هفته گذشته، «عبدالله عبدالله»، رقیب انتخاباتی «محمد اشرف غنی» حدود دو ساعت پس از اعلام نتیجه انتخابات با اعضای ارشد تیم انتخاباتی‌اش در یک نشست خبری ظاهر شد و نتیجه انتخابات را نپذیرفت. وی نتیجه نهایی انتخابات را ناشی از دزدی انتخابات، و کودتا علیه مردم‌سالاری دانست و مدعی شد که این نتیجه از بنیاد غیرقانونی است. تیم انتخاباتی عبدالله از روند بررسی شکایت‌ها به‌خصوص درباره باطل شدن آرای مورد مناقشه از کار کمیسیون‌های انتخاباتی راضی نبود.
تیم عبدالله خود را پیروز انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان می‌داند و در اقدامی برای ولایت «سرپل» والی جدید تعیین کرده است. دفتر نمایندگی سیاسی سازمان ملل در افغانستان (یوناما) از اقدام جدید عبدالله، ریاست اجرایی افغانستان، برای معرفی والی جدید در شمال این کشور، ابراز نگرانی کرده است.
پژوهشگر ایرنا با شفیعی کارشناس ارشد غرب آسیا و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در مورد تحولات سیاسی اخیر افغانستان گفت‌وگو کرد.
اعتراض عبدالله، قومی و سیاسی است
شفیعی در باره رخدادهای اخیر افغانستان اظهار داشت: در نظام سیاسی افغانستان هر چیزی امکان‌پذیر است. حاکمیت قانون، سال‌ها در آنجا رخت بربسته است و نزدیک به ۴۱ سال، این کشور درگیر منازعات نظامی و سیاسی است. تداوم این منازعات مانع از شکل‌گیری حکومت قانون در افغانستان شده است. نیروهای سیاسی افغان، از رخدادهای سیاسی این کشور تفسیرهای متفاوتی دارند و این تفسیرها متأثر از دیدگاه‌های پیشینی هستند. در تحولات اخیر، عبدالله و بسیاری از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان نسبت به نتیجه انتخابات معترض هستند و ادعای آن‌ها بر روی کاغذ و عمل درست است.
بسیاری از آرای اشرف غنی، بر اساس معیار انتخابات محاسبه نشده است. کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان باید مسئولیت و نظارت بر انتخابات را به عهده گیرد. عبدالله و تیم انتخاباتی وی به‌طور قانونی و مسالمت‌آمیز شکایت خود را به کمیسیون انتخابات تحویل دادند، اما کمیسیون انتخابات محتوا این شکایت را نادیده گرفت و بدون توجه به پیامد آن اشرف غنی را به‌عنوان رئیس‌جمهور اعلام کرد.
به طور طبیعی، هر عملی، عکس‌العملی دارد. عبدالله و تیم او ابتدا به‌صورت مسالمت‌آمیز و اکنون هم به‌طور سیاسی رفتارهای کنشی از خود نشان دادند و این حرکت می‌تواند به درگیری‌های نظامی در افغانستان منجر شود. ریشه این اختلافات و دودستگی به عنصر قومیت در جامعه افغانستان برمی‌گردد. سال‌هاست که برخی از قومیت‌ها افغانستان از مشارکت در قدرت محروم‌اند و قدرت در این کشور در انحصار یک قوم است. در شرایط فعلی این روند سنتی مانند گذشته ادامه پیدا می‌کند.
رفتار سیاسی اخیر عبدالله یک رفتار اعتراض‌آمیز است و احتمال شکل‌گیری یک حکومت از طرف وی وجود دارد. سازمان ملل بیش از اینکه از رفتار عبدالله ابراز نگرانی کند، باید از برگزاری و اعلام نتایج انتخابات افغانستان ابراز نگرانی کند. اگر آن چیزی که قانونی و خواسته مردم افغانستان بود از صندوق رأی بیرون می‌آمد مسلماً چنین واکنش‌هایی را به دنبال نداشت. بنابراین عملاً اعتراض عبدالله یک اعتراض قومی و سیاسی است که با حمایت نیروهای قومی و سیاسی دیگر همراه است و می‌تواند در آینده سیاسی این کشور نقش مهمی را ایفا کند.
