ادعای شفافیت برای نامزدهای انتخاباتی کافی نیست

کمتر از یک ماه دیگر؛ انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان برگزار می شود که به همین مناسبت با حجت الاسلام لواسانی به گفت و گو  پرداختیم تا نقطه نظرات ایشان را در خصوص روش های انتخاب اصلح و مسائل مربوط به انتخابات جویا شویم.

 ایرنا: تبیین جایگاه مردم و حق انتخاب آنها در حکومت اسلامی؟
حجت الاسلام لواسانی: تحقیقی در سال‌های پیش انجام دادم که منتشر هم شده، در آن اثبات کردم نقش مردم در حکومت اسلامی نقش مشروعیت است. در حقیقت مشروعیت دو بعد دارد که حضور مردم یکی از ابعاد آن به شمار می‌آید. یکی از جلوه‌های حضور مردم حضور در انتخابات و انتخاب افرادی است که باید کشور را اداره کنند، چه در مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری، شورای شهر یا غیره. البته این همۀ ظرفیت‌های مردم نیست، اما بخش قابل‌ توجه‌ای از ظرفیت‌های مردم و مردم‌سالاری دینی است.

طبیعتاً انتخابات طبق این منطق حق الناس می‌شود و حقی است که حکومت و مسئولان چه افرادی که مسئولیت‌های دولتی دارند چه افرادی که مسئولیت اجتماعی دارند مانند خبرنگاران، رسانه‌ها، ائمه جمعه موظف هستند این حق را کاملاً رعایت کنند.

منظور از رعایت حق این است که اولاً نباید مردم را با روش‌های خاص منحرف کنند تا در انتخابشان به اشتباه بیفتند و ثانیاً وقتی انتخابشان طبق موازین بود و تخلفی نداشت محترم شمرده شود علیرغم اینکه شاید نظر ما نسبت به افراد منتخب مثبت نباشد. و ثالثاً مردم باید پس از انتخابات هم ناظر بر منتخبین خود باشند و منتخبین حق ندارد، از چارچوب قانون فراتر روند و خدای نکرده جیب خودشان و اطرافیان‌شان را پر کنند.

 ایرنا: نقش ائمه جمعه در تبیین ویژگی های انتخاب اصلح؟
حجت الاسلام لواسانی: ائمه جمعه حق ندارند به صورت مستقیم و از حمایت لیست خاصی وارد انتخابات شوند مثلاً بگویند مردم به فلانی رای دهید یا رای ندهید! این روش غلط است، اما باید ویژگی های نامزد اصلح را برای مردم تبیین کنند.

در این راه باید از کلی گویی پرهیز شود، کلیات مشخص است لذا باید مصداق‌گویی کرد.

مثلاً در خصوص پاکدستی بویژه در این دوره که باید بیشتر جدی گرفته شود، افرادی که کاندید می‌شوند به طور شفاف دارایی‌های خود، همسر و فرزندانشان را اعلام کنند، هم‌چنین بیان کنند آیا خانوادۀ آنان در ایران هستند یا نه.

این مسأله جدا از قانون شفافیت است و منظور این است تا افراد به صورت داوطلبانه این کار را انجام دهند تا یک نمره مثبت در کارنامه خود لحاظ کنند. کاندیدها باید بدانند در چشم مردم می آیند و در این جایگاه باید کاری کنند تا مردم با چشم باز (آگاهانه) آنها را انتخاب کنند.

احتمال دارد افراد در این مهم انکار و دروغ هم داشته باشند که باید راستی آزمایی شود. فامیل، دوست، همسایه و غیره می‌توانند سوال کنند و جو روشن می‌شود.

اگر دارایی افراد مشخص باشد پس از اتمام دورۀ کاری فرد به راحتی می‌توان متوجه شد که اموال وی به روال معمول افزایش یافته یا تخلفی انجام شده است.

ضمن این‌که بنده جداً متعقدم باید از نامزدها تعهد گرفت که پاییند به وظیفۀ نمایندگی خود باشند و نمایندگی برای آنان طعمه نباشد و نظارت مردمی جدی شکل بگیرد و در صورت تخلف مردم حق داشته باشند از وی شکایت کنند.

مهم‌تر از همه هم آزمون و سنجش و ارزیابی است، آیا توانایی‌های لازم برای نمایندگی را دارند؟ آیا تخصص لازم را برای کمیسیون‌ها مجلس دارند؟ آیا تخصص‌های لازم را برای ایفای نمایندگی و قانون‌گذاری و نظارت بر دولت و دستگاه‌ها دارد؟ این‌ها خیلی مهم است.

