ولیعهد عربستان تلاش‌های بسیاری را جهت قانع کردن «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه برای رهبری تولیدکنندگان غیراوپک به سمت وضعیت مطلوب ریاض به کاربست ولی به نظر می‌رسد پادشاهی سعودی نتوانسته روسیه را با خود همراه سازد. با کاهش تقاضای نفت به خاطر شیوع ویروس کرونا، عربستان سعودی بزرگ‌ترین صادرکننده عضو اوپک خواستار اجلاسی اضطراری بین اعضای این سازمان و شرکای بین‌المللی آن با موضوع ادامه کاهش تولید شد، اما روسیه موافقت نکرد و نشست اضطراری ائتلاف که از ۲۳ کشور تشکیل‌شده، برگزار نمی‌شود.
چرا عربستان همچنان این شرایط نامساعد را ادامه می‌دهد؟ از دید برخی کارشناسان اکنون اوپک متوجه شده روسیه آن معجزه‌ای نبوده که تصور می‌کرد، ولی هنوز هم نمی‌خواهد قبول کند که کاهش تولید آن‌ها ظاهری بوده است. شاید روسیه و متحدان غیراوپکی پس از اجلاس بعدی در ماه مارس به قرارداد کاهش تولید پایبند بمانند، ولی عدم تمایل روسیه برای کاهش بیشتر تولید باعث درگیری بن سلمان با متحدان نزدیکش می‌شود. این احتمال وجود دارد که ارتباط بین اوپک و متحدانش رو به پایان باشد.
پژوهشگر ایرنا با «کامران کرمی» کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد روابط عربستان و روسیه به گفت‌وگو پرداخت.
سیاست‌های کرملین در قبال ایران و عربستان
کرمی در مورد روابط روسیه با کشورهای منطقه اظهار داشت: در سال‌های اخیر شاهد افزایش نقش روسیه در خاورمیانه هستیم. برای اولین بار روسیه در سند استراتژیک امنیت ملی خود، اهمیت خاورمیانه را ارتقا داده است. بنابراین روس‌ها بیشتر به دنبال این هستند که از ظرفیت ایران و عربستان در خاورمیانه استفاده کنند.
بعد از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در رفع تحریم‌های ایران، روس‌ها بر این باور بودند که ایران می‌تواند تسلیحات پیشرفته نظامی را از این کشور خریداری کند. عربستان هم پیشنهاد خرید اس ۴۰۰ از روس‌ها مطرح کرده است و مذاکرات پیشرفته‌ای را آغاز کردند که در خریداری سامانه موشکی اس ۴۰۰ به توافقاتی دست پیدا کنند. همکاری و نقشی که دو بازیگر قدرتمند ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه دارند برای روس‌ها مهم است که در شرایط به هم خوردن موازنه تهدید بتوانند بالانس قدرت در این منطقه را حفظ کنند.
فروش تسلیحات نظامی به این دو کشور و همکاری با اوپک پلاس برای تنظیم قیمت نفت و جلوگیری از سقوط قیمت نفت انجام شده است. اگرچه مدیریت رفتار سیاسی روسیه در قبال ایران و عربستان متناقض به نظر می‌رسد، اما روس‌ها در دو سه سال اخیر نشان دادند که می‌توانند از ظرفیت هر دو بازیگر به‌خوبی استفاده کنند.
ویروس کرونا و نقش آن در کاهش تقاضای نفت در بازارهای بین‌المللی
کرمی در مورد کاهش تقاضای نفت در روزهای اخیر اظهار داشت: یکی از دلایلی که ما شاهد همکاری روس‌ها و سعودی‌ها هستیم فروش نفت در بازارهای متفاوت دو کشور است. خریداران نفتی روسیه، کشورهای اروپایی هستند و خریدار نفت عربستان کشورهای آسیایی. این موضوع باعث همکاری نفتی عربستان و روسیه با کشورهای عضو ائتلاف تحت عنوان اوپک پلاس است. کاهش تولید و توافقاتی بین دو کشور صورت گرفته تا قیمت نفت را متعادل نگه دارد، اما متغییرهایی همانند شیوع ویروس کرونا این همکاری را تهدید می‌کند.
