آیین اختتامیه سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سیدمجتبی حسینی معاون هنری وزارتخانه؛ شهرام کرمی مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ نادر برهانی مرند دبیر این رویداد و جمع کثیری از هنرمندان حاضر و مدعو در جشنواره، مطابق سنت یک دهه اخیر در تالار وحدت برگزار شد.
هم‌زمان با برگزاری مراسم اختتامیه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم و معرفی نفرات شایسته تقدیر و برندگان تندیس جشنواره در بخش‌های رقابتی چون مسابقه نمایش‌های صحنه‌ای؛ نمایش‌های خیابانی؛ به‌علاوه فجر؛ مسابقه نمایشنامه‌نویسی و بخش عکس، پوستر و اقلام تبلیغاتی؛ مطابق رسم و سنت همیشگی و معهود برگزاری چنین مراسمی در آیین اختتامیه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در ایستگاه سی‌وهشتم نیز با حاشیه‌هایی همراه بود که در ادامه به مرور آنها می‌پردازیم.
آغاز با ۲۲ دقیقه تاخیر ولی متفاوت و لذت بخش
درحالی‌که طبق برنامه قرار بر آن بود که آیین اختتامیه جشنواره در ساعت ۱۸ و ۳۰ دقیقه آغاز شود این‌بار با کمترین میزان تاخیر نسبت به سال‌های گذشته؛ با ۲۲ دقیقه تأخیر و در ساعت ۱۸ و ۵۲ دقیقه با پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران مراسم اختتامیه سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به شکل رسمی آغاز شد.
این بار برخلاف سالیان گذشته که پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران با پخش تصاویری همراه بود، شاهد حضور گروه کُر ناشنوایان کشورمان بودیم که با زبان اشاره همسو با تمامی حاضران ایستاده و برخاسته در تالار وحدت، سرود جمهوری اسلامی ایران را به‌عنوان آغازگر و پیشانی‌نوشت جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به مخاطبان هدیه کردند.
برنامه‌ریزی موفق با چاشنی بی‌توجهی مهمانان
اتفاق دیگری که در همان لحظات نخست آیین اختتامیه به‌وضوح به چشم می‌آید نظم و انضباطی بود که در صدور بلیت برای مدعوین و حاضران در مراسم حامن بود. این بار نه‌تنها مسوولان بلیت‌ها را بیش از ظرفیت صادر نکرده بودند که تمامی افراد شماره ردیف و صندلی مشخصی داشتند.
البته این نظم و دوراندیشی مسئولان جشنواره بازهم مانع نشد تا کسانی که بلیت آنها به بالکن‌های تالار وحدت اختصاص داشت بازهم خود را به راهروهای کنار صندلی‌های سالن اصلی تالار وحدت بکشاند!
همین مساله رفت و آمد برگزیدگان بخش‌های مختلف که بنا بود از صندلی خود بلند شده و به صحنه بروند را با مشکلات فراوانی مواجه می‌کرد. البته دراین‌میان چندین بار مجری مراسم نسبت به رعایت این نکته توضیح داد اما آنچه که به جایی نمی‌رسید فریاد بود!
صحنه‌آرایی خاطره‌انگیز تالار وحدت
اجرای مراسم اختتامیه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم به محمد سلوکی سپرده شده بود.
صحنه تالار وحدت به‌عنوان میزبان اختتامیه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برخلاف سالیان گذشته که از دکورهای پرطمطراق، حجیم و متحرک بهره می‌برد با صحنه‌آرایی ساده اما با نگاهی زیبایی‌شناسانه در همان نگاه نخست جلب توجه می‌کرد.
همچنین برای حضور مقامات، مسئولان و اعضای هیات داوران که بنا بود جوایز برگزیدگان بخش‌های مختلف را به آنها اهدا کنند؛ از انتهای سالن تا جلوی صحنه تالار وحدت فرش قرمزی پهن شده بود تا مدعوین برای اهداء جوایز برگزیدگان روی این مسیر حرکت کنند.
هین شرح دهم یا نه؟!
نخستین سخنران مراسم نادر برهانی‌مرند دبیر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بود. او که سکان‌دار هدایت این رخداد در سال گذشته و در گام سی‌وهفتم نیز بود، پیشتر نشان داده بود که چه در سخنرانی‌ها و چه در پیام‌هایی که به مناسبت برگزاری این رخداد رسانه‌ای کرده بود، مانند قلم شاعرانه‌اش در عرصه نمایشنامه‌نویسی، تکیه و تاکید بسیار بر ادبیات غنی و فرهنگ کشورمان دارد.