ایرنا: تبیین جایگاه مجلس در نظام سیاسی کشور و حیطه قدرت و وظایف آن؟
حجت الاسلام لواسانی: مجلس شورای اسلامی به کلام امام راحل که بسیار دقیق است در رأس امور است اما مجلس ما نتوانسته این جایگاه و کارکرد خودش را جا بندازد و معمولاً در رأس امور نبوده است.

وظیفۀ اصلی مجلس قانون‌گذاری است؛ قانون گذاری هم به معنای ریل‌گذاری است، دولت برای اینکه به سمت مقصود حرکت کند باید ریل مناسبی داشته باشد، اگر ریل خراب و معیوب باشد دولت نمی‌تواند به مقصد برسد. به این جهت کمیسیون‌های آن خیلی مهم است.

برای نمونه کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری‌ها، ببینید چه بلایی سر مملکت آورده! مجلس باید دقت کند و قانون خوب وضع کند تا مشکل ساز نشود.

وظیفۀ دوم مجلس نظارت بر دولت است که آیا قوانینی که هست درست اجرا می شود یا خیر. مجلس باید تشخیص دهد و در صورت لزوم برخورد کند.

مجلس حق سوال از رئیس جمهور و وزرا دارد و می‌تواند پیشنهاد عزل وی را به رهبری دهد اما هیچکس نمی‌تواند مجلس را منحل کند، این جایگاه بسیار مهمی است اما در حال حاضر مجلسی‌ها این تراز را برای خود کسب نکردند که یا سواد و تخصصش را ندارند، یا توان و حوصله‌اش را ندارند یا آلوده شده‌اند یا در دام لابی‌گری و فرافکنی افتاده‌اند که جایگاه مجلس را شدیداً پائین آورده است.

متاسفانه برخی از نمایندگان به امور غیر مجلس خیلی می‌رسند اما به اصل کار خود نمی‌رسند. مثلاً در حوزۀ انتخابی خود قولی می‌دهند که در حیطۀ وظایفشان نیست و بعد از آن به وزرا و استاندار و فرماندار فشار می‌آورد که باید این کار انجام شود و وارد جریان بسیار زشت بده و بستان می‌شوند.

اینجاست که کاری که نباید شود، انجام  می‌شود و یا نیمه کاره رها می‌شود و مملکت را با مشکل مواجه می‌کند یا اگر هم به سرانجام رسید، جز اولویت‌های کشور نیست.

امام جمعه نیز وظیفه دارد این مسائل را برای مردم تبیین کند. به مردم بگوید کسانی را به مجلس بفرستید که قانون‌ دان باشند، مسائل مملکت را بشناسند و دنبال مسائل محلی نباشند. باید از فرایند درستی بیرون آمده باشد، شفافیت مالی، کاری، سنجش و تعهدی که عرض کردم، این‌جا خیلی به کار می‌آید.

لواسانی همچنین نظر خود را در خصوص استانی‌شدن انتخابات ارائه داد و گفت: به نظرم این اقدام درستی نیست و حق انتخاب از مردم سلب می شود. حتی اگر در انتخابات نمایندگان ری، شمیرانات یا مناطق دیگر تهران را جدا کنیم تا مردم به ۵ یا ۱۰ نفر رای بدهند تا بتوانند آنان را بشناسند، بنظرم مجلس مردمی‌تر خواهد شد، الان در تهران به لیستی رای می‌دهند. و آن‌ها را هم نمی‌شناسند و آنانی هم که لیست‌ها را تهیه کرده‌اند، پاسخگوی عملکرد آنان نیستند.

نماینده‌ها باید محلی انتخاب شوند اما تفکر ملی و بین المللی داشته باشند زیرا باید به مسائل مهمی رای دهند. برجام و خصوصی‌سازی از جمله این تصمیمات بود که فاجعه‌آفرین شد.

مردم هم باید بدانند نمایندگان مجلس هم‌چنین ائمه جمعه مسئولیت اجرایی ندارند و از آنان توقعات اجرایی نداشته باشند،  مثلاً اگر مردم در لواسان مشکلات اجرایی یا مسائل قضائی دارند، اما بنده یا نمایندگان نمی‌توانند کار اجرایی بکنند و امکانات و ابزارش هم در اختیارشان نیست، نماینده مجلس باید به مسئول استانی، وزیر و ... تذکر دهد تا کار مردم را درست کند و البته باید حرف آن مقام مسئول را هم بشنود چرا که کار اجرایی سختی‌های خودش را دارد و وقتی کار آنان امکان ندارد باید مردم را توجیه کرد.

