اعتیاد پیش از تولد

کودک معصوم و بی‌دفاع پیش از تولد اسیر هیولای اعتیاد شده و اعتیاد مادر حین بارداری، درد خُماری را به فرزندش هدیه کرده است؛ این نوزاد حالا باید با پا گذاشتن به جهان درد اعتیاد را تحمل کند و برای رهایی از درد خماری و رسیدن به نئشگی به دامان مادر معتادش چنگ بزند.

اعتیاد کودکان در حال حاضر به یک معضل برای جامعه تبدیل شده است چرا که تاکنون در کشور پُروتکلی برای درمان کودکان پیش بینی نشده است و بیشتر پُروتکل های درمانی در زمینه درمان اعتیاد بزرگسالان و درمان نگهدارنده است.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان در این باره در گفت و گویی تفصیلی با خبرنگار ایرنا بیان کرد: کودکان معتاد ۲ گروه هستند که گروه نخست در دوران جنینی و در داخل شکم مادر اعتیاد و وابستگی به مواد مخدر پیدا کرده اند یعنی مادر روزانه موادمخدر مصرف کرده و به علت اینکه جنین از طریق بند ناف با مادر در ارتباط است او نیز معتاد می‌شود.

تهمینه رجبلو افزود: این نوزاد، معتاد پا به این دنیا می گذارد و در صورت نرسیدن موادمخدر به او دچار علائم کمبود می‌شود.

وی ادامه داد: در نوع دوم، مصرف موادمخدر توسط والدین و اطرافیان در کنار کودک موجب شده که مواد به صورت استنشاقی وارد بدن نوزاد شود و با گذر زمان به علت قرار داشتن کودک در این محیط آلوده، وی به مصرف مواد مخدر اعتیاد پیدا کند.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: بسیاری از خانواده ها به صورت ناخواسته فرزند را معتاد می کنند اما برخی والدین برای رفع ضعف و درد نوزاد در اقدامی نادرست موادمخدر به او می دهند.

رجبلو اضافه کرد: این اقدام نادرست والدین موجب وابستگی کودک به مواد مخدر شده و تنها راه ترک اعتیاد کودک معتاد استفاده از درمان نگهدارنده زیر نظر پزشک متخصص است.

وی اظهار داشت: اعتیاد به موادمخدر در شکم مادر یا همان دوره جنینی، وابستگی کمتری دارد چرا که وجود ویتامین های از جمله گاما گلوبین ها در شیر مادر، سیستم ایمنی کودک را تقویت کرده و اگر مادر موادمخدر ا ترک کرده و مصرف نکند به مرور وابستگی نوزاد نیز کمتر می‌شود.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان تاکید کرد: نوزادانی که معتاد متولد شدند اگر دوباره در معرض دود موادمخدر قرار گیرد روز به روز به وابستگی شان بیشتر شده که تحقیقات گویای این است که بیشتر والدین معتاد پس از تولد نوزاد هم به مصرف موادمخدر ادامه می‌دهند.

رجبلو اضافه کرد: برای ترک اعتیاد کودکان نمی توان متادون را در اختیار آنها قرار داد بلکه تنها راه بستری کردن کودکان است و باید بین یک هفته تا ۱۵ روز نوزاد معتاد زیر نظر روانپزشک باشد چرا که باید یکسری داروهای آرام بخش به کودکان داد.

وی گفت: ارائه متادون به افراد زیر ۱۸ سال اندیکاسیون درمان ندارد چرا که سیستم بدنی و کبد افراد زیر ۱۸ سال به گونه ای است که نمی تواند شربت متادون را دریافت و هضم کنند.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: پس از بستری کردن کودکان معتاد با استفاده از یکسری داروهای خاص سم زدایی صورت می‌گیرد.

رجبلو ادامه داد: شرط تداوم ترک و درمان قطعی اعتیاد این است که کودک از محیط اعتیاد دور شود در غیر اینصورت قرار گرفتن در این گونه محیط ها موجب تداوم وابستگی به مواد مخدر می‌شود.

وی گفت: کودک در صورت اعتیاد نمی داند که موادمخدر وابسته شده است اما اگر مواد افیونی به او نرسد دچار علائمی همچون سرفه شدید، خماری، بیحالی و  بدن درد می شود.

درمان ۱۲ کودک معتاد

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان بیان کرد: اعتیاد کودکان هم اینک به یک دغدغه برای جامعه تبدیل شده است به گونه ای که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حال تدوین پروتکل درمان اعتیاد کودکان است.

رجبلو یادآوری کرد: در گذشته بیشتر دغدغه جامعه مردان بودند ولی هم اینک اعتیاد زنان و کودکان نیز روند افزایشی یافته است و تدوین پروتکل برای درمان کودکان موید بالا رفتن آمار اعتیاد در این قشر است و تا زمانی که کودکان در محیط های آلوده به اعتیاد قرار دارند هیچگاه درمان نمی شوند مگر اینکه بهزیستی خانواده های معتاد را شناسایی کرده و از طریق اورژانس اجتماعی کودکان را از والدین معتاد جدا کنند.

وی افزود: در بسیاری از مواقع خانواده ها اقدام به بستری کردن فرزندان معتاد نمی کنند همچنین اورژانس اجتماعی بهزیستی نمی تواند آنها را شناسایی کند با این وجود سال گذشته ۱۲ کودک بین پنج تا ۱۲ سال، در بیمارستان سینا فرشچیان همدان بستری و سم زدایی شدند که از این تعداد هفت کودک تحویل بهزیستی و مابقی تحویل والدینشان شدند.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان با بیان اینکه آماری از کودکان معتاد در شهرستان ها در دست نیست گفت: تشخیص اعتیاد کودکان زیر پنج سال به علت وابستگی کودک به مادر سخت و دشوار است.