سرمایه‌گذاری‌های مشترکی که دو کشور روسیه و عربستان در پالایشگاه‌های هند انجام دادند تا حدی نشان می‌دهد که بازار نفت انتظار این ریسک را دارد که عربستان و روسیه را بعد از چند سال همکاری به سمت روابط گذشته برگرداند. کاهش مصرف نفت در سراسر جهان باعث می‌شود دو کشور از هر فرصتی برای فروش نفت استفاده کنند و به نظر می‌رسد که این موضوع می‌تواند همکاری مسکو - ریاض را تحت‌الشعاع قرار دهد. شیوع بیماری کرونا تا حد زیادی همکاری دو طرف را تحت تأثیر قرار داده و عربستانی‌ها به‌شدت می‌کوشند که با همکاری امارات و کویت و بدون هماهنگی با کشورهای غیر اوپک کاهش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای را عملی کنند. روس‌ها اعلام کردند که در بخش کاهش تولید نفت با عربستان همراهی نمی‌کنند. به نظر می‌رسد موضوع کرونا آزمونی برای همکاری نفتی عربستان و روسیه است و در بحث هند هم این سیگنال بروز کرده که تا حد زیادی ارتباط دو کشور روسیه و عربستان می‌تواند در نوسان قرار گیرد.
عربستان به دنبال این بود که قیمت نفت سقوط نکند و این کشور بتواند از طریق ادامه وضعیت کنونی صادرات نفت که بخشی عمده‌ای از بودجه این کشور را تامین می‌کند با مشکل روبه‌رو نشود. در چند سال اخیر این کشور با کسری شدید بودجه مواجه شده است و می‌خواهد از طریق متعادل نگه‌داشتن قیمت نفت، هم بازارهای نفتی خود را حفظ کند و هم اوضاع اقتصادی خود را رونق بخشد. خود سعودی‌ها تا حد زیادی به این نتیجه رسیدند که بخشی از همکاری که از قبل به آن خوش‌بین بودند تحت‌الشعاع تحولات اخیر قرارگرفته و تا حد زیادی خروجی این تغییر و تحولات نشان داده که عربستان آسیب‌پذیری خیلی زیادتری به نسبت روسیه در بحث همکاری با اوپک پلاس دارد و از این زاویه می‌توان گفت که عربستان متضرر اصلی این معامله در شرایط کنونی است.
موازنه سعودی میان مسکو و واشنگتن
این کارشناس مسائل منطقه بیان داشت: بیشتر نگاه عربستان به روسیه نگاهی است که اگر روابطشان با آمریکا در یک حدی از نوسان قرار گیرد و آمریکا بخواهد با باز کردن برخی از پرونده‌ها از جمله قربانیان ۱۱ سپتامبر بر ریاض فشار آورد، عربستان از ظرفیت بازیگران بین‌المللی از جمله روسیه، فرانسه و چین استفاده کند تا بتواند موازنه را در رابطه با آمریکا حفظ کند. در واقع نگاه عربستان نگاهی است که اگر روابط با آمریکایی‌ها به حدی رسید که همکاری استراتژیک بین دو کشور را تحت‌الشعاع قرار گرفت سعودی‌ها بتوانند با متنوع‌سازی شرکای بین‌المللی ضررهای احتمالی خود را جبران کنند و گرنه بخشی از همکاری بین عربستان و آمریکا شبکه‌ای درهم‌تنیده است و سمت و سوی آن هم مشخص است.
همکاری عربستان و روسیه به چند سال اخیر معطوف می‌شود. عربستان خواهان دریافت سامانه دفاع موشکی تاد بوده در مقابل سامانه موشکی پاتریوت که ضعف خود را در یمن نشان داده دریافت کرده است. این موارد باعث شده که عربستان بخواهد با نزدیکی به روسیه و اقداماتی نظیر خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ تلنگری را به آمریکایی‌ها بزند و بیشتر از این به نظر نمی‌رسد که عربستانی‌ها به دنبال این باشند که روسیه، چین و یا فرانسه را جایگزین آمریکا کنند. نگاه عربستان به قدرت‌های دیگر فارغ از آمریکا یک نگاه موازنه‌جویانه و یک نگاه تاکتیکی است و نه همکاری‌های استراتژیک که بتواند جای همکاری با آمریکا را بگیرد.
نظر شما