وقتی زنان ایل هویت یافتند

بیست‌وششم بهمن‌ماه امسال، صدمین سالروز تولد محمد بهمن‌بیگی بنیانگذار تعلیم و تربیت عشایری، با گشایش بزرگترین فرهنگ‌سرای شیراز به نامش و هفته زن گره خورد.
او کسی است که سال‌ها برای ایجاد عدالت در میان عشایر تلاش کرد و در این میان، با هموار کردن مسیر آموزش عشایر، بیش از هرکس زنان را در کنار مردان را از بی‌سوادی رهانید و جایگاه بانوان را در ایل و زندگی اجتماعی بهبود بخشید.
محمد بهمن‌بیگی  پایه گذار نخستین مدرسه، راهنمایی و دبیرستان، دانشسرا، مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارتی، ورزشگاه، مرکز تربیت روستاپزشک، دامپزشک، ماما و راهنمایان عشایری بود.

همسر استاد بهمن‌بیگی در گفت‌وگو با ایرنا درباره تغییر جایگاه زنان عشایر و دستیابی به برابری‌های فردی و اجتماعی با تلاش‌های او سخن گفت.
سکینه کیانی عنوان کرد: عشایر دختران را جزو فرزند حساب نمی‌کردند، فقط پسرهایشان را می‌شمردند، دختران را سر سفره راه نمی‌دادند و به مدرسه نمی‌فرستادند، بهمن بیگی همه این مسائل را می‌دید و بسیار تلاش کرد تا آن‌ها را تغییر دهد.
او ادامه داد: زمانی برای امتحان کردن یکی از مدارس به دشمن‌زیاری شهرستان ممسنی رفتیم، آن مدرسه ۴۰ شاگرد پسر داشت، بهمن‌بیگی به معلم گفت "مادران اینجا همه پسر زاییده‌اند؟" و بدون آنکه مدرسه را امتحان کند رفت.
کیانی افزود: فردای آن روز یک پیک سوار بر قاطر، نامه‌ای از همان مدرسه به بهمن‌بیگی نامه‌ای رساند که در آن نوشته شده بود "۲۱ شاگرد دختر داریم، برگرد؛ برگرد؛ برگرد." و برگشتیم. دختران قد و نیم‌قد با سن و سال‌های متفاوت همه در کلاس اول نشسته بودند و از قضا امروز بسیاری از آن‌ها پزشک و مهندس هستند.
همسر بهمن‌بیگی با اشاره به اینکه دختران عشایر در اجتماع جایگاهی ویژه و منحصر به فرد یافته‌اند، اظهار کرد: هم‌اکنون در عشایر زنان نویسنده، مستندساز، خبرنگار، پزشکان فوق‌تخصص و متخصص داریم و دختران، دیگر در خانواده عشایر جایگاه خوبی دارند.

زدودن فرهنگ خرافه از ایل
کیانی به بازگویی روایتی دیگر از بهبود وضعیت زنان ایل با تدبیر بهمن‌بیگی پرداخت و گفت: وضع حمل زنان عشایر گاه بسیار دشوار بود، تعداد زیادی از آنان در زمان وضع حمل جان خود را از دست می‌دادند و عشایر هم به اصلاح می‌گفتند که جن یا آل آن زن را برد.
او ادامه داد: بهمن‌بیگی برای سرکشی به مدارس از یکی از عشایر کشکولی درنزدیکی دشت ارژن شیراز می‌رفت و از آن‌ها اسب می‌گرفت، مدارس را امتحان می‌کرد و برمی‌گشت، اما یک بار وقتی به این محل رسید متوجه شد زن خانواده در زمان زایمان جان داده است، بلافاصله برگشت و تصمیم گرفت سالانه دخترانی را از عشایر باعنوان ماما آموزش دهد.
همسر بهمن‌بیگی افزود: او زمینه‌ای را فراهم کرد که طی ۱۰ سال، ۱۵۰ نفر دختران نیمه‌باسواد را در دوره‌های یک ساله مامایی زیر نظر پزشکان آموزش دهند، آن‌ها هم به ایل خود بازمی‌گشتند و جان مادران و فرزندان را نجات می‌دادند و جالب آنکه از این زمان به بعد اعتقاد به آل و جن نیز در میان عشایر از بین رفت.

بهمن‌بیگی زندگی زنان ایل را تغییر داد
او با اشاره به اعطای جایزه جهانی یونسکو در سال ۱۳۵۳ به بهمن‌بیگی در زمینه مبارزه با بیسوادی گفت: دو سال پیش در دفتر سازمان یونسکو در تهران طی کنفرانسی نقش زنان در علم بررسی شد و روایتی از دختران عشایر را ارائه کردم که در آن دختران حتی امکان انتخاب همسر آینده خود را هم نداشتند و تاکید کردم بهمن‌بیگی کسی بود که در این راه در کوه و دشت و بیابان می‌گشت تا مخصوصاً دختران بیسواد را بیابد و زندگی آن‌ها را تغییر دهد.
کیانی ابراز داشت: امروز بیش از ۲هزار فارغ‌التحصیل دبیرستان عشایری که در شیراز و فارس در سمت‌های عالی و مرتبه‌های علمی بالا خدمت می‌کنند، بسیاری از آنان نیز معلمانی هستند که این راه، سیره بهمن‌بیگی را آموخته‌اند و نسل به نسل آن را آموزش می‌دهند.
وی که زمانی، خود مدیر یکی از مدارس عشایری بهمن‌بیگی بوده است، با اشاره به ارتقای جایگاه بانوان در عرصه‌های علمی و اجتماعی و فرهنگی، سنگ بنای این رویداد مهم را اقدامات بهمن‌بیگی در به رسمیت شناختن جایگاه دختران در ایل دانست و ادامه این رویکرد را موجب توسعه جایگاه زنان عنوان کرد.