به گزارش خبرنگار ایرنا، طرفهای اروپایی به عنوان شرکای امضا کننده توافق نامه برجام متعهد به انجام وظایفی بودند اما تا به امروز به هیچ یک از ۱۱ مورد از تعهدشان عمل نکرده و با اتخاذ سیاست گفتار درمانی صرفا به بیان مواضع سیاسی در حمایت از حفظ برجام اکتفا کردند.
در ۱۵ تیر ۱۳۹۷ کمیسیون مشترک برجام تعهدات ۱۱ گانه اروپا برای حفظ برجام را اعلام کرد؛ حفظ، ارتقاء و استمرار روابط گسترده اقتصادی با ایران، کانال های موثر مالی، صادرات نفت و میعانات گازی و محصولات پتروشیمی، روابط حمل و نقل دریایی، زمینی، هوایی و ریلی، حمایت روشن از کنش‌گران اقتصادی برای تجارت و سرمایه گذاری در ایران به ویژه شرکتهای کوچک و متوسط، تشویق سرمایه‌گذاری بیشتر در ایران، تقویت شوراهای تجاری و حمایت از شرکت‌ها در برابر آثار فراسرزمینی تحریم‌های آمریکا، از جمله مفاد این تعهدات است که سازوکار مالی اینستکس تنها مقدمه ای برای آنها به شمار می‌رفت.
در طول یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام ایران با صبر استراتژیک به اروپا فرصت داد تا راهکاری برای اجرای تعهدات برجامی خود بیابد. اما پس از یک سال و بعد از مشاهده بی‌عملی اروپا در اجرای تعهداتش ایران کاهش تعهدات برجامی خود را به صورت منظم (هر دو ماه یک بار) آغاز کرد.
کشورهای اروپایی پس از خروج آمریکا از برجام و آغاز تحریمها گفت و گوهای متعددی با مقامات ایرانی داشتند، در این گفت و گو ها طرفهای اروپایی با محکوم کردن اقدام آمریکا در خروج از برجام، متعهد شدند که با عمل کردن به تعهدات برجامی خود، منافع اقتصادی ایران از برجام را تامین کنند و در واقع عدم حضور آمریکا در این توافقنامه را جبران کنند. اما گامی در این خصوص برنداشتند.
در این مدت اروپا تلاش کرد میان ایران و آمریکا میانجیگری کند اما این تلاش‌ها تاکنون نتیجه‌ای نداشته است.
کشورهای اروپایی ابتدا اعلام کردند از طریق مکانیسم اس پی وی امکان مبادلات مالی با ایران و شرکتهای خریدار نفت و صادرکننده کالا به ایران را فراهم خواهند کرد. آن طور که اداره خدمات خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده بود، این مکانیزم قرار بود با هدف اجرای کامل و موثر برجام ایجاد شود. اما پس از مدتی اعلام کردند که نمی‌توانند این مکانیسم را اجرایی کنند.
پس از اس پی وی نوبت به ساز و کار اینستکس رسید و اروپا حتی اعلام کرد از طریق این کانال کشورهای ثالثی که تمایل دارند می‌توانند با ایران تعاملات تجاری داشته باشند، اما با وجود ثبت این سازوکار مالی، اقدام موثر و عملی در زمینه روابط تجاری ایران و اروپا انجام نشد.
پس از آنکه فدریکا موگرینی دیپلمات ایتالیایی و رئیس پیشین کمیته سیاست خارجی اتحادیه اروپا صندلی خود را به جوسپ بورل سیاستمدار ارشد اسپانیایی سپرد، بورل بار دیگر از ایران خواست که به تعهدات کامل برجامی بازگردد.
بورل ۷۲ ساله که سابقه کاری ریاست پارلمان اروپا را در کارنامه خود دارد پیش از این، خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را زمینه‌ساز تصمیم ایران برای کاهش تعهدات برجامی خود دانسته بود. او از تصمیم ایران برای کاهش تعهدات هسته‌ای حمایت کرده و اقدام ایران را در چارچوب برجام دانسته بود.
هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا اخیرا در یادداشتی در نشریه آمریکایی پروجکت سیندیکیت بر لزوم عمل‌گرایی در سیاست اتحادیه اروپا خصوصا برای حفظ توافق هسته‌ای ایران تاکید کرده است.
جوسپ بورل در بخشی از یادداشت خود با اشاره به ایران نوشته است: دیپلماسی نمی‌تواند موفقیت‌آمیز باشد، مگر این که با عمل پشتیبانی شود. اگر ما می‌خواهیم که توافق هسته‌ای ایران پابرجا بماند، باید اطمینان حاصل کنیم که اگر ایران به پایبندی کامل به تعهداتش بازگردد، از منافعی بهره‌مند می‌شود.
در شرایط کنونی و در حالی که فشار حداکثری آمریکا متوجه ایران است راهکار این دیپلمات کهنه‌کار می‌تواند راه نجات برجام باشد.
چند روز پیش نیز پارلمان اروپا میزبان یک مناظره درباره تحولات ایران و عراق بود. در این نشست تعداد زیادی از نمایندگان پارلمان اروپا موافقت خود را با تلاش‌های نماینده سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای حفظ برجام اعلام و تاکید کردند خواستار حفظ برجام هستند اما می‌خواهند که اروپا نقش فعالتر و عملگرایانه تری در این زمینه ایفا کند.
گروه اقلیتی از نمایندگان حاضر در پارلمان اعلام کردند که آمریکا متحد اصلی اروپاست و اتحادیه اروپا باید در مشورت با ایالات متحده به توافق هسته ای جدید با ایران بیندیشد. همین رویکرد این اقلیت که صراحتا منتظر اجازه آمریکا بودن تاکنون باعث شده که اروپا از اقدامات عملی در خصوص تعهدات خود به ایران خودداری کند.
حمایت از برجام برای اروپا می‌تواند یک دستاورد سیاسی باشد بنا به گفته مقامات اروپایی، برجام برای آنها نه صرفا یک توافق سودمند اقتصادی، بلکه یک دستاورد بزرگ دیپلماتیک به حساب می‌آید که به پشتوانه آن می‌توانند برای یک بار هم که شده پس از جنگ جهانی دوم در عرصه بین المللی خودی نشان دهند.
اروپا این فرصت استثنایی را دارد تا با اجرای تعهدات برجامی خود منافع ایران را تامین کرده و با همکاری دو کشور قدرتمند شرقی یعنی روسیه و چین به عنوان دیگر اعضای باقی مانده در برجام بار دیگر وزن و جایگاه از دست رفته خود در عرصه بین الملل بازیابند.
جمهوری اسلامی ایران با عملکرد خود به جامعه جهانی نشان داده است که اهل گفت‌وگو و تعامل است. اما ابتدا آمریکا و سپس اروپایی‌ها در اجرای تعهدات برجامی خود بدعهدی کردند. اکنون هم ایران اعلام کرده است که هروقت اروپایی‌ها به تعهداتشان برگردند ایران هم از کاهش تعهدات برجامی خود را متوقف کرده و به تعهدات خود باز می‌گردد اما همه اینها منوط به این است که اروپا از گفتار درمانی به اقدام عملی عاجل برای حفظ برجام گام بردارد.
اکنون باید دید آیا بورل می‌تواند تغییری در سیاست‌های اتحادیه اروپا ایجاد کند و راهکار عملی برای بهره‌مندی ایران از منافع برجامی را فعال کند. باید دید اتحادیه اروپا می‌تواند در نظم نوین بین‌المللی به عنوان یک قدرت جهانی به طور فعال تاثیرگذار باشد.
نظر شما