷۱ خورشیدی به وسیله وی نوشته شده بود به مقام جانشینی او با لقب مجذوب علیشاه و عنوان قطب دراویش نعمت‌اللهی رسید. تابنده حتی پس از رسیدن به مقام قطب دراویش گنابادی نیز همچنان در برخی فعالیت های سیاسی همچون مراسم بزرگداشت چهره‌های ملی‌مذهبی شرکت داشت.

نیاکان تابنده همه از مشایخ نامدار فرقه نعمت‌اللهی بودند.

پدربزرگ تابنده ملاسلطان‌محمد گنابادی، مرشد یا قطب وقت سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی بود که در گناباد ریشه‌ای کهن دارد. بعدها دراویش نعمت‌اللهی به نام موطن او یعنی گنابادی مشهور شدند.

فعالیت‌های سیاسی نورعلی تابنده

نورعلی تابنده پس از بازنشستگی در ۱۳۵۵ خورشیدی یعنی در آستانه انقلاب اسلامی ایران، به وکالت روی آورد و وکالت چهره‌های سیاسی بسیاری را  چه قبل و چه بعد از انقلاب برعهده گرفت. از جمله این چهره‌ها می‌توان به وکالت آیت‌الله سید مرتضی پسندیده برادر امام خمینی(ره) و آیت‌الله جلال‌الدین طاهری از مبارزان دوران پهلوی که بعدها امام جمعه اصفهان شد و وکالت عباس امیرانتظام اشاره کرد.

تابنده به همراه نارضایتی عمومی از نظام پادشاهی، دل در گرو انقلاب مردمی ۱۳۵۷ خورشیدی داشت و از اعضای جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران بود که بیشتر اعضای آن را چهره‌های نزدیک به نهضت آزادی ایران تشکیل می‌دادند. رهبری این تشکل را که در ۱۳۶۴ خورشیدی تاسیس شد، مهدی بازرگان و علی اردلان برعهده داشتند و بیشتر اعضای آن را چهره‌های برجسته نهضت آزادی ایران تشکیل می‌دادند.

وی پس از انقلاب نیز فعالیت های سیاسی متعددی داشت. نورعلی تابنده در دولت موقت مهدی بازرگان، معاون وزارت دادگستری همچنین معاون وزارت فرهنگ شد و به عضویت هیأت امناء و مدیریت سازمان حج و زیارت نیز درآمد. 

تالیفات نورعلی تابنده

از جمله آثار نورعلی تابنده در دوران حیات می‌توان به مبتنی بودن جرم و مجازات بر قانون و مسئله لوایح قانونی در ایران. (رساله دکتری به راهنمایی استفانی ریاست مؤسسه جرم‌شناسی دانشکده حقوق پاریس) ۱۳۳۶، بررسی جامعه‌شناسی یک انقلاب (سال پنجم انقلاب الجزایر)، تألیف فرانتس فانون، ترجمه از زبان فرانسه، ۱۳۶۱، مجموعه مقالات فقهی و اجتماعی. ۱۳۷۸، مجموعه مقالات حقوقی و اجتماعی، ۱۳۸۱، سفر حج و عید قربان ۱۳۸۰، آشنایی با عرفان و تصوف.۱۳۸۰، بحران دموکراسی. تألیف روژه لاکومب، ترجمه نورعلی تابنده، شریعت، طریقت و عقل اشاره کرد.

درگذشت نورعلی تابنده

تابنده در سالهای گذشته درگیر بیماری بود و بارها در بیمارستان بستری شد که در ۲ سال گذشته، این بیماری شدیدتر شده بود. او که از آبان ماه  ۱۳۹۸ خورشیدی به‌علت بیماری و ضعف جسمانی در بیمارستان مهر تهران بستری شده‌بود، در سوم دی‌ماه ۱۳۹۸ خورشیدی درگذشت و پیکرش در زادگاهش بیدخت گناباد به خاک سپرده شد.