برهانی‌مرند سخنان خود را در مقام دبیر بعد از خوشامدگویی به حضار با این بیت از دیوان شمس تبریزی سروده شاعر بلندآوازه کشورمان مولوی آغاز کرد که:
من بی‌دل و دست دارم؛ در خانه خمار رم
صد سینه سخن دارم؛ هین شرح دهم یا نه؟!
همین یک بیت شعر کافی بود تا میزان فشار و حجم انبوه کاری که نادر برهانی‌مرند برای هدایت جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم متحمل شده بود را این‌بار با زبانی همسو با فرهنگ غنی ایرانی به شکلی موزون و متکی بر تعمق و تامل اندیشه مخاطبان در قالب ادبیات منظوم به آنها ارائه دهد.
تجلی کلام و نجوای سردار مقاومت؛ زینت‌بخش مراسم اختتامیه
مطابق آنچه پیش از برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از زبان شهرام کرمی مدیرکل اداره هنرهای نمایشی و نادر برهانی‌مرند دبیر این رخداد شنیده بودیم؛ مقرر شده بود تا بخشی ویژه برای پاسداشت سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی که در دی ماه سال ۹۸ و در آستانه برگزاری این رخداد توسط نیروهای امریکایی به شهادت رسیده بود؛ بخش پاسداشت از مقام سردار مقاومت؛ سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی زینت‌بخش مراسم اختتامیه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر باشد.
بخشی که با پخش کلیپی تصویری و همراه با سخنان سردار مقاومت در راستای دلایل همراهی و همدلی مردم در مسیر ایستادگی، مقاومت و جایگاه فرهنگ شهید و شهادت درنهایت با این جمله به پایان رسید که: امروز پرچم جمهوری اسلامی در دستان شماست؛ به آن افتخار کنیم و برای حفظ آن حتی اگر لازم باشد از جان خود بگذریم..
همین یک جمله از زبان سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی که با صدای همیشه آرام او در سالن تالار وحدت پخش می‌شد نشان‌دهنده خط‌مشی؛ سیره و شیوه مقاومت این سردار بزرگ کشورمان تا رسیدن به هدف غایی و نهایی‌اش، نوشیدن شربت شهادت را برای حفظ و استواری پرچم جمهوری اسلامی ایران بازتاب می‌داد.
احیانا کرونا که ندارید
پیش از برگزاری مراسم اهدای جوایز به برگزیدگان و شایستگان تقدیر در بخش‌های مختلف رقابتی جشنواره بین‌المللی سی‌وهشتم تئاتر فجر؛ کلیپی تصویری از آثار حاضر در هر یک از بخش‌ها برای مخاطبان پخش می‌شد و سپس مخاطبان نیز همسو با صدای گوینده تصویر به‌وضوح درمی‌یافتند که در بخش بعد بناست تا آئین اختتامیه جشنواره سی‌وهشتم بین‌الملل تئاتر فجر میزبان کدام بخش از قسمت‌های متنوع خود در حوزه معرفی برگزیدگان و اهدای جوایز باشد.
محمد سلوکی مجری برنامه که یکی از خصوصیات ادبیات اجرای او به زبان طنازانه‌اش بازمی‌گردد در مواجهه با مهدی رایگانی از هنرمندان شایسته تقدیر بخش پوستر که به دلیل سرماخوردگی ماسکی روی صورت خود گذاشته بود به شوخی او را خطاب داد و گفت: احیانا کرونا که ندارید؟!
همین جمله کافی بود تا علاوه بر ایجاد فضایی متفاوت در این مراسم؛ خنده حاضران در تالار وحدت پیچیده شود.
تجلیل از چهار چهره نامدار تئاتر
یکی از بخش‌های جذاب مراسم اختتامیه جشنواره تئاتر فجر به بخش تقدیر و تجلیل از پیشکسوتان عرصه هنر نمایشی کشورمان بازمی‌گردد. جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم نیز ازین قاعده مستثنی نبود و بنا بود تا از فعالیت چهار هنرمند پیشکسوت؛ حسین عاطفی بازیگر و کارگردان، آندرانیک خچومیان مترجم آثار نمایشی، کریم اکبری‌مبارکه بازیگر و کارگردان و مهدی لزیری از بازیگران پیشکسوت تئاتر تبریز تقدیر به عمل آید.
