حفظ و احیای تالاب‌ها علاوه بر اجرای سیاست‌های متمرکز به نقش‌آفرینی جوامع محلی نیازمند است که افزایش تاثیرگذاری این جوامع برای بقای زیستگاه‌های آبی گلستان ارتباط مستقیمی با بازگویی منافع اقتصادی برای آنان و بیان تهدیدات فراروی تالاب‌ها دارد.
تالاب‌ها به عنوان یکی از مهمترین زیستگاه‌های طبیعی نقش مهمی در دوام و بقای حیات وحش، تامین آب شیرین و حفظ تعادل زیستی دارند و با توجه به نیاز فزاینده و کاهش زیستگاه‌های پرندگان مهاجر و محل‌های مناسب برای تخم‌ریزی ماهیان، ارزش تالاب های موجود بیشتر شده است.
پیوند انسان با تالاب همانند بقیه مقوله های زیست محیطی پیش از اینکه به دستاوردهای فنی دگرگون سازی و مهار طبیعت مربوط باشد موضوعی اجتماعی است و باید از طریق ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این رابطه هماهنگ و موزون شود.
اصلی ترین مولفه پیوند تالاب ها با جوامع انسانی به نقش آفرینی این زیستگاه‌ها در تامین منافع اقتصادی ساکنان پیرامونی آن بازمی گردد.
لازمه بهره وری حداکثری از هر فرصت طبیعی مانند تالاب ها، شناخت پتانسیل ها و ظرفیت های آن است؛ به زبان ساده تر اگر قصد مشارکت بیشتر جوامع پیرامونی تالاب را داریم باید فرصت‌های تالاب را معرفی کنیم زیرا همراهی و یا همکاری نکردن آنان در احیا و حفظ این زیستگاه های ارزشمند بسیار موثر است.
پالودن آب از هر نوع ناخالصی شامل آلاینده های شیمیایی و سمی و رسوبات، ذخیره آب، ادامه روند چرخه مواد، تغذیه آبخوان های زیرزمینی، تلطیف هوای مناطق مسکونی پیرامونی به‌همراه رفع خطر ریزگردها ،کنترل سیلاب، حفاظت در برابر توفان، فرسایش و بادشکن پناهگاهی برای انواع گیاهان و جانوران از جمله آثار فعالیت تالاب ها است که نمونه آن در هیچ اکوسیستم دیگر کره زمین بصورت یکپارچه دیده نمی شود.
جوامع پیرامونی تالاب ها باید یاد بگیرد همان گونه که تالاب اجزای زنده و غیر زنده محیط زیست را در کنار یکدیگر حفظ و نگهداری می کند، آنها هم به عنوان عضوی از این مجموعه باید زیست بوم ها را حفظ و حمایت کنند.
احیا و آبگیری تالاب افزون بر بازگشت گونه های جانوری و آبزی، فرصت فعالیت های حوزه گردشگری مانند پرنده نگری و عکاسی از طبیعت را در منطقه میسر و رونق اقتصادی ناشی از حضور گردشگران و علاقه مندان به طبیعت برای حاشیه نشینان و جوامع محلی تالاب را ایجاد می‌کند.
پیاده روی در حاشیه تالاب، قایق سواری، ماهیگیری، شکار و دیدن گستره گیاهان مردابی و چشم اندازهای تالابی اگر با سرمایه گذاری برای فراهم شدن زیرساخت های مورد نیاز همراه شود می تواند درآمد سالانه قابل توجهی را برای منطقه به خصوص جوامع محلی ساکن حاشیه تالاب ها به همراه داشته باشد.
استفاده نکردن از طرح های مشارکت محور در ارتقای شاخص های زیست محیطی و بکارگیری جوامع محلی در حفظ و جلوگیری از تهدیدهای مختلف می‌تواند پایداری تالاب‌ها را مورد هجمه قرار داده و موجب وارد شدن آسیب هایی مانند تلف شدن هفته گذشته هزاران قطعه پرنده در شبه جزیره میانکاله شود.
هر چند انسان در کاهش تراز دریای خزر و کم شدن آب ورودی به خلیج گرگان نقش کمرنگی دارد اما از آن سوی کاهش منابع ورودی آب شیرین به خلیج گرگان و تبادلات آبی و راکد شدن پهنه آبی این پهنه بطور مستقیم به عملکرد جوامع بشری مرتبط است.
باید تلاش شود تا خدشه ای به اعتماد اهالی پیرامونی تالاب‌ها وارد نشود زیرا در این صورت با کاهش حس تعلق سرزمین در نزد این جوامع، علاوه بر زیان طبیعی، باید چشم انتظار آثار اجتماعی پیرامون تالاب ها بود.
تهدید تالاب تنها مربوط به کمبود منابع آبی در فصل‌های مختلف نیست و سایر عواملی چون فشار الگوی‌های معیشتی به تالاب، ورود آلایندگی به تالاب، تغییر اقلیم و بهره‌برداری ناپایدار نیز به عنوان تهدیداتی مهم محسوب می‌شود که تمامی آنها نیازمند داشتن برنامه‌ریزی منطقه‌ای و مشارکت گرفتن از توان جوامع ذی نفع و محلی است.
یکی از اصلی ترین تهدیدات تالاب ها، خشک شدن این زیستگاه است که سبب شده گلستان بعنوان یک استان شمالی و سرسبز به صورت بالقوه در معرض ایجاد کانون های ریزگرد قرار گیرد.
تالاب‌های گلستان به ویژه خلیج گرگان مشکلات و دغدغه های جدی تری دارند که از آن جمله می توان به کاهش تبادل آبی این زیست بوم با دریای خزر اشاره کرد؛ موضوعی که تا ماه های آینده و ابتدای فصل گرما موجب گندابی شدن پهنه آبی خلیج گرگان و انتشار بوهای نامطبوع از این زیست بوم می شود که راهکار گذر از این دغدغه به عزم ملی و بین المللی نیاز دارد.
در استان گلستان تالاب‌های فراوانی وجود دارد که مهمترین آنها چهار تالاب بین المللی گمیشان، آلماگل، آلاگل و آجی‌گل زیر حفاظت یا ثبت کنوانسیون بین المللی رامسر با مشارکت 169 کشور جهان است که بر حفاظت و بهره‌برداری معقول از تالاب‌ها تاکید دارد.
بر اساس تعریف کنوانسیون رامسر تالاب شامل باتلاق ها، لجنزارها، آب های طبیعی و مصنوعی اعم از دائمی یا موقت که آب های شور یا شیرین یا تلخ در آن به صورت راکد یا جاری یافت می‌شود و از جمله شامل آبگیرهای دریایی است که عمق آن ها در پایین ترین حد جزر از 6 متر تجاوز نکند.
دوم فوریه برابر با ۱۳ بهمن ماه روز جهانی تالاب‌ها نامگذاری شده است.
در چنین روزی در سال ۱۹۷۱ میلادی برابر با ۱۳۴۹ خورشیدی و در شهر رامسر ایران معاهده‌ای جهانی برای حفاظت از تالاب‌ها به تصویب رسید که به "کنوانسیون رامسر" مشهور شد.
شعار امسال روز جهانی تالاب‌ها "زندگی در تالاب‌ها شکوفا می‌شود" با هدف برجسته سازی تنوع زیستی تالاب‌ها مطرح شده است.
نظر شما