قول الکی‌دادن، امیدوارکردن و انجام‌ندادن موجب ناامیدی و سرخوردگی مردم می‌شود. نماینده مردم نباید آنها را فریب دهد و آنها را از حیطه وظایف خود آگاه کند.

اگر این آگاه‌سازی انجام شود مردم در جلسات مسائلی که ربطی به نماینده ندارد مطرح نمی‌کنند.

 ایرنا: نماینده ولی فقیه در آگاه سازی مردم در زمینه تبلیغات سالم، پرهیز از اسراف، انحراف و بد اخلاقی‌های انتخابات چه نقشی دارد؟
حجت الاسلام لواسانی: بنده معتقدم در سال های اخیر انتخابات ما دچار انحرافاتی شده و به سمت الگوبرداری از کشورهای غربی رفته است.

غربی‌ها مبتنی بر نفوذ اجتماعی و بازی‌کردن با احساسات مردم وارد شدند و بعد هم عکس‌ها و پوسترهای آنچنانی که البته هیچ بازخوردی هم ندارد. این رویۀ بسیار غلط در کشور ما هم باب شده‌ است.

شنیده‌ام از حالا کاغذها را برای تبلیغات انتخابات مجلس احتکار کرده‌اند! خب این خیلی بد است! کاغذهایی که باید تبدیل به کتاب شود و ۱۰۰ سال بماند تبدیل به پوسترهایی می‌شود که بعد از ۱۰ روز با زحمت مأموران شهرداری دور ریخته می‌شوند.

این یک اسراف کاملاً غیرموجه است بویژه حالا که فضای مجازی آمده و راحت می‌شود در این راستا برنامه‌ریزی کرد و آن مخارج سنگین هم متحمل نشد.

پیشنهاد بنده این است که جوانان انقلابی به میدان بیایند و نامزد شوند یا کاندیداهای متخصص و مردمی را به مردم معرفی کنند و از افراد صالح و پاک‌دست و کارآمد حمایت  کنند، برای نامزدها نظام سنجش و ارزیابی گذاشته شود، نه این‌که وزارت کشور یا شورای نگهبان این‌کار را انجام دهد، بلکه خود نامزدها در چنین فرایندی شرکت کنند تا توانایی‌ها و تخصص‌ خود را بسنجند.

این اقدام نیازمند اتحاد قوی جوانان است. گرچه کار بزرگی است اما نباید از کار بزرگ ترسید تا موفقیت نصیب شود.

اگر کاندیدی میلیاردها تومان خرج تبلیغات کند معلوم است مشکلی است، و گرنه از کجا می‌آورد تا آنقدر هزینه کند! نماینده مردم باید مردمی باشد، اگر پول حلال باشد و بخواهد کمی خرج کند باید دستش بلرزد و حاضر نیست پولش را تبدیل به پوستر کند و در سطح شهر بچسباند.

این تبلیغات در گذشته اثر داشت اما الان ندارد. مردم آگاه شدند و فریب این جریان و آن جریان را نمی‌خورند.

روش‌های بهتری باید پیش بگیرند؛ لازم نیست عکس خانم و آقا رنگی و روتوش شده باشد، این موارد اصلاً اهمیتی ندارد.

باید به مردم گفت؛ مردم اگر کسی در تبلیغاتش اسراف کرد و بعد گفت می خواهد برای شما کار کند، دروغ می گوید! اگر کسی اسراف کرد و گفت من ساده زیست، عدالت طلب و ضد فسادم دروغ می گوید! مردم آگاه هستند اما ضرر ندارد باز هم باید بگوییم.

می‌توانیم نظام انتخابات را در این دوره بشکافیم؛ نمی‌گویم آسان است و باید سهل گرفت. اما بنده در بحث‌های عدالت طلبی با جوانانی مسلط به مباحث کامپیوتری و IT و ... برخورد کردم که آنقدر دیدگاه و زمینه کار دارند که اگر از آنها بخواهیم طرح نو دهند حتماً می‌توانند.

لواسانات به مرکزیت شهر لواسان یکی از بخش های شهرستان شمیرانات در ۱۱ کیلومتری شمال شرقی پایتخت واقع شده است.