پیش از حضور این چهار هنرمند و سخنرانی آنها در مراسم تقدیرشان؛ برای هر یک از آنها کلیپی تصویری پخش شد که از زبان همکاران و هنرمندان شاخص تئاتر برخی از ویژگی‌های این افراد مرور می‌شد. بهزاد فراهانی؛ قطب‌الدین صادقی؛ لوریس چکناوریان؛ آتیلا پسیانی؛ فرهاد آئیش؛ محمد چرمشیر؛ جلیل فرجاد و ایوب آقاخانی ازجمله هنرمندانی بودند که درباره ویژگی‌ها و خصوصیات شخصی و حرفه‌ای چهار هنرمندی که بنا به تجلیل آنها در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بود سخن گفتند.
ای کاش وزیر در جشن خانواده تئاتر تا پایان حضور داشت
بعد از برگزاری مراسم تقدیر از چهار هنرمند پیشکسوت و سخنرانی کوتاه دکتر سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که خود را مجاب به رعایت قانون کوتاه سخن گفتن به‌عنوان یکی از اصول برگزاری مراسم اختتامیه سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر کرده بود؛ وی به دلیل فشردگی برنامه‌های متعدد در روز و ساعت منتهی به بیست و دوم بهمن‌ماه مصادف با سالروز پیروزی انقلاب شکوه‌مند اسلامی مجبور به ترک سالن شد.
اما این اتفاق ساعتی بعد در طول مراسم اختتامیه مورد گلایه یکی از هنرمندان مورد تقدیر در جشنواره قرار گرفت؛ جایی که دکتر حمیدرضا اردلان برگزیده بخش ویژه نمایش‌های خیابانی با اشاره به این مساله که جشنواره تئاتر فجر بزرگ‌ترین رویداد و گردهمایی هنرمندان تئاتر است و به واسطه آن همراهی مسئولان از ابتدا تا انتها می تواند مایه دلگرمی بیش از پیش هنرمندان باشد گفت: شاید در مواجهه با کارهای اجرایی و نگاه حمایتی، مسئولان از محدودیت بودجه سخن بگویند و ما بپذیریم؛ اما انتظارمان از فرد فرهیخته‌ای چون جناب آقای صالحی به‌عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آن بود که تا پایان این مراسم با خانواده تئاتر در بزرگ‌ترین جشن این خانواده حضور داشته باشند.
یادی از درگذشتگان
از دیگر بخش‌های مورد توجه مراسم اختتامیه جشنواره تئاتر فجر در تمامی ادوار آن به پاسداشت یاد و نام هنرمندان خانواده تئاتر نسبت به دیگر اعضای این خانواده که در طول سال بدرود حیات گفته‌اند بازمی‌گشت.
بار دیگر با پخش تصاویری از چهره و صدای هنرمندان، همراه با موسیقی حزینی که برای این آیتم تصویری در نظر گرفته شده بود خانواده تئاتر در سکوتی مطلق به یاد هنرمندان از دست رفته‌ای چون محمد مطیع؛ ابراهیم آبادی؛ علی راحتی؛ علی تفضلی؛ صادق توکلی؛ سعید نوراللهی؛ شهلا ریاحی؛ مسعود زین‌العابدین؛ داریوش اسدزاده؛ پرویز بهرام؛ امیر کاووس بالازاده و ولی‌الله شیراندامی تمام قد سکوت کردند. سکوتی که بار دیگر وداع تلخ خانواده نمایش با این هنرمندان نامدار عرصه تئاتر کشورمان را به‌همراه داشت.
توزیع ۸۸ جایزه؛ ۶۲ لوح تقدیر و ۲۶ تندیس
در مراسم اختتامیه سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در مجموع ۸۸ جایزه به نفرات برگزیده اهدا شد، که شامل ۶۲ لوح تقدیر و ۲۶ تندیس به نفرات برگزیده و شایستگان تقدیر این جشنواره بود.
هر چند مهدی سلوکی به‌عنوان مجری این برنامه از نخستین هنرمندی که بعد از دریافت جایزه تقاضای صحبتی کوتاه با حاضرین داشت درخواست کرد که به دلیل فشردگی زمان در صورت امکان، هنرمندان و برگزیدگان این جشنواره اگر نکته‌ای دارند، صحبت‌های‌شان را در روزهای بعد با رسانه‌ها در میان بگذارند؛ اما همین مساله کافی بود تا استاد اسماعیل خلج نمایشنامه‌نویس، کارگردان و بازیگر نامی کشورمان پشت میکروفن قرار گیرد و بگوید: برگزاری مراسم اختتامیه هر جشنواره تئاتری در تمام جهان روزی برای شادی و جشن هنرمندانی است که برگزیده شده‌اند. این افراد زمانی که می‌خواهند شادی خود را با سخنانی کوتاه با دیگران قسمت کنند نباید جلوی آنها گرفته شود.
