کنفرانس امنیتی مونیخ و بحران‌های جهانی

«کنفرانس امنیتی مونیخ» که بزرگ‌ترین و مهم‌ترین نشست برای رایزنی درباره بحران‌های سیاسی و نظامی جهان و چاره‌جویی برای آنها است، امسال در شرایطی آغاز به‌کار کرد که این نشست به شدت تحت تاثیر بحث های امنیت جهانی از بحران منطقه ای گرفته تا فناوری شبکه نسل پنج ارتباطات، موضوع کنترل تسلیحات هسته ای، تغییرات اقلیمی و شیوع ویروس کرونا است.

کنفرانس سالانه امنیتی مونیخ که به «داووس امنیتی معروف» است، امسال نیز به سنت هرساله از روز جمعه ۲۵ بهمن ‌ماه آغاز شده و تا یکشنبه ۲۷ بهمن ماه در شهر مونیخ آلمان ادامه خواهد داشت.

نزدیک به ۵ دهه است که این کنفرانس در مونیخ برگزار می‌شود و هر چند هیچ‌وقت یک نتیجه آنی از این کنفرانس‌های سالانه انتظار نرفته و نمی‌رود ولی به جهت ملاقات ها و رایزنی هایی که در طول کنفرانس و درحاشیه آن بین‌ سران و دیپلمات‌های ارشد کشورهای مختلف صورت می‌گیرد تاثیرات خود را در سطح جهانی و منطقه‌ای بر جای می‌گذارد.

«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که در این اجلاس حضور دارد، دیروز(جمعه) با نخست وزیر و وزیر امور خارجه کانادا و همچنین گروه اُلدرز (مقامات بلند پایه سابق سازمان ملل متحد) ملاقات کرد. ظریف امروز در برنامه های مختلف در حاشیه اجلاس مونیخ ، به تبیین سیاست های جمهوری اسلامی ایران خواهد پرداخت .

همچنین «تئودور آدهانوم» دبیرکل سازمان جهانی بهداشت نیز با توجه به شیوع ویروس مهلک کرونا دراین کنفرانس حضور دارد.

کنفرانس دفاعی و امنیتی مونیخ از سال ۱۹۶۳میلادی تاکنون هرسال در این شهر آلمان برگزار شده و هدف کنفرانس، گفت وگوی مسؤولان و رؤسای سیاسی، اقتصادی، علمی و نظامی سراسر جهان درباره حفظ صلح و برقراری امنیت است.

در نشست امسال کنفرانس امنیتی مونیخ پیرامون موضوع‌های بی‌شماری رایزنی خواهد شد. در دستورکار کنفرانس ۲۰۲۰ شرکت کنندگان در مورد موضوعاتی مانند «چرایی دوری کشورها از غرب» (Westlessness) مسائل مربوط به عراق، سوریه، افغانستان، لیبی، پرونده هسته‌ای ایران، یمن و چندین موضوع دیگر به بحث و تبادل نظر خواهند پرداخت.

طبق برنامه اعلام شده، «ولفگانگ ایشینگر» روز گذشته با ایراد سخنرانی، آغاز کنفرانس را اعلام کرد؛ روزهای شنبه و یکشنبه میزگردها با حضور مقامات بلندپایه کشورهای شرکت کننده ادامه خواهد داشت.

جهان بحران زده

ولفگانگ ایشینگر رییس کنفرانس امنیتی مونیخ روز جمعه به عنوان نخستین سخنران در این کنفرانس با اشاره به بحران های منعدد جهانی گفت: ما بحران‌ زیادی داریم، بحران‌های جدی‌تر و وقایع وحشتناک‌تر از آنچه که تصور می‌شود.

وی گفت: ما بحران‌ زیادی داریم، بحران‌های جدی‌تر و وقایع وحشتناک‌تر از آنچه که تصور می‌شود.

رییس کنفرانس امنیتی مونیخ در حالی این سخنان را بیان می‌کند که احتمالا متحدان ناتو در این کنفرانس در مورد نقش بیشتر کشورهای اروپایی در حوزه امنیت بین‌الملل گفت‌وگو خواهند کرد.

پیش از این امانوئل مکرون رییس جمهوری فرانسه خواهان استقلال دفاعی کشورهای اروپایی از آمریکا شده بود.

هایکو ماس وزیر خارجه آلمان نیز روز جمعه پس از مواضع فرانسه برای استقلال دفاعی از آمریکا، خواستار نقش بیشتر کشورهای اروپایی در حوزه امنیت بین‌الملل شده‌ است.

ماس با توجه به تحول روابط با آمریکا و تغییر ماهیت نظم بین‌الملل افزود: برای مدت طولانی ما اروپایی‌ها چشم خود را به واقعیت ناراحت کننده بسته‌ایم. خروج آمریکا از توافقات نظامی و از معاهدات بین‌المللی برای ما چه معنایی دارد.  

وی در ادامه خواستار ایجاد اتحادیه امنیتی و دفاعی اروپا به عنوان ستون قدرتمند اروپایی پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) شد.  

ویروس کرونا، چالش جدید جهانی

علاوه بر بحران های جهانی موضوع گسترش ویروس کرونا در چین و دیگر کشورهای جهان از موضوعات مهم دیگر نشست امنیتی مونیخ خواهد بود.

ویروس تنفسی کرونا که نخستین بار در دسامبر سال ۲۰۱۹ میلادی (دی ماه) در ووهان چین ظاهر شد، تا زمان نگارش این گزارش یک هزار و ۵۲۶ قربانی برجای گذاشته و ۶۷ هزار و ۱۰۵ تن را آلوده کرده است.