مصالحه آمریکا و طالبان مشکوک است
شفیعی در مورد نقش آمریکا در تحولات اخیر افغانستان اظهار داشت: در شرایط کنونی دو جریان همگرا و واگر در این کشور اتفاق افتاده است. هیچ‌کدام از این دو جریان بر پایه صحیح اتفاق نمی‌افتد. هم‌گرایی آمریکا و طالبان مشروع نیست. مصالحه آمریکا و طالبان یک مصالحه مشکوک و جدایی عبدالله از غنی هم یک جدایی مشکوک است.
هدف از این اقدامات سیاسی چیست؟ طالبان که تا دیروز به‌عنوان یک نیروی ایدئولوژیک علیه آمریکا عمل می‌کردند اکنون در کنار آمریکا قرار گرفتند، عبدالله که اکنون از قدرت کنار گذاشته‌شده تا دیروز به‌عنوان بخشی از قدرت همراه با غنی به روند دموکراسی سازی در افغانستان کمک کرده و اکنون از قدرت کنار زده می‌شود.
به نظر می‌رسد وجود درجه ای از ناملایمات سیاسی در افغانستان توجیه‌گر حضور نظامی آمریکا در افغانستان شده است، اگر تا دیروز آمریکا به بهانه طالبان در افغانستان حضور داشت، امروز به‌واسطه بی‌ثباتی و بی‌نظمی که درنتیجه جدایی میان عبدالله و اشرف غنی اتفاق افتاده باید حضور پیدا کند. در درگیری‌ها داخلی افغانستان برای آمریکایی‌ها مهم نیست که دشمن چه گروه یا شخص باشد، بلکه بی‌ثباتی در این کشور توجیه‌گر ماندن آمریکا در افغانستان است.
احتمال ائتلاف بین رقبا و مخالفین غنی
این کارشناس غرب آسیا احتمال ائتلاف بین مخالفین و رقبای اشرف غنی در تشکیل حکومت را وارد دانست و گفت: سه نیروی جداگانه اشرف غنی را به چالش می‌کشند و این موضوع به نفع آمریکایی‌هاست. طالبان، یعنی آن بخش از طالبان که حاضر به مذاکره و صلح با آمریکا نیستند. پشتون‌ها، و به عبارتی آن دسته از نیروهای پشتون که نسبت به انحصارطلبی اشرف غنی در قدرت خشمگین هستند. و کاندیدای ریاست جمهوری، و در واقع، نیروهای غیر پشتون که در رأس آن‌ها عبدالله قرار دارد و «ژنرال دوستم»، «محمد محقق» و «محمد کریم خلیلی» از او پشتیبانی کردند.
قطعاً این حمایت می‌تواند اشرف غنی را به چالش بکشاند. غنی با چالش دیگری هم مواجه است و آن اجرایی شدن پروسه صلح بین آمریکا و طالبان است. سوال این است که آیا واقعاً موارد توافق شده در صلح آمریکا و طالبان قابلیت اجرا دارد؟ و یا در عمل به شکست منجر می‌شود؟
در شرایط فعلی اگر ریاست دولت به‌صورت موقت بر عهده اشرف غنی باشد و انتخابات ریاست جمهوری جدید در افغانستان با حضور طالبان به‌عنوان یک نیروی سیاسی برگزار شود، این طرح می‌تواند به سود جامعه افغانستان باشد. اگر تدبیری اتخاذ شود و شکل‌گیری دولت آشتی ملی به روند سابق باشد، به‌شرط اینکه اشرف غنی در عمل پای بند توافق باشد می‌توان تا حدودی به صلح و ثبات در افغانستان امید داشت. دولت آشتی ملی درگذشته عملاً به‌صورت یک اسم بود و عبدالله اختیارات چندانی نداشت.
شفیعی اظهار داشت: سه احتمال در مورد آینده افغانستان وجود دارد. احتمال وقوع درگیری‌ها، شکل‌گیری دولت آشتی ملی با روند سابق، تبدیل دولت فعلی به یک دولت گذار و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آینده. گذر زمان نشان خواهد داد که مقامات افغانستان تا چه اندازه می‌توانند شرایط بحرانی کنونی در این کشور را مدیریت کنند.
نظر شما