همین تذکار استاد خلج که با تشویق حاضران در مراسم همراه بود، کافی بود تا دیگر برگزیدگان که تمایل به صحبت داشتند، هر یک پشت میکروفن قرار گیرند و نکته، رویکرد، نگاه و نظر خود را به مخاطبان عرضه کنند.
همسری که النگویش را برای رفت و آمد شوهرش به تمرین تئاتر فروخت
سامان شکیبا برگزیده بازیگری مرد بخش مسابقه نمایش‌های خیابانی که برای بازی در نمایش‌های سیرک و میمون کوشی به‌عنوان نفر برگزیده انتخاب شده بود، بعد از دریافت جایزه خود خطاب به حضار گفت: تمامی لحظات حضور در این دو نمایش برای من خاطره بود اما جایزه‌ام را به فردی تقدیم می‌کنم که النگوی دستش را فروخت تا کرایه رفت‌وآمد من از کرج به تهران برای حضور در تمرین‌های این دو نمایش را تامین کند. این جایزه را با افتخار به همسرم تقدیم می‌کنم.
همچنین سمیه مهری برگزیده بخش کارگردانی مسابقه نمایش‌های خیابانی بعد از دریافت جایزه خود ضمن تقدیر و تشکر از شهرام کرمی؛ نادر برهانی‌مرند و سامان خلیلیان مدیر دفتر تئاتر خیابانی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خطاب به تمامی حاضران در سالن گفت: این جایزه نتیجه ۲۲ سال زحمت، فعالیت و عرق‌ریزان روحی من در حوزه تئاتر بود و خوشحالم که این جایزه را دریافت می کنم و آن را با افتخار به تمامی هنرمندان تئاتر تقدیم می‌کنم.
هیجانی که نزدیک بود به حادثه منتج شود
فرشاد دهنوی هنرمند آهنگسازی که به‌عنوان شایسته تقدیر در بخش آهنگسازی مسابقه نمایش‌های صحنه‌ای برای نمایش مارلون براندو انتخاب شده بود؛ آن‌قدر از این انتخاب خوشحال و هیجان‌زده بود که با سرعتی فراوان به سمت سن تالار وحدت حرکت کرد و همین سرعت باعث لغزش پای او و سر خوردنش روی پله‌های تالار وحدت شد که این مساله بار دیگر خنده شیرین و همراهی حضار با این حس شادمانی دهنوی را با خود به‌همراه داشت.
با اتحاد و همدلی فردای خود و کشورمان را می سازیم
همچنین علی شادمان؛ هنرمند شایسته تقدیر در بخش بازیگری مرد مسابقه نمایش‌های صحنه‌ای که برای ایفای نقش در نمایش شاه ماهی مفتخر به گرفتن لوح تقدیر شده بود خطاب به حضار گفت: شاید امروز در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که جوانان و نوجوانان ما امیدواری شان نسبت به آینده و فردا با پرسش‌های فراوانی مواجه باشد.
اما من به‌عنوان یک جوان و در مقام نمایندگی از جوانان کشورم با صدای بلند می‌گویم که لیاقت ما جوانان ایرانی بسیار بیشتر و بهتر از این‌هاست و برای رسیدن به بهترین‌ها باید دست‌به‌دست یکدیگر بدهیم و مانند آنچه که گذشتگان ما انجام دادند، آینده و فردای خود و جامعه‌مان را بسازیم.
جایزه فجر از جایزه فیلم ونیز مهمتر است
نوید محمدزاده بازیگر نمایش بیگانه در خانه به کارگردانی سیدمحمد مساوات که جایزه ویژه هیات داوران در بخش بازیگری مرد مسابقه نمایش‌های صحنه‌ای را دریافت کرده بود بعد از گرفتن این جایزه گفت: تا به امروز بیش از ۳۰ جایزه سینمایی را دریافت کرده‌ام و این در شرایطی است که خود را فرزند تئاتر می‌دانم. بعد از ۱۷ سال کار در صحنه نمایش این اولین جایزه‌ای است که در جشنواره تئاتر فجر دریافت می‌کنم و آنرا مهمتر از تمامی جوایز حتی بالاتر از جایزه ونیز می‌دانم!
وی از تمام اساتید و معلمانی که در مسیر رشد او در عرصه تئاتر یاریگرش بودند تقدیر و تشکر کرد و به‌ویژه از هنرمندانی چون محمد یعقوبی، مهتاب نصیرپور و نوید فرح مرزی به‌عنوان کسانی که در مسیر رشد هنر او یاریگرش بودند با ذکر نام تقدیر کرد.
