روزنامه رسالت در گفت و گو با کارشناسان، آورده است: این عملیات در کشورهای مختلف دنیا اهداف متفاوتی را دنبال می‌کند به‌طور مثال در کشورهایی که نرخ برابری ارز را کنترل می‌کنند، عملیات بازار باز باهدف کنترل نرخ ارز صورت می‌گیرد اما اکنون مهم‌ترین هدف بانک مرکزی کشور، کنترل نرخ تورم برای ثبات اقتصادی است.عملیات بازار باز روز شنبه ۲۸ دی‌ماه به‌طور رسمی اجرا و قرار است که به‌موجب این عملیات، بانک مرکزی با خریدوفروش اوراق قرضه یا بدهی دولت، از این ابزار در سیاست‌گذاری پولی کشور استفاده کند.
*عملیات بازار باز با کانالیزه کردن نقدینگی به تثبیت نرخ تورم کمک می‌کند
ایمان اسلامیان، کارشناس بانکداری و توسعه در گفت‌وگو با «رسالت» بیان کرد: «بانک مرکزی برای تأثیرگذاری بر بازار پول سه ابزار محوری دارد، نخست نسبت سپرده قانونی و بعد نرخ تنزیل و در آخر عملیات بازار باز که هر سه محور در بیشتر بانک‌های مرکزی جهان مورداستفاده قرار می‌گیرند، اما عملیات بازار باز بنا بر برخی دلایل و شبهات شرعی پیش‌ازاین در ایران اجرانشده بود.»وی در تعریف عملیات بازار باز افزود: «عملیات بازار باز به بیانی ساده یعنی فرآیند خریدوفروش اوراق قرضه عمومی که بانک مرکزی بر اساس سیاست خود با بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خریدوفروش می‌کند. همچنین به دلیل اینکه بازیگران مختارند مطابق میل خود خریدوفروش کنند و ورود و خروج آن‌ها با محدودیتی روبه‌رو نیست این بازار، بازخوانده می‌شود.»کارشناس بانکداری و توسعه ضمن بیان اهداف این عملیات گفت: «این عملیات با دو هدف دنبال می‌شود؛ نخست ایجاد کف و سقف مناسب در نرخ سود و بهره بازار پولی و سپس، کاهش و افزایش قدرت بانک‌ها برای خلق پول در مواقعی که ضرورت دارد. به‌عنوان‌مثال در بازار باز با فروش اوراق می‌توان قدرت بانک‌ها در خلق پول را کاهش داد یا برای حفظ سیاست انبساطی و گشایشی با خرید اوراق، قدرت بانک‌ها برای خلق پول و تأمین مالی اقتصاد افزایش داد.»
*بازار باز از رقابت جنون‌آمیز جلوگیری می‌کند
او ادامه داد: «عملیات بازار باز در کوتاه‌مدت و میان‌مدت ابزار بسیار مناسبی برای تعادل بین بازار بانکی، کنترل نقدینگی و دالان نرخ است بدین شکل که بانک مرکزی می‌تواند نرخ را در این کانال تصویب و نگه‌داری کند.»وی ضمن بیان مزیت‌های این عملیات اظهار کرد: «عملیات بازار باز با کانالیزه کردن نقدینگی به تثبیت نرخ تورم بسیار کمک می‌کند و موضوع مزمن این روزها یعنی مدیریت ناپذیری بین بانک‌ها که به دلیل فزونی و کسری به یکدیگر پول قرض می‌دهند را به‌آسانی سازماندهی می‌کند. همچنین این عملیات از رقابت جنون‌آمیز نرخ نیز جلوگیری می‌کند.»
اسلامیان تصریح کرد: «در تمام دنیا لازمه رشد اقتصادی ثبات اقتصاد است، بنابراین مبین است که بی‌ثباتی و اضطراب مستمر اقتصادی هیچ کشوری را به توسعه نرسانده و نمی‌رساند. متأسفانه ایران هنوز به این ثبات دست پیدا نکرده و فعالان اقتصادی ترجیح می‌دهند بیشتر وارد عملیات کوتاه‌مدت شوند. بزرگ‌ترین مؤلفه توسعه اقتصادی کنترل نرخ تورم است که به نظر می‌رسد عملیات بازار باز بتواند این آرامش و توسعه را باثبات حاکم کند.»
*ملاحظات اجرایی صورت نگیرد، بازار باز علیه خود عمل می‌کند
او همچنین خاطرنشان کرد که عملیات بازار باز ملاحظاتی دارد که اگر به آن توجه نشود به‌طور حتم می‌تواند علیه خود عمل کند و موجب تورم بیش‌ازپیش شود. آنچه حائز اهمیت است این که دولت به‌هیچ‌عنوان نباید برای جبران کسری بودجه خود از این عملیات استفاده کند یا اینکه بدهی‌های خود را اوراق کند. شرایط دیگری که موجب می‌شود این عملیات علیه خود عمل کند این است که بانک‌های بدهکار نتوانند نسبت به خرید اوراق اقدام کنند و مجبور به تأمین وجه شوند.
این کارشناس بانکداری و توسعه در پایان بیان کرد که در شرایط فعلی و باوجود دشواری‌های بین‌المللی کشور و نا ترازی‌های گسترده بانک‌ها، این اقدام از سوی بانک مرکزی بسیار جسورانه بود.
*عدم افزایش نقدینگی ثبات اقتصادی را رقم می زند
همچنین احمد حاتمی یزد، کارشناس ارشد بانکی و مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با «رسالت» درباره عملیات بازار باز اظهار کرد: «عملیات بازار باز بانک‌ها را منظم‌تر و فضای رقابتی را اجرا می‌کند. در طول یک روز بانک با دو پدیده مواجه است؛ مردمی که پول خود را تحویل بانک می‌دهند و عده‌ای دیگر که پول خود را برمی‌دارند و از سیستم یک بانک وارد حساب بانک دیگری می‌کنند. به‌موجب این برداشت‌ها و دریافت‌ها، گاهی پرداختی بانک‌ها از میزان دریافتی آن‌ها بیشتر یا برخی روزها دریافتی آن‌ها از میزان پرداختی بیشتر می‌شود.»وی افزود: «اگر بانک، پیش از عملیات بازار باز با پرداختی بیشتر مواجه می‌شد به طبع کسری بودجه صورت می‌گرفت و بانک برای جبران این کسری ناچار به دریافت پول از بانک مرکزی بود. این موضوع موجب می‌شد تا به بانک مرکزی بدهکار شود. اما اکنون با ابزار جدید ارائه‌شده، چنانچه بانک با کسری بودجه روبه‌رو شود از بانکی که آن روز دریافتی بیشتری داشته پول قرض می‌گیرد و با تسهیلاتی کوتاه‌مدت کسری خود را دریافت می‌کند و هنگامی‌که دریافتی‌اش به میزان مناسب و رضایت‌بخش رسید، دریافتی گرفته‌شده را پس می‌دهد.»حاتمی یزد در پایان ضمن بیان اینکه این عملیات بسیار به اقتصاد کمک می‌کند، خاطرنشان کرد: «این عملیات روشی برای تأمین کسری بانک است تا ورشکست و به سیستم آن اختلال وارد نشود. دریافت پول از بانک مرکزی پیش‌ازاین موجب افزایش حجم نقدینگی می‌شد اما اکنون با اجرایی شدن این بازار، تعادل ایجاد و نقدینگی افزایش نمی‌یابد. عدم افزایش نقدینگی شرایط مناسب را برای ثبات اقتصادی و توسعه اقتصاد رقم می زند.»
نظر شما