گسترش ویروس کرونا و واکنش کشورهای غربی به ویژه دولت ترامپ به اقدامات چین، چالش های بسیاری را برای دولت پکن ایجاد کرده است.

وانگ یی وزیر خارجه چین در حاشیه اجلاس امنیتی مونیخ، از اقدامات افراطی معدودی از کشورها از جمله محدودیت های مسافرتی آنها علیه شهروندان چینی انتقاد کرد.

وزیر خارجه چین به آمریکا هشدار داد که اگر علیه تدابیر مقابله جویانه چین برای مهار ویروس کرونا گامی بردارد، به توافق اولیه تجاری دو کشور لطمه شدیدی وارد خواهد شد.

آمریکا جزو اولین کشورهایی بود که ورود اتباع چینی به این کشور را پس از شیوع کرونا محدود کرد و همین باعث شد تا پکن هم حاضر به پذیرش درخواست کمک های این کشور نشود.

وانگ صراحتا از آمریکا انتقاد کرد و گفت: اکنون آمریکا یک مشکل بالقوه ایجاد کرده است و از سفرها بین چین و آمریکا جلوگیری می کند و این طبیعتا پیامدها و مشکلاتی برای اجرای توافق اولیه تجاری دو طرف بوجود می آورد. این تدابیر محدودیتی تجاری و مسافرتی آمریکا غیرضروری است.

ظریف و برجام در مونیخ

محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران که برای شرکت در پنجاه و ششمین دوره داووس امنیتی به شهر مونیخ سفر کرده به مانند دوره های پیشین، توافق برجام را در دستورکار ویژه خود قرار داده است.

آمریکا پس از خروج از توافق هسته‌ای در اردیبهشت۹۷، دیگر اعضای این توافق بین‌المللی را تحت فشار قرار داده تا مانند این کشور از برجام خارج شوند.  

محمد جواد ظریف جمعه شب در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ درگفت وگو با خبرنگاران تصریح کرد: ایران تصمیم خواهد گرفت که آیا اقدامات اروپا در خصوص تعهدات برجامی، برای کاهش و یا بازگشت ما به این تعهدات کافی است یا نه.  

ظریف افزود: اگر اروپا منافع اقتصادی ایران را تامین کند، تهران مایل خواهد بود به سمت تعهدات توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باز گردد.  

وزیر امورخارجه ایران بار دیگر تاکید کرد: ایران آماده است متناسب با اقداماتی که اروپا انجام می‌دهد، اقدامات خود را در زمینه برجام کند و یا معکوس کند.

همچنین خبرگزاری آسوشیتدپرس شامگاه روز جمعه نوشت: انتظار می‌رود که محمدجواد ظریف در حاشیه نشست امنیتی مونیخ با «هایکو ماس» وزیر امورخارجه آلمان در مورد احیای توافق هسته‌ای برجام گفت‌وگو کند.

هایکو ماس وزیرخارجه آلمان در حاشیه اجلاس مونیخ به خبرنگاران گفت که آلمان مخالف راهبرد سیاست فشار حداکثری علیه ایران است.

وی افزود: ما به طور جدی به مسیر خود در خاورمیانه مبنی بر کاهش تنش به جای افزایش فشار ادامه خواهیم داد.  

ظریف نیز در گفت‌وگو با خبرنگاران بار دیگر تاکید کرد: ‌همه اقدامات کاهش تعهدات در برنامه هسته‌ای که در چند ماه گذشته صورت گرفته قابل برگشت است به شرط اینکه اروپا قدم‌های معقول و منطقی بردارد.  

به نظر می رسد که فضای کلی این نشست امنیتی، باوجود تلاش دولت ترامپ برای افزایش فشار علیه ایران،نگاهی راه حل گرایانه و مبتی برپیگیری دیپلماسی چندجانبه است.

وزیر خارجه کشورمان که برای شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ به آلمان سفر کرده است، در حاشیه این نشست دیدارهای متعددی با مقامات دیگر کشورها انجام داده و پیرامون مسائل مختلف بحث و تبادل نظر کرده است.  

ظریف صبح جمعه با جاستین ترودو نخست وزیر کانادا، «فرانسوا فیلیپ شامپانی» همتای کانادایی خود دیدار و دوطرف درباره روابط دو جانبه و مسائل مورد علاقه رایزنی کردند.  

جمع بندی

کنفرانس امنیتی مونیخ را شاید بتوان گفت مهمترین لابی قدرتمند امنیتی در سطح جهانی است که بسیاری از روسیای جمهور و وزرای امور خارجه برای پیگیری سیاست خارجی و امنیتی به  این نشست دعوت می شوند.

در نشست امسال اگرچه موضوعاتی مانند ویروس کرونا، بحران های منطقه ای و مشارکت کشورها در حل و فصل آن نقطه تمرکز نشست قرار دارد اما بسیاری از مقامات امنیتی کشورها با انتقاد از سیاست خارجی دولت ترامپ، دولت ترامپ را بخشی از این معضلات می دانند.     

سیاست خارجی دولت ترامپ با افزونش تنش ها به معضلات و مشکلات جهانی، تنش ها و چالش های بیشتری را برای جهان به ارمغان آورده است؛ این تنش ها و شکاف ها، از روابط فرا آتلانتیک، ناتو، برجام و مناسبات اروپایی گرفته تا جنگ تجاری با اروپا و چین و خروج از توافق های بین المللی، همه مقصری جز آمریکا و دولت ترامپ نداشته است. به نظر می رسد که جهان باوجود آمریکا و ترامپ مکان خطرناکتری برای زندگی خواهد بود.