محمدزاده سپس رو به سیدمحمد مساوات کارگردان نمایش بیگانه در خانه گفت: مهم نیست که در مسیر حرکت چرخ‌های ماشین هنرت مانع ایجاد می‌کنند. تو قدرت‌مندتر از آن هستی که در برابر این موانع بایستی! با قدرت و مانند گذشته کار کن و مطمئن باش نوید محمدزاده و دوستانت هیچ‌گاه تو را در صحنه تنها نخواهند گذاشت!
همچنین سیدمحمد مساوات که جایزه ویژه و جایزه بزرگ بخش کارگردانی مسابقه صحنه سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را از آن خود کرده بود در سخنان کوتاهی خطاب به حضار گفت: شاید پیاده شدن عده‌ای از هنرمندان در مسیر حرکت قطار جشنواره کام خانواده تئاتر را تلخ کرده بود؛ اما شیرینی این جایزه برای رفع آن تلخ‌کامی می‌تواند مفید باشد.
مساوات سپس رو به رضا بهاروند کارگردان نمایش شاه‌ماهی که به‌عنوان رقیب او در بخش مسابقه صحنه‌ای حضور داشت کرد و گفت: نمایش شاه‌ماهی بهترین کاری بود که در جشنواره دیدم. کاری که تو کارگردانی کرده بودی...
تثبیت قدرت نمایش استان‌ها
بعد از اتمام اهداء جوایز در تمامی بخش‌های رقابتی اختتامیه سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر سه نمایش بیگانه در خانه به نویسندگی و کارگردانی محمد مساوات؛ کریمولوژی به نویسندگی مهران رنجبر و کارگردانی رضا بهرامی و نمایش همه فرزندان مکبث به نویسندگی و کارگردانی مجتبی رستمی‌فر از اهواز نمایش‌هایی بودند که اغلب جوایز این دوره از جشنواره را به خود اختصاص دادند.
همچنین مطابق جشنواره سی‌وهفتم؛ بار دیگر اوج درخشش هنرمندان تئاتر استانی در کسب جوایز مختلف در گام سی‌وهشتم ثابت کننده این نکته بود که تئاتر در استان‌های کشورمان چه از نظر کیفی و چه از نظر نگاه خلاقانه نه‌تنها با آثار تولیدشده در پایتخت تفاوتی ندارد که در بسیاری از موارد که این‌بار از زاویه دید داوران مهم‌ترین رویداد جشنواره کشورمان مورد قضاوت قرار گرفته است، جلوتر و برتر هستند.
سی و هشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر در یک نگاه
سی و هشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی مرند از روز پنجشنبه ۱۰ بهمن ماه فعالیت خود را آغاز کرده بود، شامگاه گدشته (دوشنبه ۲۱ بهمن‌ماه ۹۸) به کار خود پایان داد.
فراخوان این دوره از جشنواره تیرماه سال جاری منتشر شد که در متن آن آثار را در بخش های صحنه‌ای، نمایش‌های خیابانی، دیگرگونه‌های اجرایی، تئاتر ملل، مسابقه نمایشنامه‌نویسی، مسابقه و نمایشگاه عکس و پوستر تئاتر، کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی و بخش به علاوه فجر به صورت رقابتی و غیررقابتی به صورت تفکیک شده پذیرفت.
بر همین اساس آثار پذیرفته شده در بخش پوستر و عکس تئاتر در نمایشگاه لحظه قطعی از ۵ تا ۱۵ بهمن ماه سال جاری در خانه هنرمندان ایران برپا و ۵۹ عکس از ۴۹ عکاس و ۶۰ پوستر از ۳۵ طراح به نمایش گذاشته شد.
بعد از حواشی انصراف ها نیز از ۳۰ اثر بخش رقابتی ۲۲ نمایش و از ۲۷ اثر بخش غیررقابتی ۱۵ اجرا در جشنواره حضور داشتند.
همچنین از هفت اثر بخش بین الملل شش اثر اجرا داشت. در این میان دو اثر سردار پرچم دار و همه همدردیم به بخش های نمایش های خیابانی و دیگرگونه های اجرایی و در بخش رادیو نمایش نیز یک اثر با عنوان سردار عشق به ۱۰ نمایش قبلی اضافه شدکه این سه نمایش جدید به گرامیداشت سردار شهید قاسم سلیمانی و جانباختگان سانحه هوایی (سقوط هواپیمای ایران- اوکراین) اختصاص داده شد.
نظر شما