رجبلو ادامه داد: آزمایش های صورت گرفته بر روی نوجوانان بزه کار در کانون اصلاح و تربیت مثبت بودن اعتیاد ۷۰ تا ۸۰ درصد آنها را نشان داده است که این افراد نیز توسط والدین معتاد شدند.

حاشیه‌نشینی و اعتیاد

وی گفت: بررسی ها گویای این است که بیشتر کودکان معتاد متعلق به خانواده های ساکن در مناطق حاشیه ای شهر است که از دیگر استان ها به همدان مهاجرت کرده و در مناطق حاشیه ای ساکن شدند.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: همچنین فقر مالی و فرهنگی از دیگر علل اعتیاد کودکان در مناطق حاشیه شهر است و تاکنون موردی مبنی بر اعتیاد کودک یک خانواده با جایگاه اجتماعی و اقتصادی متوسط یا فرهنگی گزارش نشده است و بیشتر کودکان معتادان دارای خانواده ای از نظر سطح اجتماعی و فرهنگی در سطح پایین یا ساکن روستاها و مهاجر هستند.

رجبلو درباره مادران باردار معتاد نیز اظهار داشت: پرونده درمانی برای این طیف از مادران پس از مراجعه به بیمارستان فاطمیه تشکیل می شود و به صورت رایگان درمان های مورد نیاز و سونوگرافی صورت می‌گیرد.

وی افزود: اعتیاد مادر هر چند در صورت آزمایش مشخص می شود اما اعتیاد جنین در صورت تولد می توان تست کرد و موقع جنینی نمی توان اعتیاد آن را تشخیص داد.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: با این وجود می توان مادر معتاد را به تنها مرکز ترک اعتیاد دولتی به نام «حنانه» واقع در بیمارستان امام خمینی (ره) معرفی کرده تا در آن محل برای مادران معتاد و هر زن معتاد دیگر درمان متادون تراپی به صورت رایگان صورت گیرد.

رجبلو یادآوری کرد: ۲۵ مادر باردار معتاد سال گذشته و  ۱۸ مادر ۹ ماهه امسال از بیمارستان فاطمیه به مرکز ترک اعتیاد حنانه معرفی شدند و هم اینک در مرکز حنانه ۷۰ بانوی معتاد تحت درمان هستند که این افراد بین ۳۵ تا ۴۵ سال سن دارند.

کارشناس مسئول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: در مرکز «حنانه» پزشک بر اساس نوع دارو و موادی که بانوان معتاد مصرف می کنند آنها را ویزیت کرده و بانوان معتاد به صورت هفتگی مراجعه و داروی مورد نیاز را دریافت می‌کنند.

وی ادامه داد: علاوه بر این بانوان مراجعه کننده به این مرکز مشاوره روانشناسی، تست هپاتیپ و اچ.آی.وی می شوند و در صورتی که بیماری های ویژه ای داشته باشند برای درمان سراپایی به بخش دیگر ارجاع داده می شوند.

رجبلو اظهار داشت: بسیاری از مادران معتاد بدون سرپناه، شب را در «شلتر» یا سرپناه شبانه اقامت می کنند و ۹۰ درصد حاضران در سرپناه شبانه همدان معتادان تزریقی و بیشتر غیربومی و متعلق به استان های کردستان، لرستان و کرمانشاه هستند.

وی اضافه کرد: آمار به دست آمده از میزان بانوان معتاد تنها ۲۵ درصد کل مادران معتاد است چرا که آنها از مراجعه به محیط های اداری، درمانی و انتظامی و بیان مشکل هراس دارند و انگیزه و اصراری هم به ترک اعتیاد ندارند.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان با بیان اینکه برخی زنان باردار به علت هراس از شناسایی چهره آنها به پزشک مراجعه نمی کنند گفت: شناسایی مادران باردار و درمان آنها پیش از تولد فرزندشان بسیار حائز اهمیت است بنابراین در گام نخست باید مادران باردار را درمان کرد تا اعتیاد را به جنین منتقل نکنند.

رجبلو ادامه داد: مادران معتاد برای درمان می توانند به اداره بهزیستی یا معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مراجعه کرده تا نامه ای برای پذیرش آنها در مرکز حنانه ارائه شود.

وی افزود: زنان باردار با حضور در مرکز حنانه بدون هیچگونه استرس و نگرانی از شناسایی، رایگان و محرمانه درمان می شوند و راز اعتیاد آنها به هنبچ وجه افشا نمی شود چرا که هدف ما درمان و کاهش آسیب است.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان اظهار داشت: با توجه به اینکه در اصطلاح عامیانه موضوع ترک اعتیاد مطرح می شود اما چیزی به عنوان ترک اعتیاد وجود ندارند بلکه درمان نگهدارنده یا درمان کامل وجود دارد.

رجبلو اضافه کرد: درمان نگهدارنده به این معناست که یکسری مواد کم آسیب جایگزین مواد پر آسیب شود با این معنا که متادون در اختیار افراد معتاد قرار داده تا هروئین یا تریاک مصرف نکنند.

وی بیان کرد: بیشتر پزشکان سم زدایی را توصیه نمی کنند چرا که در این نوع درمان به صورت انفجاری فردی که مدت هاست گیرنده هایش موادمخدر دریافت می کنند را یک دفعه مهار کنیم.

کارشناس مسوول مراکز ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: در این حالت ممکن است برخی افراد دچار بیهوشی، کما و مرگ شوند چراکه اگر ترک اعتیاد همزمان با  تجویز داروهای جایگزین نباشد احتمال مرگ فرد به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد.